[426a] Γι᾽ αυτούς τουλάχιστο το πράγμα είναι και κάπως νόστιμο· γιατί αυτοί γιατροπορεύονται όλο, χωρίς να καταφέρνουν τίποτ᾽ άλλο παρά να κάνουν μόνο ποικιλότερες και βαρύτερες τις αρρώστιες των και να ελπίζουν, κάθε φορά που θα τους συμβουλεύσει κανείς κανένα νέο φάρμακο, πως μ᾽ αυτό θα γίνουν καλά.
Πραγματικώς, αυτό είναι που παθαίνουν οι τέτοιοι άρρωστοι.
Και δεν είναι ακόμα το νοστιμότερο μ᾽ αυτούς, πως θεωρούν τον μεγαλύτερο εχθρό τους εκείνον που τους λέει την αλήθεια, ότι αν δεν κόψουν τα μεθύσια και την πολυφαγία και τις καταχρήσεις και την ακαματοσύνη τους, [426b] ούτε τα φάρμακα, ούτε οι καυτηριάσεις, ούτε οι εγχειρήσεις, ούτε τα γητέματα, ούτε τα φυλαχτά, ούτε τίποτα από τα τέτοια θα τους ωφελήσει;
Δεν το βρίσκω και πολύ νόστιμο· γιατί δεν έχει και καμιά νοστιμιά να θυμώνεις μ᾽ έναν που σου μιλά για το καλό σου.
Δεν τους πολυνοστιμεύεσαι, καθώς φαίνεται, τους τέτοιους.
Όχι, μά την αλήθεια.
Ώστε το λοιπόν κι αν, καθώς ελέγαμε πρωτύτερα, ολόκληρ᾽ η πόλη κάνει ένα τέτοιο πράγμα, εσύ δε θα το επιδοκιμάσεις. Ή δε σου φαίνεται πως κάνουν το ίδιο μ᾽ αυτούς και όσες πόλεις, με το κακό πολιτικό σύστημα που έχουν, [426c] απαγορεύουν με νόμο στους πολίτες ν᾽ αγγίζουν και να μετακινούν το γενικό σύνταγμα της πολιτείας, με ποινή το θάνατο για όποιον τολμήσει τέτοιο πράγμα· αν όμως κανείς, έτσι που πολιτεύονται, ξέρει να τσακίζεται εμπρός τους και να τους κολακεύει όλο γλύκα και να τους κάνει όλα τους τα χατίρια και να προλαβαίνει όλες τους τις επιθυμίες που γνωρίζει, και να είναι άξιος να τις ικανοποιεί, δεν θα ᾽ναι αυτός ο άριστος και σοφότατος άνθρωπος και δεν θα έχει τις μεγαλύτερες τιμές εκ μέρους των;
Το ίδιο πραγματικώς μου φαίνεται πως κάνουν και κάθε άλλο παρά τους επιδοκιμάζω.
[426d] Και τί πάλι, δεν θαυμάζεις την παλικαριά και την ευκολία εκεινών που θέλουν κι έχουν την προθυμία να προσφέρουν τις εκδουλεύσεις των σε τέτοιες πόλεις;
Τους θαυμάζω βέβαια έξω από κείνους που θα γελαστούν απ᾽ αυτές και θα πιστέψουν πως είναι στ᾽ αλήθεια πολιτικοί, επειδή επαινούνται από τους πολλούς.
Πώς το λες αυτό; και δεν τους βρίσκεις τάχα δικαιολογημένους; ή φαντάζεσαι πως μπορεί ποτέ ένας άνθρωπος που δεν ξέρει να μετρά, αν άλλοι [426e] τέτοιοι πολλοί τού λένε πως είναι ψηλός τέσσερις πήχες, να μην το πιστέψει κι ο ίδιος;
Αυτό πάλι δεν το φαντάζομαι βέβαια.
Μην αγαναχτείς λοιπόν μαζί τους· γιατί είναι πραγματικώς αυτοί οι νοστιμότεροι απ᾽ όλους με τους νόμους των εκείνους, που λέγαμε πριν, πως σήμερα τους γράφουν κι αύριο τους διορθώνουν, με την ιδέα πως θα σταματήσουν έτσι τα αδικήματα στις ιδιωτικές συναλλαγές και στα άλλα που έλεγα τώρα, χωρίς να καταλαβαίνουν πως είναι το ίδιο σαν να κάνουν μια τρύπα μες στο νερό.
[427a] Και πραγματικώς τίποτ᾽ άλλο δεν κάνουν.
Όσο λοιπόν για μένα, ποτέ μου εγώ δεν φαντάστηκα πως θα ᾽πρεπε ο αληθινός νομοθέτης να ασχοληθεί με τέτοιου είδους νόμους, είτε μέσα σε κακοοργανωμένη είτε μέσα σε καλοοργανωμένη πολιτεία, γιατί στη μια καμιά ωφέλεια δε θα ᾽χαν και τίποτα παραπάνω δε θα πρόσθεταν, στην άλλη γιατί κι ένας οποιοσδήποτε θα μπορούσε να βρει τα περισσότερα απ᾽ αυτά κι άλλα πάλι από μόνα τους θα ᾽βγαιναν από τις προηγούμενες ενασχολήσεις των.
[427b] Τί λοιπόν θα μας υπολείπονταν ακόμη από τη νομοθεσία μας;
Για μας πια τίποτα· για τον Απόλλωνα όμως των Δελφών τα μεγαλύτερα και τα καλύτερα και τα σπουδαιότερα νομοθετήματα.
Τα ποιά δηλαδή;
Η ανέγερση ναών και οι θυσίες και οι λατρείες των θεών και ημιθέων και ηρώων, οι ταφές των νεκρών, και όσες άλλες τιμές πρέπει να προσφέρομε στους εκεί κάτω για να τους καλοκαρδίζουμε· γιατί τα τέτοια ούτ᾽ εμείς που θεμελιώνομε την πόλη τα γνωρίζομε, [427c] ούτε, αν έχομε νου, θ᾽ ακούσομε κανέναν άλλο, ούτε θα συμβουλευτούμε κανέναν άλλο εκτός από τον πατρικό μας οδηγητή· γιατί αυτός ο θεός που κάθεται, όπως ξέρομε, στο κέντρο της γης, στον Ομφαλό επάνω, είναι για όλους τους ανθρώπους ο πάτριος οδηγητής μας.
Καλά το λες· κι έτσι πρέπει να κάμομε.

Επιστροφή στο αρχικό πρόβλημα: Αναζήτηση της δικαιοσύνης
Να λοιπόν, ω γιε του Αρίστωνα, που θα σου ήταν θεμελιωμένη πια στην [427d] εντέλεια η πολιτεία μας. Και τώρα φρόντισε από πού θα βρεις φως αρκετό, προσκάλεσε μάλιστα και τον αδερφό σου και τον Πολέμαρχο να σε βοηθήσουν, για να ιδούμε μήπως ανακαλύψομε μες σ᾽ αυτήν πού τάχα να βρίσκεται η δικαιοσύνη και πού η αδικία και τί διαφέρουν η μια από την άλλη και ποιάν από τις δυο πρέπει να ᾽χει αποκτήσει εκείνος που θα είναι αληθινά ευτυχισμένος, αδιάφορο αν του το αναγνωρίσουν ή όχι όλοι, και θεοί και άνθρωποι.
Τίποτα δε μας λες τώρα, είπεν ο Γλαύκων, γιατί εσύ μόνος σου υποσχέθηκες να το αναζητήσεις αυτό, [427e] λέγοντας πως θα ήταν ασέβεια από μέρος σου να μη βοηθήσεις μ᾽ όλη του τη δύναμη και με κάθε τρόπο τη δικαιοσύνη.
Είναι αλήθεια πραγματικώς αυτό που μου θυμίζεις και έτσι βέβαια πρέπει να κάμω, ανάγκη όμως και σεις να δώσετε χέρι.
Δε θα λείψομε.
Ελπίζω λοιπόν πως έτσι θα κατορθώσουμε να το βρούμε: έχω την ιδέα πως αν η πολιτεία μας είναι θεμελιωμένη απάνω σε ορθές βάσεις, δεν μπορεί παρά να είναι στην εντέλεια καλή.
Ανάγκη πάσα.
Είναι λοιπόν φανερό πως πρέπει να έχει σοφία, ανδρεία, σωφροσύνη και δικαιοσύνη.
Βεβαιότατα.
Ό,τι λοιπόν απ᾽ αυτά βρούμε μέσα της, το υπόλοιπο δε θα ᾽ναι εκείνο που δεν έχομε βρει;
[428a] Πώς όχι;

Η σοφία, η ανδρεία και η σωφροσύνη ως αρετές της πολιτείας
Όπως βέβαια και μέσα σ᾽ ό,τι άλλο, αν ζητούσαμε το ένα από τέσσερα πράγματα που περιέχει, όταν θα τύχαινε να το βρούμε και να το γνωρίσουμε αυτό πρώτα πρώτα, δε θα είχαμε ανάγκη από τίποτ᾽ άλλο, κι αν πάλι βρίσκαμε πρώτα τα τρία τα άλλα, θα καταλαβαίναμε απ᾽ αυτά και ποιό είναι εκείνο που ζητούμε· αφού είναι φως φανερό πως δεν είναι άλλο παρά εκείνο που έμεινε.
Πολύ σωστά.
Αφού λοιπόν κι αυτά που είπαμε πως έχει η πόλη μας είναι τέσσερα, δεν πρέπει να γίνει η έρευνά μας με τον ίδιο τρόπο;
Έτσι βέβαια είναι φανερό πως πρέπει.
Και λοιπόν το πρώτο πράγμα, που μου φαίνεται εμένα ολοφάνερο μες στην πόλη μας, είναι [428b] η σοφία· και παρουσιάζεται σχετικά μ᾽ αυτήν κατιτί αλλόκοτο.
Το ποιό;
Σοφή τωόντι μου φαίνεται η πόλη που περιγράψαμε, αφού ξέρει να κρίνει σωστά. Ή όχι;
Ναι.
Και όμως αυτό το πράγμα, το να ξέρει δηλαδή κανείς να κρίνει σωστά, είναι χωρίς αμφιβολία κάποια επιστήμη· γιατί όχι βέβαια η αμάθεια, αλλά η επιστήμη είναι εκείνη που κάνει τους ανθρώπους να κρίνουν σωστά.
Λογικότατα.
Πολλές όμως και κάθε λογής επιστήμες υπάρχουν μέσα στην πόλη.
Πώς όχι;
Και να πρέπει τάχα για την επιστήμη των ξυλουργών να δώσομε τον τίτλο της σοφίας και της ορθοφροσύνης στην πόλη μας;
[428c] Κάθε άλλο βέβαια, γιατί απ᾽ αυτή την επιστήμη θα της ταίριαζε ο τίτλος της ξυλουργικής.
Ώστε δεν μπορεί να ονομαστεί η πόλη σοφή για την επιστήμη που έχει να κρίνει σωστά πώς να γίνονται καλύτερα οι δουλειές της ξυλουργικής.
Όχι βέβαια.
Ή μήπως ίσως από την επιστήμη της για τα χάλκινα σκεύη, ή από καμιά άλλη τέτοια;
Από καμιά βέβαια από τις τέτοιες.
Ούτε λοιπόν από την επιστήμη που δουλειά της έχει τον καρπό που βγαίνει από τη γη θα τη λέγαμε σοφή αλλά γεωργική.
Μου φαίνεται.
Τί λοιπόν; Υπάρχει μες στην πολιτεία που θεμελιώσαμε εμείς κάποια επιστήμη που να την έχουν μερικοί μόνο από τους πολίτες, και που μ᾽ αυτήν κρίνει όχι για ένα [428d] κάποιο ιδιαίτερο πράγμα μες στην πόλη, αλλά για ολόκληρο τον εαυτό της, με ποιόν καλύτερο τρόπο να κανονίζει και τις εσωτερικές της υποθέσεις και τις σχέσεις της με τις άλλες πόλεις;
Υπάρχει βέβαια.
Και ποιά λοιπόν είναι αυτή η επιστήμη και ποιοί την έχουν;
Αυτή, που δουλειά της είναι να φυλάγει την πολιτεία και που την έχουν οι άρχοντες, που τους ονομάσαμε τώρα δα τέλειους φύλακες.
Απ᾽ αυτή λοιπόν την επιστήμη τί τίτλο δίνεις στην πόλη;
Τον τίτλο της ορθοφροσύνης και της πραγματικής σοφίας.
Τώρα, ποιοί νομίζεις πως θα μας είναι στην πόλη μέσα [428e] περισσότεροι: οι χαλκιάδες, ή αυτοί οι αληθινοί φύλακες;
Πολύ περισσότεροι βέβαια οι χαλκιάδες.
Και λοιπόν και από τους άλλους που παίρνουν τ᾽ όνομά τους από την όποια επιστήμη τους, δε θα είναι αυτοί οι φύλακες οι λιγότεροι;
Πολύ μάλιστα λιγότεροι.
Από τη μικρότατη λοιπόν αυτή τάξη που είναι ένα από τα τμήματά της και από την επιστήμη που υπάρχει σ᾽ αυτήν, δηλαδή στον προϊστάμενο και τον άρχοντα, θα είναι σοφή ολόκληρη η πολιτεία που θεμελιώθηκε σύμφωνα με τη φύση· και σε πολύ μικρό αριθμό δημιουργεί, καθώς φαίνεται, η φύση [429a] αυτό το γένος που έχει αποκλειστικό του προνόμιο εκείνη την επιστήμη, που μόνη απ᾽ όλες τις επιστήμες πρέπει να ονομάζεται σοφία.
Έτσι καθώς το λες, χωρίς την παραμικρότερη αμφιβολία.
Ιδού λοιπόν που βρήκαμε, και γω δεν ξέρω πώς, το ένα από τα τέσσερα αυτά, καθώς και το μέρος της πόλης, όπου έχει την έδρα του.
Όσο για μένα έχω την ιδέα πως έχει βρεθεί έτσι που να μη χρειάζεται πια τίποτα.
Μα κι η ανδρεία επίσης, κι αυτή η ίδια, και το μέρος της πόλης, όπου έχει την έδρα της, κι απ᾽ όπου πρέπει να ονομαστεί κι η πόλη ανδρεία, δεν είναι πολύ δύσκολο ν᾽ ανακαλυφθεί.
Πώς δηλαδή;