Γραφικό

Μνημοσύνη
Ψηφιακή Βιβλιοθήκη της Αρχαίας Ελληνικής Γραμματείας

Μνημοσύνης δ᾽ ἐξαῦτις ἐράσσατο καλλικόμοιο,
ἐξ ἧς οἱ Μοῦσαι χρυσάμπυκες ἐξεγένοντο
ἐννέα, τῇσιν ἅδον θαλίαι καὶ τέρψις ἀοιδῆς. Ησίοδος, Θεογονία 915-7

ΘΟΥΚΥΔΙΔΗΣ

Ἱστορίαι (1.13.1-1.14.3)

[1.13.1] Δυνατωτέρας δὲ γιγνομένης τῆς Ἑλλάδος καὶ τῶν χρημάτων τὴν κτῆσιν ἔτι μᾶλλον ἢ πρότερον ποιουμένης τὰ πολλὰ τυραννίδες ἐν ταῖς πόλεσι καθίσταντο, τῶν προσόδων μειζόνων γιγνομένων (πρότερον δὲ ἦσαν ἐπὶ ῥητοῖς γέρασι πατρικαὶ βασιλεῖαι), ναυτικά τε ἐξηρτύετο ἡ Ἑλλάς, καὶ τῆς θαλάσσης μᾶλλον ἀντείχοντο. [1.13.2] πρῶτοι δὲ Κορίνθιοι λέγονται ἐγγύτατα τοῦ νῦν τρόπου μεταχειρίσαι τὰ περὶ τὰς ναῦς, καὶ τριήρεις ἐν Κορίνθῳ πρῶτον τῆς Ἑλλάδος ναυπηγηθῆναι. [1.13.3] φαίνεται δὲ καὶ Σαμίοις Ἀμεινοκλῆς Κορίνθιος ναυπηγὸς ναῦς ποιήσας τέσσαρας· ἔτη δ᾽ ἐστὶ μάλιστα τριακόσια ἐς τὴν τελευτὴν τοῦδε τοῦ πολέμου ὅτε Ἀμεινοκλῆς Σαμίοις ἦλθεν. [1.13.4] ναυμαχία τε παλαιτάτη ὧν ἴσμεν γίγνεται Κορινθίων πρὸς Κερκυραίους· ἔτη δὲ μάλιστα καὶ ταύτῃ ἑξήκοντα καὶ διακόσιά ἐστι μέχρι τοῦ αὐτοῦ χρόνου. [1.13.5] οἰκοῦντες γὰρ τὴν πόλιν οἱ Κορίνθιοι ἐπὶ τοῦ Ἰσθμοῦ αἰεὶ δή ποτε ἐμπόριον εἶχον, τῶν Ἑλλήνων τὸ πάλαι κατὰ γῆν τὰ πλείω ἢ κατὰ θάλασσαν, τῶν τε ἐντὸς Πελοποννήσου καὶ τῶν ἔξω, διὰ τῆς ἐκείνων παρ᾽ ἀλλήλους ἐπιμισγόντων, χρήμασί τε δυνατοὶ ἦσαν, ὡς καὶ τοῖς παλαιοῖς ποιηταῖς δεδήλωται· ἀφνειὸν γὰρ ἐπωνόμασαν τὸ χωρίον. ἐπειδή τε οἱ Ἕλληνες μᾶλλον ἔπλῳζον, τὰς ναῦς κτησάμενοι τὸ λῃστικὸν καθῄρουν, καὶ ἐμπόριον παρέχοντες ἀμφότερα δυνατὴν ἔσχον χρημάτων προσόδῳ τὴν πόλιν. [1.13.6] καὶ Ἴωσιν ὕστερον πολὺ γίγνεται ναυτικὸν ἐπὶ Κύρου Περσῶν πρώτου βασιλεύοντος καὶ Καμβύσου τοῦ υἱέος αὐτοῦ, τῆς τε καθ᾽ ἑαυτοὺς θαλάσσης Κύρῳ πολεμοῦντες ἐκράτησάν τινα χρόνον. καὶ Πολυκράτης Σάμου τυραννῶν ἐπὶ Καμβύσου ναυτικῷ ἰσχύων ἄλλας τε τῶν νήσων ὑπηκόους ἐποιήσατο καὶ Ῥήνειαν ἑλὼν ἀνέθηκε τῷ Ἀπόλλωνι τῷ Δηλίῳ. Φωκαῆς τε Μασσαλίαν οἰκίζοντες Καρχηδονίους ἐνίκων ναυμαχοῦντες· [1.14.1] δυνατώτατα γὰρ ταῦτα τῶν ναυτικῶν ἦν. φαίνεται δὲ καὶ ταῦτα πολλαῖς γενεαῖς ὕστερα γενόμενα τῶν Τρωικῶν τριήρεσι μὲν ὀλίγαις χρώμενα, πεντηκοντόροις δ᾽ ἔτι καὶ πλοίοις μακροῖς ἐξηρτυμένα ὥσπερ ἐκεῖνα. [1.14.2] ὀλίγον τε πρὸ τῶν Μηδικῶν καὶ τοῦ Δαρείου θανάτου, ὃς μετὰ Καμβύσην Περσῶν ἐβασίλευσε, τριήρεις περί τε Σικελίαν τοῖς τυράννοις ἐς πλῆθος ἐγένοντο καὶ Κερκυραίοις· ταῦτα γὰρ τελευταῖα πρὸ τῆς Ξέρξου στρατείας ναυτικὰ ἀξιόλογα ἐν τῇ Ἑλλάδι κατέστη. [1.14.3] Αἰγινῆται γὰρ καὶ Ἀθηναῖοι, καὶ εἴ τινες ἄλλοι, βραχέα ἐκέκτηντο, καὶ τούτων τὰ πολλὰ πεντηκοντόρους· ὀψέ τε ἀφ᾽ οὗ Ἀθηναίους Θεμιστοκλῆς ἔπεισεν Αἰγινήταις πολεμοῦντας, καὶ ἅμα τοῦ βαρβάρου προσδοκίμου ὄντος, τὰς ναῦς ποιήσασθαι αἷσπερ καὶ ἐναυμάχησαν· καὶ αὗται οὔπω εἶχον διὰ πάσης καταστρώματα.

[1.13.1] Όσο αύξανε η δύναμη της Ελλάδας, αύξανε ταυτόχρονα ο πλούτος της, πολύ περισσότερο από πριν, εγκαταστάθηκαν τυραννίδες στις περισσότερες πολιτείες (ενώ πριν υπήρχαν κληρονομικές βασιλείες με καθορισμένα προνόμια) και η Ελλάδα άρχισε ν᾽ αναπτύσσει το ναυτικό της και να στρέφεται περισσότερο προς την θάλασσα. Λέγεται ότι πρώτοι οι Κορίνθιοι οργάνωσαν το ναυτικό τους κατά τρόπο περίπου όμοιο με τον σημερινό. [1.13.2] Πρώτοι απ᾽ όλους τους Έλληνες οι Κορίνθιοι κατασκεύασαν τριήρεις. [1.13.3] Φαίνεται ότι ο Κορίνθιος ναυπηγός Αμεινοκλής, κατασκεύασε τέσσερα πολεμικά για λογαριασμό της Σάμου. Ο Αμεινοκλής πήγε στη Σάμο τριακόσια χρόνια πριν από το τέλος του πολέμου που ιστορώ. [1.13.4] Η παλαιότερη ναυμαχία από όσες ξέρομε έγινε μεταξύ Κορινθίων και Κερκυραίων διακόσια εξήντα χρόνια περίπου πριν από το τέλος του πολέμου. [1.13.5] Οι Κορίνθιοι με την πολιτεία τους χτισμένη στον Ισθμό είχαν από πάντα εμπορικό κέντρο, επειδή οι Έλληνες τότε επικοινωνούσαν περισσότερο από στεριά παρά από θάλασσα και έτσι έπρεπε οι κάτοικοι της Πελοποννήσου και οι κάτοικοι της υπόλοιπης Ελλάδας να περνούν από το Κορινθιακό έδαφος για να έρχονται σ᾽ επικοινωνία μεταξύ τους. Έτσι οι Κορίνθιοι έγιναν πολύ πλούσιοι όπως το μαρτυρούν και οι παλιοί ποιητές που επονόμασαν την χώρα τους «άφθονη». Όταν πάλι οι Έλληνες άρχισαν ν᾽ αναπτύσσουν την ναυτιλία τους, οι Κορίνθιοι με τον στόλους τους ξεκαθάρισαν την πειρατεία και η πολιτεία τους, κέντρο χερσαίου και θαλάσσιου εμπορίου, με πλούσιες προσόδους, έγινε πολύ ισχυρή. [1.13.6] Και οι Ίωνες αργότερα απόκτησαν σπουδαίο ναυτικό, επί Κύρου, του πρώτου βασιλέως των Περσών, και αργότερα επί του γιου του Καμβύση. Στον πόλεμό τους εναντίον του Κύρου κατόρθωσαν, για λίγο καιρό, ν᾽ αποκτήσουν την κυριαρχία στις θάλασσές του. Και ο Πολυκράτης, τύραννος της Σάμου στον καιρό του Καμβύση, είχε δυνατό ναυτικό και κατόρθωσε να υποτάξει πολλά νησιά. Κυρίεψε την Ρήνεια και την αφιέρωσε στον Δήλιο Απόλλωνα. Τέλος, οι Φωκαείς ίδρυσαν την αποικία της Μασσαλίας και νίκησαν τους Καρχηδόνιους σε ναυμαχία.
[1.14.1] Αυτές ήσαν οι κυριότερες ναυτικές δυνάμεις. Αλλά φαίνεται ότι, αν και οι στόλοι αυτοί δημιουργήθηκαν πολλές γενεές μετά τα Τρωικά, εντούτοις περιλάμβαναν λίγες τριήρεις και χρησιμοποιούσαν περισσότερα καράβια με πενήντα κουπιά και εμπορικά όπως και την εποχή του Τρωικού πολέμου. [1.14.2] Μόνο λίγο πριν από τα Μηδικά και από τον θάνατο του Δαρείου (που είχε διαδεχτεί τον Καμβύση) οι Σικελοί τύραννοι και οι Κερκυραίοι απόκτησαν τριήρεις σε μεγάλο αριθμό. Αυτοί ήσαν οι ισχυρότεροι στόλοι στην Ελλάδα πριν από την εκστρατεία του Ξέρξη. [1.14.3] Οι Αιγινήτες και οι Αθηναίοι, και ίσως μερικοί άλλοι, δεν είχαν παρά μικρούς στόλους και τα περισσότερα καράβια ήσαν με πενήντα κουπιά. Μόνο αργότερα, όταν οι Αθηναίοι είχαν πόλεμο με τους Αιγινήτες και διαγραφόταν ο φόβος επιδρομής των βαρβάρων, τους έπεισε ο Θεμιστοκλής να δημιουργήσουν στόλο, με τον οποίο αργότερα εναυμάχησαν. Αλλά και τα πλοία αυτά δεν είχαν κατάστρωμα σ᾽ όλο τους το μάκρος.