ΠΙΣΤΕΙΣ (§§ 28-36) & ΕΠΙΛΟΓΟΣ (§ 37)
[28] Σχετικά με αυτά που πρέπει να πράξουμε, αν είστε σώφρονες, θα συζητήσετε αργότερα ιδιαιτέρως· ποια απάντηση όμως εάν δώσετε, θα έχετε πάρει τις δέουσες αποφάσεις, αυτό θα σας πω τώρα.
‹ΑΠΑΝΤΗΣΗ›
Θα ήταν δίκαιο λοιπόν, Αθηναίοι, να καλέσετε εκείνους που σας μετέφεραν τις υποσχέσεις, πάνω στις οποίες βασιζόμενοι πεισθήκατε να κάνετε την ειρήνη. [29] Γιατί ούτε και εγώ ο ίδιος θα δεχόμουν ποτέ να μετάσχω στην αποστολή πρέσβεων ούτε εσείς προφανώς θα σταματούσατε τον πόλεμο, αν φανταζόσασταν ότι ο Φίλιππος, μετά την επιτυχία για τη συνομολόγηση της ειρήνης, θα προχωρούσε σε τέτοιες ενέργειες. Αλλά τα τότε λεγόμενα απείχαν πολύ από αυτές τις ενέργειες. Αλλά και άλλους θα ήταν δίκαιο να καλέσετε. Ποιούς; Εκείνους που, μετά τη συνομολόγηση της ειρήνης, επιστρέφοντας εγώ από τη δεύτερη πρεσβεία για τους όρκους και αντιληφθείς ότι ο Φίλιππος εξαπατούσε την πόλη, το έλεγα τότε και διαμαρτυρόμουν και δεν σας άφηνα να εγκαταλείψετε τις Θερμοπύλες ούτε τους Φωκείς, [30] εκείνους επαναλαμβάνω που έλεγαν ότι εγώ, ως υδροπότης, είμαι δικαιολογημένα δύστροπος και δύσκολος άνθρωπος, ενώ ο Φίλιππος, αν περνούσε τα στενά, θα έκανε όσα εσείς ευχόσασταν: θα οχύρωνε δηλαδή τις Θεσπιές και τις Πλαταιές, θα σταματούσε την αλαζονεία των Θηβαίων, θα άνοιγε διώρυγα στη Χερρόνησο με δικά του έξοδα και σε αντάλλαγμα της Αμφίπολης θα σας έδινε πίσω την Εύβοια και τον Ωρωπό. Θυμάστε ασφαλώς, μόλο που δεν διακρίνεστε στο να θυμάστε αυτούς που σας αδικούν, ότι όλα αυτά ελέχθησαν από αυτό εδώ το βήμα. [31] Και το χειρότερο απ᾽ όλα, στηριζόμενοι σ᾽ αυτές τις ελπίδες αποφασίσατε ότι αυτή η ίδια ειρήνη θα ισχύει και για τους απογόνους σας. Σε τόσο μεγάλο βαθμό είχατε παραπλανηθεί. Αλλά τι να τα λέω τώρα αυτά και να επιμένω ότι πρέπει να καλέσετε αυτούς εδώ; Μα τους θεούς, εγώ θα πω με παρρησία σε σας την αλήθεια και δεν θα σας αποκρύψω τίποτε. [32] Δεν σκοπεύω να πέσω τόσο χαμηλά ώστε να βρίσω και να μιλήσω σε σας όμοια με αυτούς, ούτε να δώσω τώρα σ᾽ αυτούς που από την αρχή συγκρούστηκαν μ᾽ εμένα πρόφαση να αποκομίσουν κάποιο νέο όφελος από τον Φίλιππο ούτε και να φλυαρώ έτσι άσκοπα· αλλά νομίζω ότι αυτά που κάνει ο Φίλιππος θα σας πονέσουν αργότερα περισσότερο από τα σημερινά. [33] Γιατί βλέπω τον κίνδυνο να προχωρεί, και δεν θα ήθελα να επαληθευτούν οι προβλέψεις μου, αλλά φοβάμαι μήπως είναι κιόλας πολύ κοντά. Όταν λοιπόν δεν θα σας επιτρέπεται πια να αδιαφορείτε για τα συμβαίνοντα ούτε θα ακούτε απλώς από εμένα ή από κάποιον άλλον ότι τα δεινά έρχονται κατ᾽ επάνω σας, αλλά όταν όλοι θα τα βλέπετε με τα ίδια σας τα μάτια και δεν θα αμφιβάλλετε, τότε πιστεύω ότι θα εξοργισθείτε και θα αγριέψετε. [34] Επειδή λοιπόν οι πρέσβεις μας θα έχουν αποσιωπήσει τα γεγονότα, γιατί δεν υπάρχει αμφιβολία ότι έχουν δωροδοκηθεί, φοβάμαι μήπως συμβεί να ξεσπάσει η οργή σας σ᾽ αυτούς που προσπαθούν να επανορθώσουν κάτι από όσα έχουν χαθεί εξαιτίας εκείνων. Γιατί βλέπω πως τις περισσότερες φορές μερικοί αφήνουν την οργή τους να ξεσπά όχι στους υπεύθυνους αλλά προπάντων σε όποιους έχουν στο χέρι τους. [35] Γι᾽ αυτό, όσο ακόμη υπάρχει καιρός και τα πράγματα βρίσκονται ακόμη σε εξέλιξη και συνεννοούμαστε μεταξύ μας, θέλω να ξαναθυμίσω στον καθένα από σας, αν και τα ξέρετε επακριβώς, ποιος είναι εκείνος που σας έπεισε να εγκαταλείψετε τους Φωκείς και τις Θερμοπύλες, που όταν ο Φίλιππος απόχτησε τον έλεγχό τους, έγινε ταυτόχρονα κύριος και του δρόμου εναντίον της Αττικής και εκείνου που οδηγεί μέσα στην Πελοπόννησο, ποιος είναι αυτός που σας έχει κάνει ώστε να σκέφτεστε όχι για τα δίκαιά σας μήτε για τις εξωτερικές σας υποθέσεις, αλλά για όσα συμβαίνουν μέσα στη χώρα σας και για τον πόλεμο εναντίον της Αττικής, που όταν ξεσπάσει, θα κάνει τον καθένα σας να πονέσει, αλλά που η αρχή του θα έχει γίνει εκείνη την ημέρα. [36] Γιατί, αν εσείς τότε δεν είχατε εξαπατηθεί, δεν θα υπήρχε σήμερα κανένα πρόβλημα για την πόλη. Ούτε δηλαδή ύστερα από κάποια νίκη στη θάλασσα θα μπορούσε ποτέ ο Φίλιππος να έρθει στην Αττική με στόλο ούτε από τη στεριά βαδίζοντας θα μπορούσε να περάσει πάνω από τις Θερμοπύλες και τη χώρα των Φωκέων, αλλά ή θα έκανε ό,τι επιβάλλει το δίκαιο και τηρώντας την ειρήνη «θα καθόταν στα αυγά του» ή αλλιώς θα είχε να αντιμετωπίσει έναν πόλεμο όμοιο με εκείνον εξαιτίας του οποίου τότε επεθύμησε την ειρήνη. [37] Ως υπόμνηση λοιπόν είναι αρκετά όσα τώρα έχω πει. Μακάρι όμως, ω θεοί πάντες, να μην συμβεί ώστε να επαληθευτούν πέρα για πέρα. Γιατί εγώ τουλάχιστον δεν θα ήθελα κανένας, ούτε και αν ακόμη ήταν δίκαιο, να τιμωρηθεί με κίνδυνο και ζημία όλων μας.