Γραφικό

Μνημοσύνη
Ψηφιακή Βιβλιοθήκη της Αρχαίας Ελληνικής Γραμματείας

Μνημοσύνης δ᾽ ἐξαῦτις ἐράσσατο καλλικόμοιο,
ἐξ ἧς οἱ Μοῦσαι χρυσάμπυκες ἐξεγένοντο
ἐννέα, τῇσιν ἅδον θαλίαι καὶ τέρψις ἀοιδῆς. Ησίοδος, Θεογονία 915-7

ΠΛΟΥΤΑΡΧΟΣ

Ἀλέξανδρος (77.1-77.8)


[77.1] Τούτων τὰ πλεῖστα κατὰ λέξιν ἐν ταῖς ἐφημερίσιν οὕτως γέγραπται.
[77.2] Φαρμακείας δ᾽ ὑποψίαν παραυτίκα μὲν οὐδεὶς ἔσχεν, ἕκτῳ δ᾽ ἔτει φασὶ μηνύσεως γενομένης τὴν Ὀλυμπιάδα πολλοὺς μὲν ἀνελεῖν, ἐκρῖψαι δὲ τὰ λείψανα τοῦ Ἰόλα τεθνηκότος, ὡς τούτου τὸ φάρμακον ἐγχέαντος. [77.3] οἱ δ᾽ Ἀριστοτέλην φάσκοντες Ἀντιπάτρῳ σύμβουλον γεγενῆσθαι τῆς πράξεως καὶ ὅλως δι᾽ ἐκείνου κομισθῆναι τὸ φάρμακον Ἁγνόθεμίν τινα διηγεῖσθαι λέγουσιν ὡς Ἀντιγόνου τοῦ βασιλέως ἀκούσαντα· [77.4] τὸ δὲ φάρμακον ὕδωρ εἶναι ψυχρὸν καὶ παγετῶδες, ἀπὸ πέτρας τινὸς ἐν Νωνάκριδι † οὔσης ἣν ὥσπερ δρόσον λεπτὴν ἀναλαμβάνοντες εἰς ὄνου χηλὴν ἀποτίθενται· τῶν γὰρ ἄλλων οὐδὲν ἀγγείων στέγειν, ἀλλὰ διακόπτειν ὑπὸ ψυχρότητος καὶ δριμύτητος. [77.5] οἱ δὲ πλεῖστοι τὸν λόγον ὅλως οἴονται πεπλάσθαι τὸν περὶ τῆς φαρμακείας, καὶ τεκμήριον αὐτοῖς ἐστιν οὐ μικρόν, ὅτι τῶν ἡγεμόνων στασιασάντων ἐφ᾽ ἡμέρας πολλὰς ἀθεράπευτον τὸ σῶμα κείμενον ἐν τόποις θερμοῖς καὶ πνιγώδεσιν οὐδὲν ἔσχε τοιαύτης φθορᾶς σημεῖον, ἀλλ᾽ ἔμεινε καθαρὸν καὶ πρόσφατον.
[77.6] Ἡ δὲ Ῥωξάνη κύουσα μὲν ἐτύγχανε καὶ διὰ τοῦτο τιμωμένη παρὰ τοῖς Μακεδόσι· δυσζήλως δ᾽ ἔχουσα πρὸς τὴν Στάτειραν, ἐξηπάτησεν αὐτὴν ἐπιστολῇ τινι πεπλασμένῃ παραγενέσθαι, καὶ προσαγαγοῦσα μετὰ τῆς ἀδελφῆς ἀπέκτεινε καὶ τοὺς νεκροὺς εἰς τὸ φρέαρ κατέβαλε καὶ συνέχωσεν, εἰδότος ταῦτα Περδίκκου καὶ συμπράττοντος. [77.7] ἦν γὰρ ἐκεῖνος εὐθὺς ἐν δυνάμει μεγίστῃ, τὸν Ἀρριδαῖον ὥσπερ δορυφόρημα τῆς βασιλείας ἐφελκόμενος, γεγονότα μὲν ἐκ γυναικὸς ἀδόξου καὶ κοινῆς Φιλίννης, ἀτελῆ δὲ τὸ φρονεῖν ὄντα διὰ σώματος νόσον, οὐ ‹μὴν› φύσει προσπεσοῦσαν οὐδ᾽ αὐτομάτως, [77.8] ἀλλὰ καὶ πάνυ φασὶ παιδὸς ὄντος αὐτοῦ διαφαίνεσθαι χάριεν ἦθος καὶ οὐκ ἀγεννές, εἶτα μέντοι φαρμάκοις ὑπ᾽ Ὀλυμπιάδος κακωθέντα διαφθαρῆναι τὴν διάνοιαν.


[77.1] Τα περισσότερα από αυτά έχουν γραφτεί έτσι κατά λέξη στα ημερολόγια. [77.2] Υποψία για δηλητηρίαση δεν είχε κανένας τότε αμέσως, αλλά ύστερα από έξι χρόνια λένε ότι η Ολυμπιάδα κατόπιν καταγγελίας αφάνισε πολλούς, ξέθαψε και πέταξε τα οστά του νεκρού Ιόλα, γιατί αυτός τάχα τού έριξε το δηλητήριο. [77.3] Άλλοι όμως ισχυρίζονται ότι σύμβουλος του Αντίπατρου γι᾽ αυτή την ενέργεια είχε γίνει ο Αριστοτέλης και ότι γενικά μέσω εκείνου στάλθηκε το δηλητήριο. Λένε ότι το ανέφερε κάποιος Αγνόθεμις, που δήθεν το άκουσε από τον Αντίγονο τον βασιλιά. [77.4] Το δηλητήριο ήταν νερό πολύ κρύο, παγωμένο από κάποιο βράχο που βρισκόταν στη Νώνακρη, που το μάζευαν σαν λεπτή δροσιά και το απέθεταν σε οπλή γαϊδάρου· γιατί κανένα άλλο αγγείο δεν το άντεχε, αλλά τρυπούσε από την ψυχρότητα και την οξύτητά του. [77.5] Οι περισσότεροι όμως πιστεύουν ότι αυτά που λένε για τη δηλητηρίαση είναι γενικά πλαστά. Τρανή απόδειξη θεωρούν το γεγονός ότι, όταν ξέσπασε διαφωνία μεταξύ των στρατηγών, αν και η σορός έμενε άταφη σε τόπους ζεστούς και αποπνικτικούς, εντούτοις δεν είχε κανένα σύμπτωμα αλλοίωσης, αλλά παρέμεινε καθαρή και φρέσκια. [77.6] Εκείνο τον καιρό η Ρωξάνη τύχαινε να είναι έγκυος και γι᾽ αυτό οι Μακεδόνες την τιμούσαν. Επειδή όμως ζήλευε τρομερά τη Στάτειρα, την εξαπάτησε με κάποια πλαστή επιστολή ώστε να την επισκεφτεί και, αφού την έφερε μαζί με την αδερφή της, τις σκότωσε, έριξε τα πτώματα σε πηγάδι και τα σκέπασε με χώμα. Αυτά έγιναν όχι μόνο εν γνώσει του Περδίκκα αλλά και με τη σύμπραξή του. [77.7] Γιατί εκείνος, αμέσως μετά τον θάνατο του Αλέξανδρου, είχε πάρα πολύ μεγάλη επιρροή, κυκλοφορώντας ως δορυφόρος της βασιλείας με τον Αρριδαίο, από μάνα μια ασήμαντη και απλή γυναίκα, τη Φιλίννη. Ο Αρριδαίος ήταν πνευματικά ανάπηρος, εξαιτίας κάποιας σωματικής ασθένειας που δεν την είχε από τη φύση ούτε και του ήρθε ξαφνικά· [77.8] αλλά λένε ότι από πολύ μικρό παιδί ακόμη διαφαινόταν ένας χαρακτήρας πρόσχαρος και ευγενικός, στη συνέχεια όμως η Ολυμπιάδα με δηλητήρια του έκανε κακό στο σώμα και τον έβλαψε διανοητικά.