[1.128.1] Αλλά και οι Αθηναίοι, αντίστοιχα, ζήτησαν από τους Λακεδαιμονίους να εξαγνίσουν το άγος του Ταινάρου. Κάποτε, μερικοί είλωτες είχαν προσπέσει, ικέτες, στο ιερό του Ποσειδώνος και οι Λακεδαιμόνιοι τους είχαν πάρει από κει και τους είχαν σκοτώσει. Οι ίδιοι οι Σπαρτιάτες νομίζουν ότι αυτή ήταν η αιτία του μεγάλου σεισμού της Σπάρτης. [1.128.2] Οι Αθηναίοι ζητούσαν να εξαγνιστεί και το άγος της Χαλκιοίκου. Το ιστορικό του είναι το ακόλουθο. [1.128.3] Όταν οι Λακεδαιμόνιοι ανακάλεσαν την πρώτη φορά τον Σπαρτιάτη Παυσανία από την αρχιστρατηγία του στον Ελλήσποντο, τον δίκασαν και των αθώωσαν, αλλά δεν του εμπιστεύτηκαν πια επίσημη αποστολή στο εξωτερικό. Εκείνος, όμως, χωρίς την άδεια των Λακεδαιμονίων, πήρε ένα πλοίο από την Ερμιόνη και πήγε στον Ελλήσποντο, τάχα για να πολεμήσει κι εκείνος με τους Έλληνες, αλλά πραγματικά για να συνεννοηθεί με τον Βασιλέα —όπως το είχε κάνει και την πρώτη φορά— φιλοδοξώντας να γίνει ηγεμόνας των Ελλήνων. [1.128.4] Είχε καταφέρει ν᾽ αποκτήσει την εύνοια του Βασιλέως με τον εξής τρόπο, που στάθηκε και η αρχή όλου του κακού. [1.128.5] Όταν, την πρώτη φορά, είχε κυριέψει το Βυζάντιο, μετά την επιστροφή του από την Κύπρο, την πολιτεία αυτή την κρατούσαν οι Πέρσες, και μεταξύ εκείνων που αιχμαλωτίστηκαν βρέθηκαν συγγενείς και φίλοι του Βασιλέως. Ο Παυσανίας τούς έστειλε στον Βασιλέα, κρυφά από τους άλλους συμμάχους στους οποίους είπε ότι είχαν δραπετεύσει. [1.128.6] Τον βοήθησε σ᾽ αυτά ο Γογγύλος από την Ερέτρια, στον οποίο είχε εμπιστευτεί και το Βυζάντιο και τους αιχμαλώτους. Έστειλε τον Γογγύλο στον Βασιλέα με ένα γράμμα το οποίο, όπως αποκαλύφθηκε αργότερα, έλεγε τα ακόλουθα: [1.128.7] «Ο Παυσανίας, ηγεμών της Σπάρτης, επιθυμεί να σ᾽ ευχαριστήσει και σου παραδίνει τους αιχμαλώτους πολέμου. Σου προτείνω, αν είσαι σύμφωνος, να πάρω γυναίκα την κόρη σου και να υποτάξω στην εξουσία σου την Σπάρτη και την υπόλοιπη Ελλάδα. Νομίζω ότι είμαι σε θέση να το επιτύχω αν συνεννοηθούμε. Αν είσαι σύμφωνος, στείλε στην παραλία έμπιστο άνθρωπό σου με τον οποίο θα συνεννοηθούμε».
[1.129.1] Αυτά έλεγε το γράμμα με το οποίο ο Ξέρξης ευχαριστήθηκε πολύ κι έστειλε στην παραλία τον Αρτάβαζο του Φαρνάκου. Τον διόρισε σατράπη του Δασκυλείου στη θέση του Μεγαβάτη, τον οποίο ανακάλεσε. Είχε δώσει στον Αρτάβαζο απαντητικό γράμμα για να το στείλει όσο μπορούσε πιο γρήγορα στον Παυσανία που βρισκόταν στο Βυζάντιο, με την σφραγίδα του για απόδειξη. Είχε διατάξει τον σατράπη να εκτελεί γρήγορα και πιστά ό,τι θα του παράγγελνε ο Παυσανίας για τις υποθέσεις του. [1.129.2] Όταν ο σατράπης έφτασε, συμμορφώθηκε με τις παραγγελίες κι έστειλε το γράμμα που έλεγε τα ακόλουθα: [1.129.3] «Ο Βασιλεύς Ξέρξης προς τον Παυσανία. Και η εξυπηρέτηση που μου έκανες, στέλνοντάς μου τους αιχμαλώτους του Βυζαντίου πέρα από την θάλασσα, θα μείνει για πάντα γραμμένη σαν ευεργεσία στα κατάστιχα του οίκου μου και οι προτάσεις σου μου αρέσουν. Ούτε η μέρα ούτε η νύχτα δεν πρέπει να σου είναι εμπόδιο για να εργάζεσαι δραστήρια, ώστε να εκτελέσεις τα όσα μου υπόσχεσαι. Καμιά δαπάνη σε χρυσό ή ασήμι δεν πρέπει να θεωρείς εμπόδιο ούτε την ανάγκη όσου στρατού, όπου και αν τον χρειαστείς. Συνεργάσου, έχοντας απόλυτη εμπιστοσύνη, με τον Αρτάβαζο που σου έστειλα, ώστε να εκπληρωθούν οι κοινοί μας σκοποί κατά τον καλύτερο κι ενδοξότερο τρόπο».
[1.130.1] Όταν έλαβε το γράμμα αυτό ο Παυσανίας, που είχε μεγάλο όνομα μεταξύ των Ελλήνων από την αρχιστρατηγία του στην Πλάταια, ένιωσε μεγάλη έπαρση και δεν ήθελε πια να ζει με τον απλό τρόπο των συμπατριωτών του. Έβγαινε από το Βυζάντιο στολισμένος σαν Μήδος, περιόδευε στην Θράκη έχοντας Μήδους και Αιγυπτίους σωματοφύλακες κι έδινε γεύματα κατά τον μηδικό τρόπο. Δεν μπορούσε πια να κρύψει τις προθέσεις του και με ασήμαντες πράξεις του άρχισε να φανερώνει τα όσα μεγάλα σχέδια είχε σκοπό να πραγματοποιήσει. [1.130.2] Έγινε δύσκολο να τον πλησιάζει κανείς και φερόταν σ᾽ όλους ανεξαίρετα τόσο κακότροπα, ώστε κανείς δεν μπορούσε πια να παρουσιαστεί μπροστά του. Τούτο ήταν από τους κυριότερους λόγους για τους οποίους οι σύμμαχοι στράφηκαν προς τους Αθηναίους.