Γραφικό

Μνημοσύνη
Ψηφιακή Βιβλιοθήκη της Αρχαίας Ελληνικής Γραμματείας

Μνημοσύνης δ᾽ ἐξαῦτις ἐράσσατο καλλικόμοιο,
ἐξ ἧς οἱ Μοῦσαι χρυσάμπυκες ἐξεγένοντο
ἐννέα, τῇσιν ἅδον θαλίαι καὶ τέρψις ἀοιδῆς. Ησίοδος, Θεογονία 915-7

ΕΥΡΙΠΙΔΗΣ

Ἀνδρομάχη (147-182)


ΕΠΕΙΣΟΔΙΟΝ ΠΡΩΤΟΝ


ΕΡΜΙΟΝΗ
κόσμον μὲν ἀμφὶ κρατὶ χρυσέας χλιδῆς
στολμόν τε χρωτὸς τόνδε ποικίλων πέπλων
οὐ τῶν Ἀχιλλέως οὐδὲ Πηλέως ἀπὸ
150 δόμων ἀπαρχὰς δεῦρ᾽ ἔχουσ᾽ ἀφικόμην,
ἀλλ᾽ ἐκ Λακαίνης Σπαρτιάτιδος χθονὸς
Μενέλαος ἡμῖν ταῦτα δωρεῖται πατὴρ
πολλοῖς σὺν ἕδνοις, ὥστ᾽ ἐλευθεροστομεῖν.
ὑμᾶς μὲν οὖν τοῖσδ᾽ ἀνταμείβομαι λόγοις·
155σὺ δ᾽ οὖσα δούλη καὶ δορίκτητος γυνὴ
δόμους κατασχεῖν ἐκβαλοῦσ᾽ ἡμᾶς θέλεις
τούσδε, στυγοῦμαι δ᾽ ἀνδρὶ φαρμάκοισι σοῖς,
νηδὺς δ᾽ ἀκύμων διὰ σέ μοι διόλλυται·
δεινὴ γὰρ ἠπειρῶτις ἐς τὰ τοιάδε
160ψυχὴ γυναικῶν· ὦν ἐπισχήσω σ᾽ ἐγώ,
κοὐδέν σ᾽ ὀνήσει δῶμα Νηρῇδος τόδε,
οὐ βωμὸς οὐδὲ ναός, ἀλλὰ κατθανῇ.
ἢν δ᾽ οὖν βροτῶν τίς σ᾽ ἢ θεῶν σῶσαι θέλῃ,
δεῖ σ᾽ ἀντὶ τῶν πρὶν ὀλβίων φρονημάτων
165πτῆξαι ταπεινὴν προσπεσεῖν τ᾽ ἐμὸν γόνυ
σαίρειν τε δῶμα τοὐμὸν ἐκ χρυσηλάτων
τευχέων χερὶ σπείρουσαν Ἀχελῴου δρόσον,
γνῶναί θ᾽ ἵν᾽ εἶ γῆς. οὐ γάρ ἐσθ᾽ Ἕκτωρ τάδε,
οὐ Πρίαμος οὐδὲ χρυσός, ἀλλ᾽ Ἑλλὰς πόλις.
170ἐς τοῦτο δ᾽ ἥκεις ἀμαθίας, δύστηνε σύ,
ἣ παιδὶ πατρός, ὃς σὸν ὤλεσεν πόσιν
τολμᾷς ξυνεύδειν καὶ τέκν᾽ αὐθέντου πάρα
τίκτειν. τοιοῦτον πᾶν τὸ βάρβαρον γένος·
πατήρ τε θυγατρὶ παῖς τε μητρὶ μείγνυται
175κόρη τ᾽ ἀδελφῷ, διὰ φόνου δ᾽ οἱ φίλτατοι
χωροῦσι, καὶ τῶνδ᾽ οὐδὲν ἐξείργει νόμος.
ἃ μὴ παρ᾽ ἡμᾶς εἴσφερ᾽· οὐδὲ γὰρ καλὸν
δυοῖν γυναικοῖν ἄνδρ᾽ ἕν᾽ ἡνίας ἔχειν,
ἀλλ᾽ ἐς μίαν βλέποντες εὐναίαν Κύπριν
180 στέργουσιν, ὅστις μὴ κακῶς οἰκεῖν θέλῃ.
ΧΟ. ἐπίφθονόν τι χρῆμα θηλειῶν ἔφυ
καὶ ξυγγάμοισι δυσμενὲς μάλιστ᾽ ἀεί.


ΠΡΩΤΟ ΕΠΕΙΣΟΔΙΟ


ΕΡΜΙΟΝΗ
Ήρθα εδώ με κοσμήματα χρυσά στο κεφάλι
και με πέπλα πλουμιστά, του κορμιού μου στολίδια
που δεν είναι χαρίσματα του γιου του Αχιλλέα και μήτε
150απ᾽ του Πηλέα τα σπίτια παρμένα· ο πατέρας μου
ο Μενέλαος μου τα ᾽χει χαρίσει
στη γη της Σπάρτης μαζί με πλήθος προικιά,
γι᾽ αυτό κι ελεύθερα μπορώ να μιλώ.
Αυτή είναι και η απόκριση στα λόγια σας.
Όμως εσύ, μια σκλάβα, μια γυναίκα αιχμάλωτη,
θες να με διώξεις απ᾽ το σπίτι μου, κυρά
να γίνεις εδώ μέσα. Με τα μάγια σου
μ᾽ αποστράφηκε ο άντρας μου, ναι,
κι εσύ ᾽σαι η αιτία που άκαρπα
μένουν τα σπλάχνα μου. Φοβερές
είστε σε κάτι τέτοια εσείς
160οι γυναίκες της Ασίας· όμως εγώ
θα σου τα σταματήσω αυτά τα έργα· μήτε
της Νηρηίδας το παλάτι, κι ο βωμός κι ο ναός της,
θα σε ωφελήσουν σε τίποτα, ξέρε το,
θα πεθάνεις… Αν, πάλι,
κάποιος θνητός ή θεός σε γλιτώσει,
της αρχοντιάς τις περηφάνιες να τις παρατήσεις
και ταπεινή στα γόνατά μου να προσπέσεις.
Θα νοιάζεσαι το σπιτικό μου, θα σαρώνεις
κι από χρυσές κανάτες θα ραντίζεις
ποταμίσιο νερό.
Να καταλάβεις σε ποιόν τόπο βρίσκεσαι.
Δεν υπάρχει Έκτορας εδώ, ούτε Πρίαμος
με τα χρυσάφια του. Εδώ είν᾽ Ελλάδα.
170Κι έχεις φτάσει σε τέτοια αναισθησία,
άμοιρη εσύ, ώστε τολμάς να πλαγιάζεις
με τον γιο εκείνου που σου σκότωσε τον άντρα.
Κι απόχτησες παιδιά με τους φονιάδες.
Τέτοιο το γένος των βαρβάρων· ο πατέρας
πλαγιάζει με την κόρη, ο γιος με τη μητέρα,
η κόρη με τον αδελφό, οι συγγενήδες
σκοτώνονται συναμετάξυ τους κι ο νόμος
σε τίποτ᾽ απ᾽ αυτά δεν είν᾽ εμπόδιο.
Μη φέρνεις και σε μας κάτι τέτοιες συνήθειες.
Καλό δεν είναι ο άντρας να ᾽χει δυο γυναίκες.
Όσοι θέλουν σωστά να κυβερνούν το σπίτι τους
180βρίσκουν τις χαρές του έρωτα σ᾽ ένα μόνο κρεβάτι.
ΧΟΡΟΣ
Ζηλιάρες από φυσικού τους οι γυναίκες·
έτοιμες πάντα να κατασπαράξουν
εκείνην που μοιράζεται τον άντρα τους.