[11] Από τις επιθυμίες άλλες θεωρούνται κοινές σε όλους τους ανθρώπους και άλλες προσιδιάζουν σε επιμέρους άτομα και είναι επίκτητες· επιπαραδείγματι, η επιθυμία της τροφής είναι φυσική· ο καθένας, πράγματι, επιθυμεί ξερή ή υγρή τροφή, άμα του λείπει — καμιά φορά τις επιθυμεί και τις δύο· και αν είναι νέος και ακμαίος επιθυμεί επίσης, όπως λέει ο Όμηρος, και το «κρεβάτι». Το να έχει όμως την τάδε ή την τάδε συγκεκριμένη επιθυμία, αυτό δεν το κάνει ο καθένας, ούτε και όλοι οι άνθρωποι επιθυμούν τα ίδια πράγματα. Μοιάζει λοιπόν να είναι για τον καθένα μας κάτι το προσωπικό. Όμως εδώ υπάρχει και κάτι το φυσικό· γιατί τα επιμέρους άτομα αρέσκονται σε διαφορετικά πράγματα, και είναι μερικά πράγματα που είναι σε όλους τους ανθρώπους πιο ευχάριστα από τα τυχόντα.
Στις φυσικές λοιπόν επιθυμίες λίγοι συμπεριφέρονται λανθασμένα, και μάλιστα προς μία μόνο κατεύθυνση: προς την κατεύθυνση της υπερβολής· γιατί το να τρώει και να πίνει κανείς ό,τι βρεθεί μπροστά του ώσπου να κορεσθεί, σημαίνει ότι ξεπερνάει σε ποσότητα αυτό που έχει ορίσει η φύση: η φυσική επιθυμία πάει ως την ικανοποίηση της ανάγκης. Αυτός είναι ο λόγος που τους ανθρώπους αυτούς τους λέμε «γαστρίμαργους», θέλοντας να πούμε ότι γεμίζουν την κοιλιά τους πέρα από όσο πρέπει — έτσι, πάντως, καταντούν οι απολύτως ευτελείς και τιποτένιοι άνθρωποι· ενσχέσει όμως με τις ατομικές, τις προσωπικές ηδονές, οι λανθασμένες συμπεριφορές είναι συχνές και πολλών ειδών. Γιατί, ενώ όλοι αυτοί που λέγονται «παθιασμένοι φίλοι του τάδε ή του τάδε πράγματος» λέγονται έτσι ή γιατί ευχαριστιούνται με πράγματα που δεν πρέπει ή γιατί ευχαριστιούνται με αυτό ή με εκείνο το πράγμα περισσότερο από ό,τι οι περισσότεροι άνθρωποι ή γιατί ευχαριστιούνται με τρόπο που δεν είναι ο σωστός, οι ακόλαστοι φτάνουν σε υπερβολή και από τις τρεις αυτές απόψεις: ευχαριστιούνται με κάποια πράγματα με τα οποία δεν πρέπει να ευχαριστιέται κανείς (γιατί είναι πράγματα μισητά), και στην περίπτωση που ευχαριστιούνται με πράγματα με τα οποία θα έπρεπε πράγματι κανείς να ευχαριστιέται, αυτοί το κάνουν σε βαθμό μεγαλύτερο από ό,τι πρέπει ή σε σύγκριση με τους περισσότερους ανθρώπους.
Είναι λοιπόν φανερό ότι η ακολασία αποτελεί υπερβολή ως προς τις ηδονές και είναι κάτι το ψεκτό. Όσο για τις λύπες, δεν λέγεται κανείς —όπως στην περίπτωση της ανδρείας— σώφρων, αν τις αντιμετωπίζει, και ακόλαστος, αν δεν τις αντιμετωπίζει· ακόλαστος λέγεται αυτός που λυπάται περισσότερο από ό,τι πρέπει, επειδή δεν πετυχαίνει τα ευχάριστα πράγματα (και τη λύπη η ηδονή τού την προκαλεί), ενώ σώφρων λέγεται αυτός που δεν λυπάται για την απουσία των ευχάριστων πραγμάτων [και για την αποχή του από αυτά].
[1119a] Ο ακόλαστος λοιπόν επιθυμεί όλα τα ευχάριστα πράγματα, ή αυτά που προκαλούν μεγάλη ευχαρίστηση. Η επιθυμία του τον οδηγεί στο να προτιμάει και να επιλέγει τα πράγματα αυτά έναντι όλων των άλλων. Γι᾽ αυτό ο ακόλαστος λυπάται και όταν δεν πετυχαίνει τα ευχάριστα πράγματα, αλλά και όταν τα επιθυμεί· γιατί η κάθε επιθυμία συνοδεύεται από λύπη: λύπη εξαιτίας της ηδονής είναι, στ᾽ αλήθεια, κάτι που μοιάζει με παράδοξο.
Ελλιπείς στις ηδονές, άνθρωποι που να τις ευχαριστιούνται λιγότερο από ό,τι πρέπει, δεν υπάρχουν· μια τέτοια αναισθησία δεν είναι, πράγματι, ανθρώπινη. Πραγματικά, και τα άλλα, ακόμη, ζώα κάνουν διάκριση ανάμεσα στη μια και στην άλλη τροφή: με άλλες ευχαριστιούνται, με άλλες όχι. Το να μη νιώθει, πάντως, κανείς ευχαρίστηση με τίποτε και να μην κάνει διάκριση ανάμεσα σε ένα και σε ένα άλλο πράγμα, αυτός απέχει πάρα πολύ από το να είναι άνθρωπος. Γι᾽ αυτού του είδους τον άνθρωπο η γλώσσα μας δεν έχει λέξη που να τον δηλώνει, ακριβώς γιατί τέτοιος άνθρωπος δεν υπάρχει.
Ο σώφρων άνθρωπος κατέχει τη μέση θέση σ᾽ αυτά τα πράγματα, αφού ούτε ευχαριστιέται με τα πράγματα με τα οποία ευχαριστιέται πάρα πολύ ο ακόλαστος (ίσα ίσα τα πράγματα αυτά τον δυσαρεστούν), ούτε γενικά ευχαριστιέται με πράγματα με τα οποία δεν θα έπρεπε να ευχαριστιέται· επίσης, δεν ευχαριστιέται σε βαθμό υπερβολής με οποιοδήποτε από τα πράγματα αυτά. Από την άλλη ο σώφρων άνθρωπος δεν αισθάνεται λύπη, όταν τα πράγματα αυτά του λείπουν, ούτε και τα επιθυμεί, ή τα επιθυμεί σε μέτριο βαθμό· δεν τα επιθυμεί, επίσης, περισσότερο από ό,τι πρέπει, ούτε σε στιγμή που δεν πρέπει — θυμήσου και όλα τα παρόμοια πράγματα που έχουμε ήδη πει. Τα ευχάριστα όμως πράγματα που βοηθούν στην υγεία ή στην καλή φυσική κατάσταση θα τα επιθυμήσει σε μέτριο βαθμό και με τον τρόπο που πρέπει· το ίδιο και τα άλλα ευχάριστα πράγματα, αν δεν αποτελούν εμπόδιο από την άποψη που είπαμε και αν δεν έρχονται σε αντίθεση με το ηθικά ωραίο και δεν υπερβαίνουν τα μέσα που διαθέτει. Γιατί όποιος αδιαφορεί γι᾽ αυτούς τους όρους, αυτός αγαπάει αυτού του είδους τις ηδονές περισσότερο από ό,τι τους αξίζει· ο σώφρων όμως δεν είναι τέτοιου είδους άνθρωπος, αλλά άνθρωπος που ενεργεί όπως ο ορθός λόγος ορίζει.