Γραφικό

Μνημοσύνη
Ψηφιακή Βιβλιοθήκη της Αρχαίας Ελληνικής Γραμματείας

Μνημοσύνης δ᾽ ἐξαῦτις ἐράσσατο καλλικόμοιο,
ἐξ ἧς οἱ Μοῦσαι χρυσάμπυκες ἐξεγένοντο
ἐννέα, τῇσιν ἅδον θαλίαι καὶ τέρψις ἀοιδῆς. Ησίοδος, Θεογονία 915-7

ΘΟΥΚΥΔΙΔΗΣ

Ἱστορίαι (1.109.1-1.111.3)

[1.109.1] Οἱ δ᾽ ἐν τῇ Αἰγύπτῳ Ἀθηναῖοι καὶ οἱ ξύμμαχοι ἐπέμενον, καὶ αὐτοῖς πολλαὶ ἰδέαι πολέμων κατέστησαν. [1.109.2] τὸ μὲν γὰρ πρῶτον ἐκράτουν τῆς Αἰγύπτου οἱ Ἀθηναῖοι, καὶ βασιλεὺς πέμπει ἐς Λακεδαίμονα Μεγάβαζον ἄνδρα Πέρσην χρήματα ἔχοντα, ὅπως ἐς τὴν Ἀττικὴν ἐσβαλεῖν πεισθέντων τῶν Πελοποννησίων ἀπ᾽ Αἰγύπτου ἀπαγάγοι Ἀθηναίους. [1.109.3] ὡς δὲ αὐτῷ οὐ προυχώρει καὶ τὰ χρήματα ἄλλως ἀνηλοῦτο, ὁ μὲν Μεγάβαζος καὶ τὰ λοιπὰ τῶν χρημάτων πάλιν ἐς τὴν Ἀσίαν ἀνεκομίσθη, Μεγάβυζον δὲ τὸν Ζωπύρου πέμπει ἄνδρα Πέρσην μετὰ στρατιᾶς πολλῆς· [1.109.4] ὃς ἀφικόμενος κατὰ γῆν τούς τε Αἰγυπτίους καὶ τοὺς ξυμμάχους μάχῃ ἐκράτησε καὶ ἐκ τῆς Μέμφιδος ἐξήλασε τοὺς Ἕλληνας καὶ τέλος ἐς Προσωπίτιδα τὴν νῆσον κατέκλῃσε καὶ ἐπολιόρκει ἐν αὐτῇ ἐνιαυτὸν καὶ ἓξ μῆνας, μέχρι οὗ ξηράνας τὴν διώρυχα καὶ παρατρέψας ἄλλῃ τὸ ὕδωρ τάς τε ναῦς ἐπὶ τοῦ ξηροῦ ἐποίησε καὶ τῆς νήσου τὰ πολλὰ ἤπειρον, καὶ διαβὰς εἷλε τὴν νῆσον πεζῇ. [1.110.1] οὕτω μὲν τὰ τῶν Ἑλλήνων πράγματα ἐφθάρη ἓξ ἔτη πολεμήσαντα· καὶ ὀλίγοι ἀπὸ πολλῶν πορευόμενοι διὰ τῆς Λιβύης ἐς Κυρήνην ἐσώθησαν, οἱ δὲ πλεῖστοι ἀπώλοντο. [1.110.2] Αἴγυπτος δὲ πάλιν ὑπὸ βασιλέα ἐγένετο πλὴν Ἀμυρταίου τοῦ ἐν τοῖς ἕλεσι βασιλέως· τοῦτον δὲ διὰ μέγεθός τε τοῦ ἕλους οὐκ ἐδύναντο ἑλεῖν, καὶ ἅμα μαχιμώτατοί εἰσι τῶν Αἰγυπτίων οἱ ἕλειοι. [1.110.3] Ἰνάρως δὲ ὁ Λιβύων βασιλεύς, ὃς τὰ πάντα ἔπραξε περὶ τῆς Αἰγύπτου, προδοσίᾳ ληφθεὶς ἀνεσταυρώθη. [1.110.4] ἐκ δὲ τῶν Ἀθηνῶν καὶ τῆς ἄλλης ξυμμαχίδος πεντήκοντα τριήρεις διάδοχοι πλέουσαι ἐς Αἴγυπτον ἔσχον κατὰ τὸ Μενδήσιον κέρας, οὐκ εἰδότες τῶν γεγονότων οὐδέν· καὶ αὐτοῖς ἔκ τε γῆς ἐπιπεσόντες πεζοὶ καὶ ἐκ θαλάσσης Φοινίκων ναυτικὸν διέφθειραν τὰς πολλὰς τῶν νεῶν, αἱ δ᾽ ἐλάσσους διέφυγον πάλιν. τὰ μὲν κατὰ τὴν μεγάλην στρατείαν Ἀθηναίων καὶ τῶν ξυμμάχων ἐς Αἴγυπτον οὕτως ἐτελεύτησεν.
[1.111.1] Ἐκ δὲ Θεσσαλίας Ὀρέστης ὁ Ἐχεκρατίδου υἱὸς τοῦ Θεσσαλῶν βασιλέως φεύγων ἔπεισεν Ἀθηναίους ἑαυτὸν κατάγειν· καὶ παραλαβόντες Βοιωτοὺς καὶ Φωκέας ὄντας ξυμμάχους οἱ Ἀθηναῖοι ἐστράτευσαν τῆς Θεσσαλίας ἐπὶ Φάρσαλον. καὶ τῆς μὲν γῆς ἐκράτουν ὅσα μὴ προϊόντες πολὺ ἐκ τῶν ὅπλων (οἱ γὰρ ἱππῆς τῶν Θεσσαλῶν εἶργον), τὴν δὲ πόλιν οὐχ εἷλον, οὐδ᾽ ἄλλο προυχώρει αὐτοῖς οὐδὲν ὧν ἕνεκα ἐστράτευσαν, ἀλλ᾽ ἀπεχώρησαν πάλιν Ὀρέστην ἔχοντες ἄπρακτοι. [1.111.2] μετὰ δὲ ταῦτα οὐ πολλῷ ὕστερον χίλιοι Ἀθηναίων ἐπὶ τὰς ναῦς τὰς ἐν Πηγαῖς ἐπιβάντες (εἶχον δ᾽ αὐτοὶ τὰς Πηγάς) παρέπλευσαν ἐς Σικυῶνα Περικλέους τοῦ Ξανθίππου στρατηγοῦντος, καὶ ἀποβάντες Σικυωνίων τοὺς προσμείξαντας μάχῃ ἐκράτησαν. [1.111.3] καὶ εὐθὺς παραλαβόντες Ἀχαιοὺς καὶ διαπλεύσαντες πέραν τῆς Ἀκαρνανίας ἐς Οἰνιάδας ἐστράτευσαν καὶ ἐπολιόρκουν, οὐ μέντοι εἷλόν γε, ἀλλ᾽ ἀπεχώρησαν ἐπ᾽ οἴκου.

[1.109.1] Στο μεταξύ οι Αθηναίοι και οι σύμμαχοί τους εξακολουθούσαν τις επιχειρήσεις στην Αίγυπτο. Ο πόλεμος εκεί πέρασε από πολλές φάσεις. [1.109.2] Στην αρχή οι Αθηναίοι έγιναν κύριοι της Αιγύπτου και τότε ο Βασιλεύς έστειλε στην Σπάρτη τον Πέρση Μεγάβαζο με πολλά χρήματα, για να πείσει τους Λακεδαιμονίους να κάνουν εισβολή στην Αττική και ν᾽ αναγκάσουν έτσι τους Αθηναίους ν᾽ αποσυρθούν από την Αίγυπτο. [1.109.3] Αλλά βλέποντας ότι δεν πετύχαινε τον σκοπό του και ότι ξόδευε χρήματα άδικα, ανακάλεσε τον Μεγάβαζο στην Ασία με όσα χρήματα του είχαν μείνει κι έστειλε στην Αίγυπτο τον Πέρση Μεγάβυζο του Ζωπύρου με πολυάριθμο στρατό. [1.109.4] Όταν έφτασε, νίκησε σε μάχη τους Αιγυπτίους κα τους συμμάχους τους, έδιωξε τους Έλληνες από την Μέμφιδα και τους απέκλεισε στο νησί Προσωπίτιδα. Εκεί τους πολιόρκησε δεκαοκτώ μήνες, ώς την στιγμή που κατόρθωσε ν᾽ αποξηράνει μια διώρυγα και να στρέψει το ρεύμα του ποταμού αλλού. Τα καράβια των Αθηναίων βρέθηκαν στα στενά και το μεγαλύτερο μέρος του νησιού ενώθηκε με την στεριά. Ο Μεγάβαζος, τότε, πέρασε πεζή και κυρίεψε το νησί.
[1.110.1] Έτσι τελείωσε, με καταστροφή των Ελλήνων, ο πόλεμος που κρατούσε έξι χρόνια. Λίγοι μόνο απ᾽ όλο το πλήθος των στρατιωτών κατόρθωσαν να σωθούν, διασχίζοντας την Λιβύη έως την Κυρήνη. Οι περισσότεροι χάθηκαν. [1.110.2] Η Αίγυπτος υποτάχθηκε πάλι στον Βασιλέα, εκτός από τον Αμυρταίο, που βασίλευε στους βαλτότοπους. Δεν μπόρεσαν να τον υποτάξουν, επειδή οι βάλτοι έχουν μεγάλη έκταση και οι κάτοικοί τους είναι από τους καλύτερους πολεμιστές της Αιγύπτου. [1.110.3] Ο Ινάρως, βασιλεύς της Λιβύης, που είχε πρωτοστατήσει στην επανάσταση της Αιγύπτου, αιχμαλωτίστηκε με προδοσία και τον σταύρωσαν. [1.110.4] Στο μεταξύ, πενήντα καράβια είχαν ξεκινήσει από την Αθήνα και άλλες συμμαχικές πόλεις, για ν᾽ αντικαταστήσουν τον στόλο της Αιγύπτου κι έφτασαν στο Μενδήσιο στόμιο του Νείλου χωρίς να ξέρουν τί είχε συμβεί. Τους έκαναν επίθεση, το πεζικό από στεριά και ο φοινικικός στόλος από θάλασσα, και κατάστρεψαν τα περισσότερα. Ελάχιστα κατόρθωσαν να διαφύγουν. Έτσι τελείωσε η μεγάλη εκστρατεία των Αθηναίων και των συμμάχων εναντίον της Αιγύπτου.
[1.111.1] Ο εξόριστος γιος του βασιλέα της Θεσσαλίας Εχεκρατίδη, Ορέστης, έπεισε τους Αθηναίους να τον βοηθήσουν να πάρει την εξουσία στην πατρίδα του. Με στρατό από την Βοιωτία και την Φωκίδα, που ήσαν τότε σύμμαχοί τους, οι Αθηναίοι βάδισαν εναντίον των Φαρσάλων στην Θεσσαλία. Κατόρθωσαν να ελέγχουν την ύπαιθρο χωρίς να απομακρύνονται απ᾽ το στρατόπεδό τους (το θεσσαλικό ιππικό τούς συγκρατούσε), αλλά δεν κατόρθωσαν να κυριέψουν την πολιτεία ούτε να επιτύχουν κανέναν από τους άλλους σκοπούς της εκστρατείας. Γι᾽ αυτό και αποσύρθηκαν άπρακτοι μαζί με τον Ορέστη. [1.111.2] Λίγο αργότερα οι Αθηναίοι επάνδρωσαν με χίλιους οπλίτες τα καράβια που ήσαν στις Πηγές (τις είχαν στην κατοχή τους) και με αρχηγό τον Περικλή του Ξανθίππου παραπλεύσαν την ακτή έως την Σικυώνα, έκαναν απόβαση και νίκησαν σε μάχη του Σικυωνίους που τους είχαν αντιπαραταχτεί. [1.111.3] Αμέσως μετά, αφού εξασφάλισαν την συμμαχία των Αχαιών, πέρασαν στην αντικρινή ακτή και έκαναν εισβολή στην Ακαρνανία, όπου πολιόρκησαν τις Οινιάδες, αλλά δεν κατόρθωσαν να τις κυριέψουν και γύρισαν πίσω.