Γραφικό

Μνημοσύνη
Ψηφιακή Βιβλιοθήκη της Αρχαίας Ελληνικής Γραμματείας

Μνημοσύνης δ᾽ ἐξαῦτις ἐράσσατο καλλικόμοιο,
ἐξ ἧς οἱ Μοῦσαι χρυσάμπυκες ἐξεγένοντο
ἐννέα, τῇσιν ἅδον θαλίαι καὶ τέρψις ἀοιδῆς. Ησίοδος, Θεογονία 915-7

ΘΟΥΚΥΔΙΔΗΣ

Ἱστορίαι (1.103.1-1.106.2)

[1.103.1] Οἱ δ᾽ ἐν Ἰθώμῃ δεκάτῳ ἔτει, ὡς οὐκέτι ἐδύναντο ἀντέχειν, ξυνέβησαν πρὸς τοὺς Λακεδαιμονίους ἐφ᾽ ᾧ ἐξίασιν ἐκ Πελοποννήσου ὑπόσπονδοι καὶ μηδέποτε ἐπιβήσονται αὐτῆς· [1.103.2] ἢν δέ τις ἁλίσκηται, τοῦ λαβόντος εἶναι δοῦλον. ἦν δέ τι καὶ χρηστήριον τοῖς Λακεδαιμονίοις Πυθικὸν πρὸ τοῦ, τὸν ἱκέτην τοῦ Διὸς τοῦ Ἰθωμήτα ἀφιέναι. [1.103.3] ἐξῆλθον δὲ αὐτοὶ καὶ παῖδες καὶ γυναῖκες, καὶ αὐτοὺς οἱ Ἀθηναῖοι δεξάμενοι κατ᾽ ἔχθος ἤδη τὸ Λακεδαιμονίων ἐς Ναύπακτον κατῴκισαν, ἣν ἔτυχον ᾑρηκότες νεωστὶ Λοκρῶν τῶν Ὀζολῶν ἐχόντων. [1.103.4] προσεχώρησαν δὲ καὶ Μεγαρῆς Ἀθηναίοις ἐς ξυμμαχίαν Λακεδαιμονίων ἀποστάντες, ὅτι αὐτοὺς Κορίνθιοι περὶ γῆς ὅρων πολέμῳ κατεῖχον· καὶ ἔσχον Ἀθηναῖοι Μέγαρα καὶ Πηγάς, καὶ τὰ μακρὰ τείχη ᾠκοδόμησαν Μεγαρεῦσι τὰ ἀπὸ τῆς πόλεως ἐς Νίσαιαν καὶ ἐφρούρουν αὐτοί. καὶ Κορινθίοις μὲν οὐχ ἥκιστα ἀπὸ τοῦδε τὸ σφοδρὸν μῖσος ἤρξατο πρῶτον ἐς Ἀθηναίους γενέσθαι.
[1.104.1] Ἰνάρως δὲ ὁ Ψαμμητίχου, Λίβυς, βασιλεὺς Λιβύων τῶν πρὸς Αἰγύπτῳ, ὁρμώμενος ἐκ Μαρείας τῆς ὑπὲρ Φάρου πόλεως ἀπέστησεν Αἰγύπτου τὰ πλείω ἀπὸ βασιλέως Ἀρταξέρξου, καὶ αὐτὸς ἄρχων γενόμενος Ἀθηναίους ἐπηγάγετο. [1.104.2] οἱ δέ (ἔτυχον γὰρ ἐς Κύπρον στρατευόμενοι ναυσὶ διακοσίαις αὑτῶν τε καὶ τῶν ξυμμάχων) ἦλθον ἀπολιπόντες τὴν Κύπρον, καὶ ἀναπλεύσαντες ἀπὸ θαλάσσης ἐς τὸν Νεῖλον τοῦ τε ποταμοῦ κρατοῦντες καὶ τῆς Μέμφιδος τῶν δύο μερῶν πρὸς τὸ τρίτον μέρος ὃ καλεῖται Λευκὸν τεῖχος ἐπολέμουν· ἐνῆσαν δὲ αὐτόθι Περσῶν καὶ Μήδων οἱ καταφυγόντες καὶ Αἰγυπτίων οἱ μὴ ξυναποστάντες.
[1.105.1] Ἀθηναίοις δὲ ναυσὶν ἀποβᾶσιν ἐς Ἁλιᾶς πρὸς Κορινθίους καὶ Ἐπιδαυρίους μάχη ἐγένετο, καὶ ἐνίκων Κορίνθιοι. καὶ ὕστερον Ἀθηναῖοι ἐναυμάχησαν ἐπὶ Κεκρυφαλείᾳ Πελοποννησίων ναυσί, καὶ ἐνίκων Ἀθηναῖοι. [1.105.2] πολέμου δὲ καταστάντος πρὸς Αἰγινήτας Ἀθηναίοις μετὰ ταῦτα ναυμαχία γίγνεται ἐπ᾽ Αἰγίνῃ μεγάλη Ἀθηναίων καὶ Αἰγινητῶν, καὶ οἱ ξύμμαχοι ἑκατέροις παρῆσαν, καὶ ἐνίκων Ἀθηναῖοι καὶ ναῦς ἑβδομήκοντα λαβόντες αὐτῶν ἐς τὴν γῆν ἀπέβησαν καὶ ἐπολιόρκουν, Λεωκράτους τοῦ Στροίβου στρατηγοῦντος. [1.105.3] ἔπειτα Πελοποννήσιοι ἀμύνειν βουλόμενοι Αἰγινήταις ἐς μὲν τὴν Αἴγιναν τριακοσίους ὁπλίτας πρότερον Κορινθίων καὶ Ἐπιδαυρίων ἐπικούρους διεβίβασαν, τὰ δὲ ἄκρα τῆς Γερανείας κατέλαβον καὶ ἐς τὴν Μεγαρίδα κατέβησαν Κορίνθιοι μετὰ τῶν ξυμμάχων, νομίζοντες ἀδυνάτους ἔσεσθαι Ἀθηναίους βοηθεῖν τοῖς Μεγαρεῦσιν ἔν τε Αἰγίνῃ ἀπούσης στρατιᾶς πολλῆς καὶ ἐν Αἰγύπτῳ· ἢν δὲ καὶ βοηθῶσιν, ἀπ᾽ Αἰγίνης ἀναστήσεσθαι αὐτούς. [1.105.4] οἱ δὲ Ἀθηναῖοι τὸ μὲν πρὸς Αἰγίνῃ στράτευμα οὐκ ἐκίνησαν, τῶν δ᾽ ἐκ τῆς πόλεως ὑπολοίπων οἵ τε πρεσβύτατοι καὶ οἱ νεώτατοι ἀφικνοῦνται ἐς τὰ Μέγαρα Μυρωνίδου στρατηγοῦντος. [1.105.5] καὶ μάχης γενομένης ἰσορρόπου πρὸς Κορινθίους διεκρίθησαν ἀπ᾽ ἀλλήλων, καὶ ἐνόμισαν αὐτοὶ ἑκάτεροι οὐκ ἔλασσον ἔχειν ἐν τῷ ἔργῳ. [1.105.6] καὶ οἱ μὲν Ἀθηναῖοι (ἐκράτησαν γὰρ ὅμως μᾶλλον) ἀπελθόντων τῶν Κορινθίων τροπαῖον ἔστησαν· οἱ δὲ Κορίνθιοι κακιζόμενοι ὑπὸ τῶν ἐν τῇ πόλει πρεσβυτέρων καὶ παρασκευασάμενοι, ἡμέραις ὕστερον δώδεκα μάλιστα ἐλθόντες ἀνθίστασαν τροπαῖον καὶ αὐτοὶ ὡς νικήσαντες. καὶ οἱ Ἀθηναῖοι ἐκβοηθήσαντες ἐκ τῶν Μεγάρων τούς τε τὸ τροπαῖον ἱστάντας διαφθείρουσι καὶ τοῖς ἄλλοις ξυμβαλόντες ἐκράτησαν. [1.106.1] οἱ δὲ νικώμενοι ὑπεχώρουν, καί τι αὐτῶν μέρος οὐκ ὀλίγον προσβιασθὲν καὶ διαμαρτὸν τῆς ὁδοῦ ἐσέπεσεν ἔς του χωρίον ἰδιώτου, ᾧ ἔτυχεν ὄρυγμα μέγα περιεῖργον καὶ οὐκ ἦν ἔξοδος. [1.106.2] οἱ δὲ Ἀθηναῖοι γνόντες κατὰ πρόσωπόν τε εἶργον τοῖς ὁπλίταις καὶ περιστήσαντες κύκλῳ τοὺς ψιλοὺς κατέλευσαν πάντας τοὺς ἐσελθόντας, καὶ πάθος μέγα τοῦτο Κορινθίοις ἐγένετο. τὸ δὲ πλῆθος ἀπεχώρησεν αὐτοῖς τῆς στρατιᾶς ἐπ᾽ οἴκου.

[1.103.1] Οι πολιορκημένοι της Ιθώμης στον δέκατο χρόνο της πολιορκίας δεν μπορούσαν ν᾽ ανθέξουν περισσότερο και συνθηκολόγησαν με τους Λακεδαιμονίους με όρο να φύγουν από την Πελοπόννησο και να μην ξαναγυρίσουν ποτέ. Όποιος απ᾽ αυτούς γύριζε θα γινόταν δούλος εκείνου που θα τον έπιανε. [1.103.2] Υπήρχε άλλωστε και χρησμός της Πυθίας, γνωστός στους Λακεδαιμονίους, που έλεγε ν᾽ αφήσουν ελεύθερο τον ικέτη του Διός της Ιθώμης. [1.103.3] Οι Μεσσήνιοι έφυγαν από την Ιθώμη με τα γυναικόπαιδά τους και οι Αθηναίοι, από έχθρα προς τους Σπαρτιάτες, τους δέχτηκαν και τους εγκατέστησαν στην Ναύπακτο, την οποία είχαν μόλις κυριέψει από τους Οζόλες Λοκρούς. [1.103.4] Και οι Μεγαρείς αποσπάστηκαν από τους Λακεδαιμονίους κι έγιναν σύμμαχοι των Αθηναίων, επειδή οι Κορίνθιοι τους έκαναν συνεχή πόλεμο για συνοριακές διαφορές. Οι Αθηναίοι εγκαταστάθηκαν στα Μέγαρα και στις Πηγές κι έκτισαν τα Μακρά Τείχη μεταξύ Μεγάρων και Νίσαιας όπου έβαλαν φρουρά. Αυτός ήταν ο πρώτος και κυριότερος λόγος για τον οποίο άρχισαν οι Κορίνθιοι να μισούν τους Αθηναίους.
[1.104.1] Ο Ινάρως, γιος του Ψαμμήτιχου που βασίλευε στη Λιβύη, η οποία γειτονεύει με την Αίγυπτο, έχοντας ορμητήριο την Μάρεια που βρίσκεται πέρα από την πόλη Φάρο, κατόρθωσε να παρασύρει το μεγαλύτερο μέρος της Αιγύπτου σ᾽ επανάσταση εναντίον του Αρταξέρξη και, αφού ανακηρύχθηκε άρχοντας της Αιγύπτου, ζήτησε από τους Αθηναίους βοήθεια. [1.104.2] Οι Αθηναίοι, που έτυχε να έχουν εκστρατεύσει εναντίον της Κύπρου με διακόσια καράβια, δικά τους και συμμαχικά, έφυγαν από το νησί και ανάπλευσαν τον Νείλο. Κυρίεψαν το μεγαλύτερο μέρος της Μέμφιδος και πολιόρκησαν το φρούριό της που ονομάζεται Λευκόν Τείχος, όπου είχαν καταφύγει οι Πέρσες και οι Μήδοι καθώς και όσοι από τους Αιγύπτιους δεν είχαν επαναστατήσει.
[1.105.1] Οι Αθηναίοι έκαναν απόβαση στην Αλιά κι έδωσαν μάχη εναντίον των Κορινθίων και των Επιδαυρίων. Νίκησαν οι Κορίνθιοι. Αργότερα οι Αθηναίοι εναυμάχησαν στ᾽ ανοιχτά της Κεκρυφαλείας εναντίον πελοποννησιακού στόλου. Νίκησαν οι Αθηναίοι. [1.105.2] Μετά απ᾽ αυτά οι Αθηναίοι άρχισαν πόλεμο εναντίον των Αιγινητών κι έγινε μεγάλη ναυμαχία στ᾽ ανοιχτά της Αίγινας, στην οποία πήραν μέρος οι σύμμαχοι και των δύο και νίκησαν οι Αθηναίοι. Έπιασαν εβδομήντα καράβια, έκαναν απόβαση στο νησί και άρχισαν πολιορκία με αρχηγό τον Λεωκράτη του Στροίβου. [1.105.3] Οι Πελοποννήσιοι, θέλοντας να βοηθήσουν την Αίγινα, έστειλαν τριακόσιους οπλίτες από εκείνους που είχαν πολεμήσει στο πλευρό των Κορινθίων και των Επιδαυρίων κι έπιασαν τα υψώματα στα Γεράνεια, από όπου οι Κορίνθιοι με τους συμμάχους τους κατέβηκαν στην Μεγαρίδα. Νόμιζαν πως οι Αθηναίοι, οι οποίοι είχαν πολλές δυνάμεις στην Αίγινα και στην Αίγυπτο, δεν θα ήσαν σε θέση να βοηθήσουν τα Μέγαρα και ότι, αν έστελναν βοήθεια, θα ήσαν αναγκασμένοι να πάρουν δυνάμεις από την Αίγινα. [1.105.4] Αλλά οι Αθηναίοι, χωρίς να μειώσουν τον στρατό τους στην Αίγινα, χρησιμοποίησαν όσους ήταν διαθέσιμοι, γέρους και παιδιά, και πήγαν στα Μέγαρα με στρατηγό τον Μυρωνίδη. [1.105.5] Έδωσαν μάχη εναντίον των Κορινθίων, με αποτέλεσμα ισόπαλο, και οι δύο στρατοί αποχωρίστηκαν θεωρώντας ο καθένας ότι είχε νικήσει. [1.105.6] Οι Αθηναίοι, που στην μάχη είχαν κάποια υπεροχή, έστησαν τρόπαιο μετά την αναχώρηση των Κορινθίων, οι οποίοι, όμως, αποδοκιμάστηκαν από τους πρεσβυτέρους της πολιτείας τους και, αφού προετοιμάστηκαν, γύρισαν στα Μέγαρα, δώδεκα περίπου μέρες αργότερα, για να στήσουν και αυτοί τρόπαιο, θεωρώντας πως είχαν νικήσει. Οι Αθηναίοι έκαναν έξοδο από τα Μέγαρα, σκότωσαν όσους έστηναν το τρόπαιο, έκαναν επίθεση εναντίον των άλλων και τους νίκησαν.
[1.106.1] Στην υποχώρησή τους, ένα σημαντικό τμήμα των Κορινθίων καταδιωγμένο έχασε τον δρόμο του και μπήκε μέσα σ᾽ ένα ιδιωτικό κτήμα (περικυκλωμένο από μια μεγάλη τάφρο) από το οποίο δεν υπήρχε έξοδος. [1.106.2] Οι Αθηναίοι το κατάλαβαν, παράταξαν κατά μέτωπο τους οπλίτες τους, έβαλαν τους ψιλούς σε κύκλο γύρω από το κτήμα και σκότωσαν όλους τους Κορινθίους που είχαν μπει εκεί. Τούτο στάθηκε μεγάλη συμφορά για τους Κορινθίους. Το κύριο σώμα του στρατού τους μπόρεσε, όμως, να γυρίσει στην Κόρινθο.