Γραφικό

Μνημοσύνη
Ψηφιακή Βιβλιοθήκη της Αρχαίας Ελληνικής Γραμματείας

Μνημοσύνης δ᾽ ἐξαῦτις ἐράσσατο καλλικόμοιο,
ἐξ ἧς οἱ Μοῦσαι χρυσάμπυκες ἐξεγένοντο
ἐννέα, τῇσιν ἅδον θαλίαι καὶ τέρψις ἀοιδῆς. Ησίοδος, Θεογονία 915-7

ΣΟΦΟΚΛΗΣ

Ἀντιγόνη (1033-1063)


ΚΡ. ὦ πρέσβυ, πάντες ὥστε τοξόται σκοποῦ
τοξεύετ᾽ ἀνδρὸς τοῦδε, κοὐδὲ μαντικῆς
1035ἄπρακτος ὑμῖν εἰμι· τῶν δ᾽ ὑπαὶ γένους
ἐξημπόλημαι κἀκπεφόρτισμαι πάλαι.
κερδαίνετ᾽, ἐμπολᾶτε τἀπὸ Σάρδεων
ἤλεκτρον, εἰ βούλεσθε, καὶ τὸν Ἰνδικὸν
χρυσόν· τάφῳ δ᾽ ἐκεῖνον οὐχὶ κρύψετε,
1040οὐδ᾽ ἢν θέλωσ᾽ οἱ Ζηνὸς αἰετοὶ βορὰν
φέρειν νιν ἁρπάζοντες ἐς Διὸς θρόνους·
οὐδ᾽ ὣς μίασμα τοῦτο μὴ τρέσας ἐγὼ
θάπτειν παρήσω κεῖνον· εὖ γὰρ οἶδ᾽ ὅτι
θεοὺς μιαίνειν οὔτις ἀνθρώπων σθένει.
1045πίπτουσι δ᾽, ὦ γεραιὲ Τειρεσία, βροτῶν
χοἱ πολλὰ δεινοὶ πτώματ᾽ αἴσχρ᾽, ὅταν λόγους
αἰσχροὺς καλῶς λέγωσι τοῦ κέρδους χάριν.
ΤΕ. φεῦ·
ἆρ᾽ οἶδεν ἀνθρώπων τις, ἆρα φράζεται,
ΚΡ. τί χρῆμα; ποῖον τοῦτο πάγκοινον λέγεις;
1050ΤΕ. ὅσῳ κράτιστον κτημάτων εὐβουλία;
ΚΡ. ὅσῳπερ, οἶμαι, μὴ φρονεῖν πλείστη βλάβη.
ΤΕ. ταύτης σὺ μέντοι τῆς νόσου πλήρης ἔφυς.
ΚΡ. οὐ βούλομαι τὸν μάντιν ἀντειπεῖν κακῶς.
ΤΕ. καὶ μὴν λέγεις, ψευδῆ με θεσπίζειν λέγων.
1055ΚΡ. τὸ μαντικὸν γὰρ πᾶν φιλάργυρον γένος.
ΤΕ. τὸ δέ γε τυράννων αἰσχροκέρδειαν φιλεῖ.
ΚΡ. ἆρ᾽ οἶσθα ταγοὺς ὄντας ἃν λέγῃς λέγων;
ΤΕ. οἶδ᾽· ἐξ ἐμοῦ γὰρ τήνδ᾽ ἔχεις σώσας πόλιν.
ΚΡ. σοφὸς σὺ μάντις, ἀλλὰ τἀδικεῖν φιλῶν.
1060ΤΕ. ὄρσεις με τἀκίνητα διὰ φρενῶν φράσαι.
ΚΡ. κίνει, μόνον δὲ μὴ ᾽πὶ κέρδεσιν λέγων.
ΤΕ. οὕτω γὰρ ἤδη καὶ δοκῶ τὸ σὸν μέρος;
ΚΡ. ὡς μὴ ᾽μπολήσων ἴσθι τὴν ἐμὴν φρένα.


ΚΡΕ. Γέροντα, βλέπω κι όλοι σαν τοξότες
με βάλατε σημάδι εμένα κι ούτε
κι η μαντική σας άγγιχτο μ᾽ αφήνει·
όσο γι᾽ αυτούς απ᾽ τη γενιά μας, είναι
τώρα καιρός που μ᾽ έχουνε πουλήσει
και με φορτώσει για έξω. Καλά κέρδη
λοιπόν, εμπορευτείτε κι αγοράστε
αν θέλετε το ήλεκτρο απ᾽ τις Σάρδεις
και το χρυσάφι το ινδικό, μα εκείνον
σε τάφο δε θα θάψετε, ουδέ αν θέλουν
1040του Δία οι αετοί ν᾽ αρπάξουν και να πάνε
τις σάρκες του στους θρόνους του, και πάλι
μη βάλει ο νους σας πως εγώ από φόβο
για ένα μόλυσμα τέτοιο θα επιτρέψω
εκείνος να ταφεί, γιατί το ξέρω
πολύ καλά πως άνθρωπος κανένας
τους θεούς δε μπορεί να τους μολύνει·
μα πέφτουνε, γέροντα Τειρεσία,
πολύ άσκημα κι οι πιο πονηρεμένοι,
όταν με λόγους όμορφους στολίζουν
τα κακά σχέδιά τους για το κέρδος.
ΤΕΙ. Αλίμονο,
να ξέρει τάχα, νιώθει τάχα κάποιος —
ΚΡΕ. Τί πράμα; Τί τα λες αόριστα έτσι;
1050ΤΕΙ. Πόσο είναι η γνώση το πιο πρώτο απ᾽ όλα.
ΚΡΕ. Όσο, φαντάζομαι, η ανεμυαλιά
το πιο χειρότερο είναι. ΤΕΙ. Κι όμως είσαι
απ᾽ αυτή την αρρώστια εσύ γεμάτος.
ΚΡΕ. Δε θέλω σ᾽ ένα μάντη ν᾽ απαντήσω
κι εγώ μ᾽ άσκημη γλώσσα. ΤΕΙ. Όμως το κάνεις
όταν μου λες πως ψέματα μαντεύω.
ΚΡΕ. Γιατ᾽ είναι φιλοχρήματη όλη η φάρα
των μάντηδων. ΤΕΙ. Μα και των βασιλιάδων
τ᾽ αδιάντροπα αγαπά τα κέρδη. ΚΡΕ. Ξέρεις
πως όσα λες τα λες σε βασιλιάδες;
ΤΕΙ. Το ξέρω, αφού την πόλη έχεις σώσει
χάρη σε μένα. ΚΡΕ. Σοφός μάντης είσαι
μα τ᾽ άδικ᾽ αγαπάς. ΤΕΙ. Θα μ᾽ αναγκάσεις
1060να βγάλω όσα στο νου φυλάω κλεισμένα.
ΚΡΕ. Βγάλε τα, φτάνει μην τα λες για κέρδος.
ΤΕΙ. Ώστε εγώ τέτοιος φαίνομαι για σένα;
ΚΡΕ. Μάθε πως την ιδέα μου δε θ᾽ αλλάξεις.


ΚΡΕ. Άκουσε, γέρο, εσείς όλοι απάνω σ᾽ ένανε, εμένα, σημαδεύετε
σαν σκοπευτές και δεν μου λείψανε από πάνω μου οι προφητείες.
Κοιτάτε σεις να βγάλετε λιανά, κουβαλάτε το ήλεκτρο απ᾽ τις Σάρδεις
όσο θέλετε και το ινδικό χρυσάφι,
εκείνον όμως σε τάφο δεν θα βάλετε.
1040Ούτε κι οι αετοί του Δία αν είθε τον αρπάξουν
να παν να τονε φάνε μπροστά στου Δία τον θρόνο,
ούτε από τέτοιο κρίμα δεν θα φοβηθώ ν᾽ αφήσω να τον θάψουν εκείνον.
Γιατί ξέρω καλά πως κανείς άνθρωπος δεν έχει δύναμη να προσβάλλει τους θεούς.
Ξεπέφτουν, γέρο Τειρεσία, κι οι πιο μεγάλοι απ᾽ τους θνητούς
και γίνονται κουρέλια ελεεινά σαν λεν αισχρά αντίς καλά για κέρδος.
ΤΕΙ. Κρίμα· δεν ξέρετε κανένας σας, δεν λέτε;
ΚΡΕ. Τί πράμα; τί το λες αυτό για όλους μας;
1050ΤΕΙΡ. Πως το καλύτερο χτήμα στον άνθρωπο είν᾽ ή φρόνηση.
ΚΡΕ. Όσο και η κουταμάρα, λέω εγώ, φέρνει βλάβη.
ΤΕΙ. Απ᾽ αυτή δα την αρρώστια εσύ είσαι γεμάτος.
ΚΡΕ. Δεν θέλω ν᾽ αντιμιλήσω άσχημα στον μάντη.
ΤΕΙ. Και μήπως δεν το κάνεις, σαν λες πως προφητεύω ψέματα;
ΚΡΕ. Όλο το σόι των προφητών αγαπάει τα λεφτά.
ΤΕΙ. Κι οι βασιλιάδες πάλε την αισχροκέρδεια.
ΚΡΕ. Ξέρεις πως αυτό που λες το λες στον άρχοντά σου;
ΤΕΙ. Το ξέρω, γιατί από μένα κρατάς δική σου αυτή την πόλη.
ΚΡΕ. Είσαι μάντης σοφός εσύ, αλλά το άδικο αγαπάς.
1060ΤΕΙ. Θα με κάνεις όσα έχ᾽ ακούνητα μες στην καρδιά μου να σου πω.
ΚΡΕ. Λέγε τα, μόνο για κέρδη μη μιλάς.
ΤΕΙ. Αυτό ίσαμε τα τώρα το ᾽κανα για χάρη σου.
ΚΡΕ. Να ξέρεις πως εμένα μ᾽ αυτά δεν με πουλάς.


ΚΡΕ. Γέρο, σ᾽ ετούτο το κορμί, όλοι σας, σαν τοξότες,
ρίχνετε τις σαγίτες σας, και δεν θενα γλιτώσω
κι ούτε κι από τη μαντική· μ᾽ από καιρό, το ξέρω,
με πούλησαν, με πρόδωσαν εμένα οι συγγενείς μου.
Κερδίζετε, μην ντρέπεστε, σα θέλετε αποχτάτε
τον ήλεχτρο τον Σαρδικό και το Ινδικό χρυσάφι·
όμως δεν θα τον κρύψετε εκείνονα σε τάφο,
1040ούτ᾽ αν του Δία οι αετοί θελήσουν να τον πιάσουν
και για τροφή τους να τον παν στον θρόνο του Κρονίδη,
ούτ᾽ έτσι δεν θα φοβηθώ μια τέτοιαν αμαρτία,
κι αυτόν δεν θα τον θάψετε! Γιατί καλά το ξέρω,
πως άνθρωπος δεν ημπορεί τους θεούς για να μολύνει.
Κι οι πιο επιτήδειοι απ᾽ τους θνητούς, ω γερο-Τειρεσία,
κάνουνε πέσιμο κακόν, όταν ξέρουν και λένε
λόγια που φέρνουνε ντροπή, μόνο για να κερδίσουν.
ΤΕΙ. Αλίμονο! Ποιός απ᾽ τους θνητούς άραγε να το ξέρει,
άραγε να φαντάζεται— ΚΡΕ. Τί μας αρχίζεις πάλι;
1050ΤΕΙ. πόσο από τ᾽ άλλα τ᾽ αγαθά πρωτεύει η φρονιμάδα;
ΚΡΕ. Όσο, νομίζω, απ᾽ τα κακά το να μην έχεις γνώση.
ΤΕΙ. Κι όμως εσύ γεννήθηκες με τέτοια μιαν αρρώστια!
ΚΡΕ. (Δαγκάνει τα χείλια του)
Μα με βρισιές στον μάντη εγώ δεν θέλω ν᾽ απαντήσω.
ΤΕΙ. Κι όμως με βρίζεις, όταν λες πως ψέματα μαντεύω.
ΚΡΕ. Γιατί τα χρήματα ποθεί των μάντηδων το γένος.
ΤΕΙ. Όμως οι τύραννοι αγαπούν τα ντροπιασμένα κέρδη.
ΚΡΕ. (με θυμό)
Σε βασιλιά το πώς μιλάς, άραγε το θυμάσαι;
ΤΕΙ. Ναι, που σε μένα το χρωστείς αν έσωσες τη Θήβα.
ΚΡΕ. Είσαι σοφός στη μαντική, αλλά δεν είσαι δίκιος.
1060ΤΕΙ. Θα μ᾽ αναγκάσεις να σου πω όσα βαστώ κρυμμένα.
ΚΡΕ. Φανέρωσ᾽ τα — μα μη μιλάς μονάχα για συφέρο.
ΤΕΙ. Ναι! για συφέρο εγώ μιλώ, αλλά για το δικό σου!
ΚΡΕ. Λέγε — μα ξέρε το καλά πως δεν θα με γελάσεις.