Γραφικό

Μνημοσύνη
Ψηφιακή Βιβλιοθήκη της Αρχαίας Ελληνικής Γραμματείας

Μνημοσύνης δ᾽ ἐξαῦτις ἐράσσατο καλλικόμοιο,
ἐξ ἧς οἱ Μοῦσαι χρυσάμπυκες ἐξεγένοντο
ἐννέα, τῇσιν ἅδον θαλίαι καὶ τέρψις ἀοιδῆς. Ησίοδος, Θεογονία 915-7

ΚΑΛΛΙΜΑΧΟΣ

Ὕμνοι (2.1-2.54)

ΕΙΣ ΑΠΟΛΛΩΝΑ


Οἷον ὁ τὠπόλλωνος ἐσείσατο δάφνινος ὅρπηξ·
οἷα δ᾽ ὅλον τὸ μέλαθρον· ἑκὰς ἑκὰς ὅστις ἀλιτρός.
καὶ δή που τὰ θύρετρα καλῷ ποδὶ Φοῖβος ἀράσσει·
οὐχ ὁράᾳς; ἐπένευσεν ὁ Δήλιος ἡδύ τι φοῖνιξ
5 ἐξαπίνης, ὁ δὲ κύκνος ἐν ἠέρι καλὸν ἀείδει.
αὐτοὶ νῦν κατοχῆες ἀνακλίνεσθε πυλάων,
αὐταὶ δὲ κληῖδες· ὁ γὰρ θεὸς οὐκέτι μακρήν·
οἱ δὲ νέοι μολπήν τε καὶ ἐς χορὸν ἐντύνεσθε.
ὡπόλλων οὐ παντὶ φαείνεται, ἀλλ᾽ ὅτις ἐσθλός·
10 ὅς μιν ἴδῃ, μέγας οὗτος· ὃς οὐκ ἴδε, λιτὸς ἐκεῖνος·
ὀψόμεθ᾽, ὦ Ἑκάεργε, καὶ ἐσσόμεθ᾽ οὔποτε λιτοί.
μήτε σιωπηλὴν κίθαριν μήτ᾽ ἄψοφον ἴχνος
τοῦ Φοίβου τοὺς παῖδας ἔχειν ἐπιδημήσαντος,
εἰ τελέειν μέλλουσι γάμον πολιήν τε κερεῖσθαι,
15 ἑστήξειν δὲ τὸ τεῖχος ἐπ᾽ ἀρχαίοισι θεμέθλοις.
ἡγασάμην τοὺς παῖδας, ἐπεὶ χέλυς οὐκέτ᾽ ἀεργός.
εὐφημεῖτ᾽ ἀίοντες ἐπ᾽ Ἀπόλλωνος ἀοιδῇ.
εὐφημεῖ καὶ πόντος, ὅτε κλείουσιν ἀοιδοί
ἢ κίθαριν ἢ τόξα, Λυκωρέος ἔντεα Φοίβου.
20 οὐδὲ Θέτις Ἀχιλῆα κινύρεται αἴλινα μήτηρ,
ὁππόθ᾽ ἱὴ παιῆον ἱὴ παιῆον ἀκούσῃ.
καὶ μὲν ὁ δακρυόεις ἀναβάλλεται ἄλγεα πέτρος,
ὅστις ἐνὶ Φρυγίῃ διερὸς λίθος ἐστήρικται,
μάρμαρον ἀντὶ γυναικὸς ὀιζυρόν τι χανούσης.
25 ἱὴ ἱὴ φθέγγεσθε· κακὸν μακάρεσσιν ἐρίζειν·
ὃς μάχεται μακάρεσσιν, ἐμῷ βασιλῆι μάχοιτο·
ὅστις ἐμῷ βασιλῆι, καὶ Ἀπόλλωνι μάχοιτο.
τὸν χορὸν ὡπόλλων, ὅ τι οἱ κατὰ θυμὸν ἀείδῃ,
τιμήσει· δύναται γάρ, ἐπεὶ Διὶ δεξιὸς ἧσται.
30 οὐδ᾽ ὁ χορὸς τὸν Φοῖβον ἐφ᾽ ἓν μόνον ἦμαρ ἀείσει·
ἔστι γὰρ εὔυμνος· τίς ἂν οὐ ῥέα Φοῖβον ἀείδοι;
χρύσεα τὠπόλλωνι τό τ᾽ ἐνδυτὸν ἥ τ᾽ ἐπιπορπίς
ἥ τε λύρη τό τ᾽ ἄεμμα τὸ Λύκτιον ἥ τε φαρέτρη·
χρύσεα καὶ τὰ πέδιλα· πολύχρυσος γὰρ Ἀπόλλων
35 καί τε πολυκτέανος· Πυθῶνί κε τεκμήραιο.
καὶ μὲν ἀεὶ καλὸς καὶ ἀεὶ νέος· οὔποτε Φοίβου
θηλείαις οὐδ᾽ ὅσσον ἐπὶ χνόος ἦλθε παρειαῖς·
αἱ δὲ κόμαι θυόεντα πέδῳ λείβουσιν ἔλαια·
οὐ λίπος Ἀπόλλωνος ἀποστάζουσιν ἔθειραι,
40 ἀλλ᾽ αὐτὴν πανάκειαν· ἐν ἄστεϊ δ᾽ ᾧ κεν ἐκεῖναι
πρῶκες ἔραζε πέσωσιν ἀκήρια πάντ᾽ ἐγένοντο.
τέχνῃ δ᾽ ἀμφιλαφὴς οὔτις τόσον ὅσσον Ἀπόλλων·
κεῖνος ὀιστευτὴν ἔλαχ᾽ ἀνέρα, κεῖνος ἀοιδόν,
—Φοίβῳ γὰρ καὶ τόξον ἐπιτρέπεται καὶ ἀοιδή—
45 κείνου δὲ θριαὶ καὶ μάντιες· ἐκ δέ νυ Φοίβου
ἰητροὶ δεδάασιν ἀνάβλησιν θανάτοιο.
Φοῖβον καὶ Νόμιον κικλήσκομεν ἐξέτι κείνου,
ἐξότ᾽ ἐπ᾽ Ἀμφρυσσῷ ζευγίτιδας ἔτρεφεν ἵππους,
ἠιθέου ὑπ᾽ ἔρωτι κεκαυμένος Ἀδμήτοιο.
50 ῥεῖά κε βουβόσιον τελέθοι πλέον, οὐδέ κεν αἶγες
δεύοιντο βρεφέων ἐπιμηλάδες ᾗσιν Ἀπόλλων
βοσκομένῃσ᾽ ὀφθαλμὸν ἐπήγαγεν· οὐδ᾽ ἀγάλακτες
οἴιες οὐδ᾽ ἄκυθοι, πᾶσαι δέ κεν εἶεν ὕπαρνοι·
ἡ δέ κε μουνοτόκος διδυμητόκος αἶψα γένοιτο.

ΣΤΟΝ ΑΠΟΛΛΩΝΑ


Του Απόλλωνα πώς σείστηκε το δάφνινο κλωνάρι
κι όλο το ανάκτορο! Μακριά του κάθε αμαρτωλός.
Και νά, τις θύρες με τ᾽ ωραίο του πόδι χτυπάει ο Φοίβος.
Δε βλέπεις; Έσκυψε γλυκά ο φοίνικας της Δήλου
5ξαφνικά, κι ο κύκνος στον αέρα γλυκοτραγουδεί.
Μόνοι σας τραβηχτείτε σύρτες απ᾽ τις πύλες,
κλειδιά γυρίστε μόνα σας· μακριά ο θεός δεν είναι
και για τραγούδι και χορό οι νέοι ας ετοιμαστούνε.
Στον καθένα ο Απόλλωνας δεν φανερώνεται· μόνο στον καλό!
10Όποιος τον δει λογίζεται άξιος, κι ανάξιος όποιος δεν τον δει.
Θα σε δούμε, ω Εκάεργε, ανάξιοι δεν είμαστε.
Μήτε κιθάρα σιωπηλή, μήτε ποδάρια αθόρυβα
να ᾽χουνε τώρα τα παιδιά που ο Φοίβος ξαναγύρισε,
αν θέλουνε να παντρευτούν και τα μαλλιά να κόψουν
15κι αν σε αρχαία θεμέλια το τείχος να σηκώσουν.
Θαυμάζω τα παιδιά που σιωπηλή δεν έχουνε τη λύρα.
Σωπάστε όσοι για τον Απόλλωνα τραγούδι ακούτε.
Σωπαίνει δα κι ο πόντος όταν οι αοιδοί δοξολογούν
την κιθάρα ή το τόξο του Λυκωρέα Φοίβου.
20Ούτε η μητέρα του Αχιλλέα, η Θέτιδα, θρηνεί
όταν «χαίρε παιήονα, χαίρε παιήονα» ακούσει.
Ακόμα παύει να πονά και η πέτρα η δακρύβρεχτη,
εκείνο το υγρό λιθάρι το στημένο στη Φρυγία,
μαρμάρινη γυναίκα μ᾽ ανοιχτό το θλιβερό της στόμα.
25Χαίρε, χαίρε να λέτε. Κακό, με τους μακάριους θεούς να ερίζεις.
Όποιος μακάριους μάχεται, το βασιλιά μου μάχεται.
Κι όποιος το βασιλιά μου, μάχεται και τον Απόλλωνα.
Το χορό, ο Απόλλωνας, που τραγουδάει προς τέρψη του
θα τον τιμήσει γιατί δύναται, αφού δεξιά στέκει του Δία.
30Ούτε ο χορός μπορεί το Φοίβο ν᾽ ανυμνήσει σε μια μέρα,
γιατί ᾽ναι πολυύμνητος. Το Φοίβο ποιός δεν θα υμνούσε μ᾽ ευχαρίστηση;
Χρυσή του Απόλλωνα η ντυμασιά, η πόρπη,
η λύρα, το Λύκτιο τόξο και η φαρέτρα.
Μα και τα πέδιλα χρυσά· πολύχρυσος ο Απόλλωνας
35και τόσον ευκατάστατος. Μάρτυρας η Πυθώνα.
Πάντοτε ωραίος, πάντοτε νέος, πότε στου Φοίβου
τις τρυφερές τις παρειές δεν βγήκε χνούδι.
Και οι πλόκαμοι της κόμης του στάζουν στη γης μοσχοβολάτο λάδι.
Ποτέ δεν στάζουν λίπος τα μαλλιά του Απόλλωνα·
40πανάκεια στάζουνε και σ᾽ όποια πόλη
πέσουνε οι σταξιές, χαρίζουν σ᾽ όλα ανοσία.
Κανείς δεν ξέρει τόσες τέχνες όσες ο Απόλλωνας.
Ο ίδιος έλαχε να ᾽ναι τοξότης κι αοιδός
—στο Φοίβον επιτρέπεται και τόξο και τραγούδι—.
45Εκείνου είναι οι μάντισσες, κι από το Φοίβο
έμαθαν οι γιατροί στο θάνατον αναβολή να φέρνουν.
Το Φοίβο ονομάζουνε και Νόμιον από τότε
που έτρεφε στην Αμφρυσσό ζευγαρωμένους ίππους,
έρωτας ως τον έκαιγε για το παιδί τον Άδμητο.
50Τώρα στα βοσκοτόπια πια τα βόδια θ᾽ αβγατίσουνε, και οι γίδες
δεν θα στερούνται τα μικρά τους· αρκεί ο Απόλλωνας
τα βοσκοτόπια τους να εποπτεύει. Ούτε δίχως γάλα
κι ούτε στείρες θ᾽ απομείνουνε οι προβατίνες, κι όλες τ᾽ αρνιά τους θα θηλάζουν.
Κι όποια γεννήσει ένα, θα δευτερώσει σύντομα.