[8.101.1] Στο μεταξύ ο Μίνδαρος και τα πελοποννησιακά καράβια ανεφοδιάστηκαν δυο μέρες στην Χίο κι έλαβαν από τους Χίους τρία τεσσαρακοστά κατά κεφαλή. Την τρίτη μέρα ξεκίνησαν βιαστικά από την Χίο. Για να μην τύχει και συναντήσουν τον στόλο που ήταν στην Ερεσό, δεν ανοίχτηκαν στο πέλαγος, αλλά, έχοντας την Λέσβο αριστερά, πήραν κατεύθυνση την ηπειρωτική ακτή. [8.101.2] Σταμάτησαν στα Καρτέρια, λιμάνι της Φωκαΐδας, όπου έφαγαν για πρωί. Μετά παραπλεύσαν την ακτή της Κύμης και πήγαν να δειπνήσουν στις Αργινούσες, στην ηπειρωτική ακτή απέναντι από την Μυτιλήνη. [8.101.3] Από εκεί, ενώ ήταν ακόμα νύχτα, έπλευσαν κοντά στην ακτή κι έφτασαν στην ηπειρωτική Αρματούντα, απέναντι στην Μήθυμνα. Έφαγαν γρήγορα για πρωινό και αφού παραπλεύσαν το Λεκτόν, την Λάρισα και την Αμαξιτό και τις άλλες πολιτείες της περιοχής, έφτασαν πριν από τα μεσάνυχτα στο Ροίτειο που βρίσκεται μέσα στον Ελλήσποντο. Μερικά καράβια πήγαν και άραξαν στο Σίγειο και σε άλλα λιμάνια της περιοχής.
[8.102.1] Όταν οι Αθηναίοι, που ήσαν στην Σηστό με δεκαοκτώ καράβια, είδαν τα φωτεινά σήματα που τους έκαναν οι σκοποί τους και τις πολυάριθμες φωτιές που άναψαν άξαφνα στην ακτή όπου ήταν ο εχθρός, κατάλαβαν ότι οι Πελοποννήσιοι μπαίνουν στον Ελλήσποντο. Την ίδια νύχτα ξεκίνησαν όσο μπορούσαν πιο γρήγορα, πλέοντας πολύ κοντά στην ακτή της Χερσονήσου, με κατεύθυνση τον Ελαιούντα, θέλοντας να βρεθούν στην ανοιχτή θάλασσα ξεφεύγοντας από τα εχθρικά πλοία. [8.102.2] Τα δεκαέξι πελοποννησιακά καράβια που στάθμευαν στην Άβυδο δεν τους κατάλαβαν παρόλον ότι είχαν ειδοποιηθεί από τον στόλο που ερχόταν, να εντείνουν την προσοχή τους μήπως οι Αθηναίοι προσπαθήσουν να βγουν στην ανοιχτή θάλασσα. Αλλά με τα ξημερώματα είδαν τα καράβια του Μινδάρου που τους καταδίωξε αμέσως και δεν μπόρεσαν όλα τ᾽ αθηναϊκά να τον αποφύγουν. Τα περισσότερα μπόρεσαν να καταφύγουν στην Ίμβρο και στην Λήμνο, αλλά τέσσερα, που ήσαν τα τελευταία, αιχμαλωτίστηκαν κοντά στον Ελαιούντα. [8.102.3] Το ένα που εξόκειλε κοντά στο ιερό του Πρωτεσιλάου το έπιασαν με το πλήρωμά του. Τα άλλα δύο τα έπιασαν αδειανά. Το τέταρτο το βρήκαν αδειανό κοντά στην Ίμβρο και το έκαψαν.
[8.103.1] Μετά απ᾽ αυτό, τα καράβια της Αβύδου ενώθηκαν με τα άλλα κι έγιναν όλα μαζί ογδόντα έξι. Την ημέρα εκείνη πολιόρκησαν τον Ελαιούντα, αλλά επειδή η πολιτεία δεν ήθελε να προσχωρήσει έφυγαν πίσω στην Άβυδο. [8.103.2] Οι Αθηναίοι, τους οποίους είχαν ειδοποιήσει οι σκοποί τους, δεν μπορούσαν να φανταστούν ότι ο εχθρικός στόλος είχε περάσει από την Λέσβο χωρίς να τον καταλάβουν και εξακολουθούσαν να πολιορκούν την Ερεσό τειχομαχώντας. Μόλις όμως τους ήρθαν οι πληροφορίες, εγκατέλειψαν αμέσως την Ερεσό κι έφυγαν για τον Ελλήσποντο όσο πιο γρήγορα μπορούσαν. [8.103.3] Έπιασαν δύο πελοποννησιακά καράβια τα οποία, επάνω στην ορμητική καταδίωξη, είχαν ανοιχτεί στο πέλαγος και πήγαν να πέσουν απάνω τους. Την επομένη έφτασαν στον Ελαιούντα όπου άραξαν. Εκεί έφεραν και όσα καράβια είχαν καταφύγει στην Ίμβρο κι ετοιμάζονταν πέντε μέρες να ναυμαχήσουν.
[8.104.1] Μετά απ᾽ αυτά έγινε ναυμαχία με τον ακόλουθο τρόπο. Οι Αθηναίοι, σε μονή παράταξη, έπλεαν κοντά στην στεριά με κατεύθυνση την Σηστό. Όταν το είδαν οι Πελοποννήσιοι ξεκίνησαν και αυτοί από την Άβυδο. [8.104.2] Όταν κατάλαβαν ότι θα ναυμαχήσουν, οι Αθηναίοι ανάπτυξαν την παράταξή τους —εβδομήντα έξι καράβια— κοντά στην ακτή της Χερσονήσου από τον Ίδακο έως τις Αρριανές. Οι Πελοποννήσιοι ανάπτυξαν την δική τους —ογδόντα έξι καράβια— από την Άβυδο έως την Δάρδανο. [8.104.3] Στην δεξιά πτέρυγα των Πελοποννησίων ήσαν οι Συρακούσιοι και στην αριστερή ήταν ο Μίνδαρος με τα ταχύτερα καράβια. Την αριστερή πτέρυγα των Αθηναίων την διοικούσε ο Θράσυλος και την δεξιά ο Θρασύβουλος. Οι άλλοι στρατηγοί ήσαν εκεί που ο καθένας είχε ταχθεί. [8.104.4] Οι Πελοποννήσιοι βιάζονταν ν᾽ αρχίσουν πρώτοι την επίθεση και, με την αριστερή τους πτέρυγα, να υπερφαλαγγίσουν την δεξιά των Αθηναίων και να τους εμποδίσουν να βγουν στην ανοιχτή θάλασσα, ενώ θα απωθούσαν την κεντρική τους παράταξη, για να την ρίξουν στην στεριά, που δεν ήταν μακριά. Οι Αθηναίοι κατάλαβαν τον σκοπό τους και επεκτείναν την γραμμή τους προς το μέρος όπου ο εχθρός ήθελε να τους αποκλείσει και κατόρθωσαν να τον ξεπεράσουν πλέοντας πιο γρήγορα. [8.104.5] Η αριστερή τους πτέρυγα είχε ξεπεράσει το ακρωτήρι που ονομάζεται Κυνός Σήμα. Με αυτό, το κέντρο της παράταξής τους βρέθηκε εξασθενημένο, με διασπαρμένα τα καράβια, επειδή υστερούσαν αριθμητικά κι επειδή το Κυνός Σήμα σχηματίζει μια οξεία γωνία, ώστε να μην μπορούν να βλέπουν τί γινόταν πέρα από το ακρωτήρι.
[8.105.1] Οι Πελοποννήσιοι έκαναν επίθεση στο κέντρο, απώθησαν τ᾽ αθηναϊκά καράβια στην στεριά, όπου αποβιβάστηκαν και αυτοί κι η επιτυχία τους ήταν σπουδαία. [8.105.2] Το κέντρο δεν μπορούσε να το βοηθήσει ούτε ο Θρασύβουλος με την δεξιά πτέρυγα, επειδή τον πίεζαν πολυάριθμα καράβια του εχθρού, ούτε ο Θράσυλος με την αριστερή πτέρυγα, επειδή το ακρωτήρι Κυνός Σήμα δεν τον άφηνε να δει τί γινόταν κι επειδή τον πίεζαν συρακουσιανά και άλλα καράβια, που δεν ήσαν λιγότερα από τα δικά του. Όταν, όμως, οι Πελοποννήσιοι με την νίκη τους αυτή άρχισαν απρόσεκτα να καταδιώκουν εδώ κι εκεί τα απομονωμένα καράβια, ένα τμήμα της παράταξής τους σκόρπισε. [8.105.3] Όταν ο Θρασύβουλος και οι δικοί του το κατάλαβαν, έπαψαν να επεκτείνουν την παράταξή τους και, κάνοντας μια γρήγορη αναστροφή πορείας, έκαναν αντεπίθεση κι έτρεψαν σε φυγή τα απέναντί τους εχθρικά καράβια. Ύστερα βρήκαν σκόρπια τα πελοποννησιακά καράβια στο σημείο όπου είχαν νικήσει, τους έκαναν επίθεση και τους προκάλεσαν πανικό χωρίς καν να πολεμήσουν. Οι Συρακούσιοι που είχαν και αυτοί αρχίσει να υποχωρούν μπροστά στα καράβια του Θρασύλου, βλέποντας τον υπόλοιπο στόλο να υποχωρεί, τράπηκαν κι εκείνοι σε φυγή.
[8.106.1] Αφού τράπηκαν σε φυγή οι Πελοποννήσιοι κατόρθωσαν να καταφύγουν πρώτα στον ποταμό Μείδιο και μετά στην Άβυδο. Οι Αθηναίοι αιχμαλώτισαν λίγα καράβια, γιατί ο Ελλήσποντος είναι στενός και ο εχθρός μπόρεσε να βρει καταφύγιο στην κοντινή στεριά. Η νίκη, όμως, αυτή ήρθε σε πολύ κατάλληλη στιγμή, [8.106.2] γιατί έως τότε φοβόνταν το ναυτικό των Πελοποννησίων μετά τις πρόσφατες αποτυχίες τους και μετά την συμφορά της Σικελίας. Έπαψαν ν᾽ αμφιβάλλουν για την δική τους ικανότητα και να πιστεύουν ότι ο εχθρός είναι άξιος στα ναυτικά. [8.106.3] Κυρίεψαν οκτώ καράβια της Χίου, πέντε κορινθιακά, δύο αμπρακιώτικα, δύο βοιωτικά, ένα λευκαδίτικο, ένα σπαρτιατικό, ένα των Συρακουσίων κι ένα της Πελλήνης. Οι ίδιοι έχασαν δεκαπέντε καράβια. [8.106.4] Έστησαν τρόπαιο στο ακρωτήρι Κυνός Σήμα, μάζεψαν τα ναυάγια, έδωσαν πίσω στον εχθρό τους νεκρούς του με ανακωχή κι έστειλαν ένα καράβι στην Αθήνα για να πάει το μήνυμα της νίκης. [8.106.5] Όταν έφτασε το καράβι και άκουσαν την ανέλπιστη επιτυχία οι Αθηναίοι, μετά τις πρόσφατες συμφορές της Εύβοιας και της εσωτερικής αναταραχής, αναθάρρησαν πολύ και πίστεψαν ότι είναι ακόμα δυνατόν να νικήσουν, αν αναλάβουν πρόθυμα την πολεμική προσπάθεια.