Γραφικό

Μνημοσύνη
Ψηφιακή Βιβλιοθήκη της Αρχαίας Ελληνικής Γραμματείας

Μνημοσύνης δ᾽ ἐξαῦτις ἐράσσατο καλλικόμοιο,
ἐξ ἧς οἱ Μοῦσαι χρυσάμπυκες ἐξεγένοντο
ἐννέα, τῇσιν ἅδον θαλίαι καὶ τέρψις ἀοιδῆς. Ησίοδος, Θεογονία 915-7

ΕΥΡΙΠΙΔΗΣ

Ἰφιγένεια ἡ ἐν Ταύροις (1188-1233)


ΘΟ. τί δῆτα δρῶμεν, φράζε, τοῖν ξένοιν πέρι;
ΙΦ. τὸν νόμον ἀνάγκη τὸν προκείμενον σέβειν.
1190ΘΟ. οὔκουν ἐν ἔργῳ χέρνιβες ξίφος τε σόν;
ΙΦ. ἁγνοῖς καθαρμοῖς πρῶτά νιν νίψαι θέλω.
ΘΟ. πηγαῖσιν ὑδάτων ἢ θαλασσίᾳ δρόσῳ;
ΙΦ. θάλασσα κλύζει πάντα τἀνθρώπων κακά.
ΘΟ. ὁσιώτερον γοῦν τῇ θεῷ πέσοιεν ἄν.
1195ΙΦ. καὶ τἀμά γ᾽ οὕτω μᾶλλον ἂν καλῶς ἔχοι.
ΘΟ. οὔκουν πρὸς αὐτὸν ναὸν ἐκπίπτει κλύδων;
ΙΦ. ἐρημίας δεῖ· καὶ γὰρ ἄλλα δράσομεν.
ΘΟ. ἄγ᾽ ἔνθα χρῄζεις· οὐ φιλῶ τἄρρηθ᾽ ὁρᾶν.
ΙΦ. ἁγνιστέον μοι καὶ τὸ τῆς θεοῦ βρέτας.
1200ΘΟ. εἴπερ γε κηλὶς ἔβαλέ νιν μητροκτόνος.
ΙΦ. οὐ γάρ ποτ᾽ ἄν νιν ἠράμην βάθρων ἄπο.
1202ΘΟ. δίκαιος ηὑσέβεια καὶ προμηθία.
12014ὡς εἰκότως σε πᾶσα θαυμάζει πόλις.
1203ΙΦ. οἶσθά νυν ἅ μοι γενέσθω; ΘΟ. σὸν τὸ σημαίνειν τόδε.
ΙΦ. δεσμὰ τοῖς ξένοισι πρόσθες. ΘΟ. ποῖ δέ σ᾽ ἐκφύγοιεν ἄν;
ΙΦ. πιστὸν Ἑλλὰς οἶδεν οὐδέν. ΘΟ. ἴτ᾽ ἐπὶ δεσμά, πρόσπολοι.
1205ΙΦ. κἀκκομιζόντων δὲ δεῦρο τοὺς ξένους… ΘΟ. ἔσται τάδε.
ΙΦ. κρᾶτα κρύψαντες πέπλοισιν. ΘΟ. ἡλίου πρόσθεν φλογός.
ΙΦ. σῶν τέ μοι σύμπεμπ᾽ ὀπαδῶν. ΘΟ. οἵδ᾽ ὁμαρτήσουσί σοι.
ΙΦ. καὶ πόλει πέμψον τιν᾽ ὅστις σημανεῖ …ΘΟ. ποίας τύχας;
ΙΦ. ἐν δόμοις μίμνειν ἅπαντας. ΘΟ. μὴ συναντῶεν φόνῳ;
1211ΙΦ. μυσαρὰ γὰρ τὰ τοιάδ᾽ ἐστί. ΘΟ. στεῖχε καὶ σήμαινε σύ…
ΙΦ. μηδέν᾽ εἰς ὄψιν πελάζειν. ΘΟ. εὖ γε κηδεύεις πόλιν.
1213ΙΦ. καὶ φίλων γ᾽ οὓς δεῖ μάλιστα ΘΟ. τοῦτ᾽ ἔλεξας εἰς ἐμέ.
1215ΙΦ. σὺ δὲ μένων αὐτοῦ πρὸ ναῶν τῇ θεῷ… ΘΟ. τί χρῆμα δρῶ;
ΙΦ. ἅγνισον πυρσῷ μέλαθρον. ΘΟ. καθαρὸν ὡς μόλῃς πάλιν.
ΙΦ. ἡνίκ᾽ ἂν δ᾽ ἔξω περῶσιν οἱ ξένοι … ΘΟ. τί χρή με δρᾶν;
ΙΦ. πέπλον ὀμμάτων προθέσθαι. ΘΟ. μὴ παλαμναῖον λάβω.
ΙΦ. ἢν δ᾽ ἄγαν δοκῶ χρονίζειν… ΘΟ. τοῦδ᾽ ὅρος τίς ἐστι μοι;
1220ΙΦ. θαυμάσῃς μηδέν. ΘΟ. τὰ τῆς θεοῦ πρᾶσσ᾽ —ἐπὶ σχολή— καλῶς.
ΙΦ. εἰ γὰρ ὡς θέλω καθαρμὸς ὅδε πέσοι. ΘΟ. συνεύχομαι.
ΙΦ. τούσδ᾽ ἄρ᾽ ἐκβαίνοντας ἤδη δωμάτων ὁρῶ ξένους
καὶ θεᾶς κόσμους νεογνούς τ᾽ ἄρνας, ὡς φόνῳ φόνον
μυσαρὸν ἐκνίψω, σέλας τε λαμπάδων τά τ᾽ ἄλλ᾽ ὅσα
1225προυθέμην ἐγὼ ξένοισι καὶ θεᾷ καθάρσια.
ἐκποδὼν δ᾽ αὐδῶ πολίταις τοῦδ᾽ ἔχειν μιάσματος,
εἴ τις ἢ ναῶν πυλωρὸς χεῖρας ἁγνεύει θεοῖς
ἢ γάμον στείχει συνάψων ἢ τόκοις βαρύνεται,
φεύγετ᾽, ἐξίστασθε, μή τῳ προσπέσῃ μύσος τόδε.
ὦ Διὸς Λητοῦς τ᾽ ἄνασσα παρθέν᾽, ἢν νίψω φόνον
1231τῶνδε καὶ θύσωμεν οὗ χρή, καθαρὸν οἰκήσεις δόμον,
εὐτυχεῖς δ᾽ ἡμεῖς ἐσόμεθα. τἄλλα δ᾽ οὐ λέγουσ᾽, ὅμως
τοῖς τὰ πλείον᾽ εἰδόσιν θεοῖς σοί τε σημαίνω, θεά.


ΘΟ. Τί λες λοιπόν να κάμουμε τους ξένους;
ΙΦΙ. Να σεβαστούμε το έθιμο είν᾽ ανάγκη.
1190ΘΟ. Και πού είν᾽ ο ραντισμός και το σπαθί σου;
ΙΦΙ. Πλύσιμο εξαγνισμού τούς πρέπει πρώτα.
ΘΟ. Με θάλασσα ή γλυκό νερό της βρύσης;
ΙΦΙ. Κακό του ανθρώπου η θάλασσα το πλένει.
ΘΟ. Πιο αγνούς στη θεά θα τους προσφέρουμε έτσι.
ΙΦΙ. Καλύτερα έτσι θα ᾽ναι και για μένα.
ΘΟ. Και δίπλα στο ναό δε σκάει το κύμα;
ΙΦΙ. Θέλει ερημιά· γιατί θα κάμω κι άλλα.
ΘΟ. Όπου θέλεις· στ᾽ απόρρητα δεν μπαίνω.
ΙΦΙ. Και το άγαλμα είν᾽ ανάγκη να εξαγνίσω.
1200ΘΟ. Αίμα μητροκτονίας αν το ᾽χει μιάνει.
ΙΦΙ. Αλλιώς δε θα το σήκωνα απ᾽ το βάθρο.
ΘΟ. Σωστή η ευσέβεια, μα κι η πρόνοια πὄχεις.
Η πόλη σε θαμάζει κι έχει δίκιο.
ΙΦΙ. Τί μου χρειάζεται να γίνει τώρα ξέρεις; ΘΟ. Πες το εσύ.
ΙΦΙ. Πες να δέσουνε τους ξένους. ΘΟ. Μη σου φύγουν; πού να παν;
ΙΦΙ. Πίστη οι Έλληνες δεν έχουν. ΘΟ. Δούλοι, αλυσοδέστε τους.
ΙΦΙ. Και τους ξένους να τους φέρουν έξω εδώ... ΘΟ. Θα γίνει αυτό.
ΙΦΙ. με κεφάλια σκεπασμένα. ΘΟ. Του ήλιου φως να μην τους δει.
ΙΦΙ. Και μαζί μου ακόλουθοί σου νά ᾽ρθουνε. ΘΟ. Θα ᾽ρθουν αυτοί.
ΙΦΙ. Και να διαλαλήσει στείλε στους πολίτες κάποιον,... ΘΟ. Τί;
1210ΙΦΙ. όλοι να κλειστούν στα σπίτια. ΘΟ. Μπρος στο μίασμα μη βρεθούν;
ΙΦΙ. Ναι, γιατί κολλά και σε άλλους. ΘΟ. (σ᾽έναν ακόλουθο) Τρέξε και διαλάλα εσύ.
ΙΦΙ. να μη βγει κανείς να βλέπει. ΘΟ. Γνοιάζεσαι για το λαό.
ΙΦΙ. Και για φίλους που προπάντων πρέπει. ΘΟ. Αυτό το λες για με.
ΙΦΙ. Στο ναό μπροστά εσύ μείνε, για τη θεά... ΘΟ. Να κάμω τί;
ΙΦΙ. με φωτιά άγνισέ τον. ΘΟ. Να είναι, σα γυρίσεις, καθαρός.
ΙΦΙ. Σα θα βγαίνουν έξω οι ξένοι,... ΘΟ. Ναι, το χρέος μου τότε ποιό;
ΙΦΙ. σκέπασε το πρόσωπό σου. ΘΟ. Φόνου μίασμα μη με βρει.
ΙΦΙ. Κι αν θα δεις ν᾽ αργήσω,... ΘΟ. Ως πότε να σε περιμένουμε;
1220ΙΦΙ. μην ανησυχήσεις. ΘΟ. Κάμε τα σωστά· δε βιάζομαι.
ΙΦΙ. Δέομαι να πετύχει ως θέλω τούτο το άγνισμα. ΘΟ. Άμποτε.
Ανοίγει η πόρτα του ναού. Ο Θόας αποτραβιέται σε μιαν άκρη και σκεπάζει το πρόσωπό του. Ο Ορέστης και ο Πυλάδης βγαίνουν με σκεπασμένα πρόσωπα και δεμένα χέρια· τους συνοδεύουν δούλοι· αυτοί κρατούν, άλλοι αρνιά και άλλοι αναμμένες λαμπάδες και ιερά σκεύη.
ΙΦΙ. Αλλά οι ξένοι, βλέπω, βγαίνουν από το ναό· μαζί
βγάζουν της θεάς στολίδια· νά κι αρνιά νιογέννητα,
με αίμα το αίμα να ξεπλύνω το μιαρό· και νά το φως
των λαμπάδων κι όλα τ᾽ άλλα που είχα ορίσει εγώ από πριν,
για να γίνει των δυο ξένων και της θεάς ο καθαρμός.
Κράζω στους πολίτες όλους: Απ᾽ το μίασμα μακριά!
Ο ιερέας που θέλει να ᾽χει για τους θεούς τα χέρια αγνά,
όποιος πάει να κλείσει γάμο, κι οι γυναίκες με παιδί
στην κοιλιά, στην άκρη, πέρα, μη σας βρει το μόλυσμα!
1230Ω θεά παρθένα, κόρη εσύ του Δία και της Λητώς,
αν το αίμ᾽ αυτό ξεπλύνω και θυσία προσφέρουμε
κει που πρέπει, κατοικία θα έχεις τότε καθαρή,
κι ευτυχία εμείς. Μα τ᾽ άλλα, κι αν σωπαίνω εγώ, οι θεοί,
που τα πιότερα κατέχουν, κι εσύ, θεά, τα ξέρετε.
Ο Ορέστης, ο Πυλάδης, οι συνοδοί τους και η Ιφιγένεια φεύγουν. Ο Θόας ξεσκεπάζει το πρόσωπό του και μπαίνει στο ναό.