[12.12] «Μόνο εκείνοι που τους λείπει ο αυτοέλεγχος στη μέθη», είπα, «δεν έχουν την ικανότητα να γίνουν επιμελείς ή και μερικοί άλλοι;»
«Όχι, μά τον Δία», είπε ο Ισχόμαχος, «αλλά κι εκείνοι που δεν έχουν αυτοέλεγχο σχετικά με τον ύπνο· γιατί κανένας δεν θα μπορούσε να κάνει στον ύπνο του αυτό που πρέπει να γίνει ή να κάνει τους άλλους να το κάνουν».
[12.13] «Τί τότε;» είπα. «Αυτοί θα είναι οι μοναδικοί που δεν έχουν την ικανότητα να διδαχτούν αυτήν την επιμέλεια ή υπάρχουν κι άλλοι επιπλέον;»
«Μου φαίνεται τουλάχιστον», είπε ο Ισχόμαχος, «ότι αυτοί που είναι τρελοί εραστές του έρωτα δεν μπορούν να διδαχτούν να είναι πιο επιμελείς σε κάτι άλλο εκτός από τους έρωτές τους· [12.14] γιατί δεν είναι εύκολο να βρει κανείς μία ελπίδα ή μία φροντίδα πιο ευχάριστη από τη φροντίδα για το αγαπημένο του παιδί ούτε υπάρχει κάποια τιμωρία τόσο σκληρή όσο το να αποχωρίζεται κάποιος τον αγαπημένο του, όταν υπάρχει κάποια εργασία που πρέπει να γίνει. Ώστε δεν προσπαθώ καν να κάνω επιμελείς όσους τυχόν καταλαβαίνω ότι έχουν τέτοιο ταμπεραμέντο».
[12.15] «Τί τότε;», είπα. «Εκείνοι που είναι ερωτευμένοι με το κέρδος δεν έχουν επίσης την ικανότητα να διδαχτούν την επιμέλεια στις αγροτικές εργασίες;»
«Όχι, μά τον Δία», είπε ο Ισχόμαχος, «καθόλου δεν είναι ανίκανοι, αντίθετα είναι κατάλληλοι για τέτοια επιμέλεια· γιατί δεν χρειάζεται τίποτα άλλο παρά να τους υποδείξει κάποιος ότι η επιμέλεια φέρνει κέρδος».
[12.16] «Και οι υπόλοιποι», είπα εγώ, «εάν δείξουν αυτοέλεγχο σε όσα τους προτρέπεις και είναι μετριοπαθείς εραστές του κέρδους, πώς τους διδάσκεις να είναι επιμελείς για τις εργασίες που εσύ θέλεις;»
«Είναι πολύ απλό, Σωκράτη», είπε. «Όταν βλέπω ότι είναι επιμελείς, τους επαινώ και προσπαθώ να τους τιμώ και, όταν βλέπω ότι είναι αμελείς, προσπαθώ να κάνω και να λέω πράγματα που ξέρω ότι θα τους θίξουν πολύ».
[12.17] «Έλα, Ισχόμαχε», είπα, «ας αλλάξουμε θέμα από την ερώτηση για την επιμέλεια του εκπαιδευόμενου, ας ξεκαθαρίσεις σε μένα, τώρα, τα σχετικά με την εκπαίδευση του μαθητευόμενου, αν είναι δυνατόν δηλαδή για κάποιον ο οποίος είναι ο ίδιος αμελής να κάνει άλλους επιμελείς».
[12.18] «Όχι, μά τον Δία», είπε ο Ισχόμαχος, «όχι περισσότερο απ᾽ ό,τι είναι δυνατόν για κάποιον, όταν ο ίδιος είναι άμουσος, να κάνει άλλους μουσικούς. Γιατί, όταν ο ίδιος ο δάσκαλος δίνει το κακό παράδειγμα σε κάτι, είναι δύσκολο να μάθει κανείς απ᾽ αυτόν να κάνει κάτι με τον σωστό τρόπο και, αν ο αφέντης δίνει το κακό παράδειγμα αμέλειας, είναι δύσκολο ο υπηρέτης να γίνει επιμελής. [12.19] Για να συντομεύω, δεν νομίζω ότι έχω βρει ποτέ ότι οι δούλοι ενός κακού αφέντη είναι καλοί· από την άλλη, έχω δει τους δούλους ενός καλού αφέντη να συμπεριφέρονται άσχημα, ωστόσο όχι χωρίς τιμωρία. Αλλά όποιος θέλει να τους κάνει επιμελείς πρέπει να είναι ικανός να επιβλέπει και να επιθεωρεί, να είναι πρόθυμος να δείξει ευγνωμοσύνη σ᾽ αυτόν που είναι η αιτία των εργασιών που γίνονται σωστά, και να μην καθυστερεί να επιβάλλει την κατάλληλη τιμωρία στον αμελή. [12.20] Μου φαίνεται ότι η απάντηση του βαρβάρου ήταν καλή», είπε ο Ισχόμαχος, «όταν ο βασιλιάς της Περσίας, πετυχαίνοντας ένα καλό άλογο και θέλοντας να το παχύνει όσο το δυνατόν πιο γρήγορα, ρώτησε κάποιον από εκείνους που φαίνονταν να είναι ενημερωμένοι σχετικά με τα άλογα τί παχαίνει γρήγορα ένα άλογο, λέγεται ότι απάντησε: το μάτι του αφέντη. Το ίδιο και για τα άλλα πράγματα, Σωκράτη», είπε, «είναι κάτω από το μάτι του αφέντη που γίνονται οι σωστές και καλές δουλειές».