[8.24.1] Το ίδιο καλοκαίρι οι Αθηναίοι που είχαν αποκλείσει την Μίλητο από θάλασσα με είκοσι καράβια τα οποία ήσαν αραγμένα στην Λάδη, έκαναν απόβαση στην Πάνορμο της Μιλησίας και σκότωσαν τον Λακεδαιμόνιο Χαλκιδέα που είχε τρέξει με λίγους να τους αντιμετωπίσει. Δυο μέρες αργότερα πέρασαν πάλι στην ηπειρωτική ακτή κι έστησαν τρόπαιο, αλλά οι Μιλήσιοι το γκρέμισαν επειδή όταν οι Αθηναίοι το είχαν στήσει, δεν κυριαρχούσαν στην περιοχή. [8.24.2] Ο Λέων και ο Διομέδων με τα αθηναϊκά καράβια από την Λέσβο και έχοντας ορμητήρια τις Οινούσσες —νησιά κοντά στην Χίο—, την Σίδουσσα και τον Πτελεό, οχυρά που κρατούσαν στα εδάφη της Ερυθραίας, έκαναν επιχειρήσεις με τον στόλο εναντίον της Χίου. Στα καράβια τους είχαν οπλίτες που είχαν επιστρατευθεί από τους στρατιωτικούς καταλόγους. [8.24.3] Έκαναν απόβαση στην Καρδαμύλη και στον Βολίσκο, έδωσαν μάχη με τους Χίους που είχαν τρέξει ν᾽ αντισταθούν, τους νίκησαν, σκότωσαν πολλούς και ρήμαξαν την περιοχή. Νίκησαν και σ᾽ άλλες μάχες, στις Φάνες και σε τρίτη στο Λευκώνιο. Μετά απ᾽ αυτά οι Χίοι δεν έκαναν πια εξόδους και οι Αθηναίοι ρήμαξαν την γη, η οποία ήταν καλά καλλιεργημένη και δεν είχε πάθει τίποτε έως τότε από τα Μηδικά. [8.24.4] Οι Χίοι είναι οι μόνοι τους οποίους ξέρω, μετά τους Λακεδαιμονίους, οι οποίοι έμειναν συνετοί ενώ ευημερούσαν και οι οποίοι, όσο η πολιτεία τους αναπτυσσόταν περισσότερο, τόσο φρόντιζαν για την ασφάλειά της. [8.24.5] Ούτε η αποστασία τους δεν ήταν παράτολμη αν το νομίζει κανείς. Δεν τόλμησαν να την επιχειρήσουν παρά μόνον όταν βεβαιώθηκαν ότι θα συμπολεμήσουν με πολλούς και γενναίους συμμάχους και όταν διαπίστωσαν ότι, μετά την καταστροφή της Σικελίας, οι ίδιοι οι Αθηναίοι δεν μπορούσαν ν᾽ αρνηθούν ότι η κατάστασή τους ήταν εξαιρετικά κρίσιμη. Αν έσφαλαν στις προβλέψεις τους εξαιτίας ενός απροσδόκητου γεγονότος, από εκείνα που διαψεύδουν τους ανθρώπινους υπολογισμούς, έσφαλαν και πολλοί άλλοι μαζί τους οι οποίοι πίστευαν ότι γρήγορα η Αθήνα θα καταστραφεί και αναγκάστηκαν ν᾽ αναγνωρίσουν το σφάλμα τους. [8.24.6] Καθώς ήσαν αποκλεισμένοι από θάλασσα κι έβλεπαν να καταστρέφεται η γη τους, μερικοί Χίοι επιχείρησαν να μεταστρέψουν πάλι την πολιτεία τους με το μέρος των Αθηναίων. Οι άρχοντες το πληροφορήθηκαν, αλλά οι ίδιοι δεν έκαναν τίποτε. Μετακάλεσαν όμως τον Σπαρτιάτη ναύαρχο Αστύοχο με τα τέσσερα καράβια του από τις Ερυθρές και προσπαθούσαν να βρουν ήπιο τρόπο —παίρνοντας ομήρους ή με άλλον τρόπο— να θέσουν τέρμα στις ενέργειες αυτές. Αυτά ενεργούσαν οι Χίοι.
[8.25.1] Προς το τέλος του ίδιου καλοκαιριού, χίλιοι Αθηναίοι οπλίτες, χίλιοι πεντακόσιοι οπλίτες από το Άργος (απ᾽ αυτούς πεντακόσιοι ήσαν ψιλοί και τους όπλισαν οι Αθηναίοι) και άλλοι χίλιοι συμμαχικοί έφτασαν στην Σάμο με σαράντα οκτώ καράβια, από τα οποία μερικά ήσαν οπλιταγωγά. Αρχηγοί τους ήσαν ο Φρύνιχος, ο Ονομακλής και ο Σκιρωνίδης. Πέρασαν στην Μίλητο όπου έστησαν στρατόπεδο. [8.25.2] Οκτακόσιοι οπλίτες Μιλήσιοι, οι Πελοποννήσιοι που είχαν έρθει με τον Χαλκιδέα, μερικοί μισθοφόροι του Τισσαφέρνη, καθώς και ο ίδιος ο σατράπης που ήταν εκεί με το ιππικό του, έκαναν έξοδο και επίθεση εναντίον των Αθηναίων και των συμμάχων τους. [8.25.3] Οι Αργείοι που είχαν μια πτέρυγα, όρμησαν πολύ πιο μπρος περιφρονώντας τους Ίωνες αντιπάλους τους που δεν θα άντεχαν στην έφοδο. Προχώρησαν με αταξία και νικήθηκαν από τους Μιλήσιους. Σκοτώθηκαν τριακόσιοι σχεδόν Αργείοι. [8.25.4] Οι Αθηναίοι νίκησαν πρώτους τους Πελοποννησίους και απώθησαν τους βαρβάρους και το υπόλοιπο του στρατού χωρίς να πολεμήσουν με τους Μιλησίους, οι οποίοι, αφού νίκησαν τους Αργείους, βλέποντας ότι ο υπόλοιπος στρατός είχε νικηθεί, υποχώρησαν στην πολιτεία τους. Οι Αθηναίοι, νικητές πια, στρατοπέδευσαν κάτω από τα τείχη της Μιλήτου. [8.25.5] Στην μάχη αυτή, και στις δύο παρατάξεις, οι Ίωνες νίκησαν τους Δωριείς. Οι Αθηναίοι νίκησαν τους εναντίον τους Πελοποννησίους και οι Μιλήσιοι τους Αργείους. Οι Αθηναίοι έστησαν τρόπαιο κι ετοιμάστηκαν ν᾽ αποκλείσουν με τείχος την τοποθεσία που βρίσκεται σε ισθμό. Θεωρούσαν ότι αν μπορούσαν να προσεταιριστούν την Μίλητο, τότε εύκολα θα προσχωρούσαν και οι άλλες πολιτείες.
[8.26.1] Ενώ γίνονταν αυτά, έφτασε μήνυμα στους Αθηναίους, αργά το δειλινό, ότι πενήντα πέντε καράβια από την Πελοπόννησο και την Σικελία, θα έφταναν από στιγμή σε στιγμή. Ο Συρακούσιος Ερμοκράτης είχε επιμείνει να βοηθήσουν οι Σικελιώτες για να καταστραφεί ό,τι απόμενε από την δύναμη της Αθήνας και είχαν φτάσει είκοσι καράβια από τις Συρακούσες και δύο από τον Σελινούντα. Τα καράβια που προετοίμαζαν στην Πελοπόννησο ήσαν τώρα έτοιμα. Αρχηγός και για τις δύο μοίρες ήταν ο Σπαρτιάτης Θηριμένης, που είχε διαταγή να τις παραδώσει στον ναύαρχο Αστύοχο. Έφτασαν πρώτα στην Λέρο, νησί που βρίσκεται στ᾽ ανοιχτά της Μιλήτου. [8.26.2] Εκεί έμαθαν ότι οι Αθηναίοι ήσαν έξω από την πολιτεία και έπλευσαν στον Ιασικό κόλπο για να μπορέσουν να πληροφορηθούν για την κατάσταση στην Μίλητο. [8.26.3] Ο Αλκιβιάδης, με άλογο, τους βρήκε στην Τειχιούσσα της Μιλήτου όπου είχαν αράξει και κατασκηνώσει και τους έδωσε πληροφορίες για την μάχη (ο Αλκιβιάδης είχε πολεμήσει στην μάχη μαζί με τους Μιλησίους και τον Τισσαφέρνη). Τους προέτρεψε, αν δεν ήθελαν να χάσουν όλη την Ιωνία και ν᾽ αποτύχει ολόκληρη η εκστρατεία, να πάνε αμέσως να βοηθήσουν την Μίλητο και να μην την αφήσουν ν᾽ αποκλεισθεί με τείχος.
[8.27.1] Ετοιμάστηκαν, λοιπόν, να φύγουν με την αυγή για να βοηθήσουν την Μίλητο. Ο στρατηγός των Αθηναίων, Φρύνιχος, ο οποίος είχε πάρει από την Λέρο λεπτομερείς πληροφορίες για τον στόλο —παρόλον ότι οι συνάδελφοί του ήθελαν να αντιμετωπίσουν τον εχθρό και να ναυμαχήσουν— είπε ότι ούτε ο ίδιος είχε τέτοιο σκοπό, ούτε θα άφηνε, όσο μπορούσε, άλλον κανέναν να το επιχειρήσει. [8.27.2] Αφού μπορούσαν, είπε, να ναυμαχήσουν αργότερα, όταν θα ξέρουν ακριβώς πόσα είναι τα εχθρικά καράβια και με πόσα δικά τους θα τ᾽ αντικρούσουν, και όταν θα έχουν καλά προετοιμαστεί, ποτέ δεν θα δεχόταν να ριψοκινδυνεύσει παράλογα, για ν᾽ αποφύγει την κατηγορία ότι είναι δειλός. [8.27.3] Δεν ήταν ντροπή, είπε, να υποχωρήσει, κατά την περίσταση, ένας αθηναϊκός στόλος. Ντροπή θα ήταν, οπωσδήποτε, να νικηθεί. Και δεν θα ήταν μόνο ντροπή για την πολιτεία, αλλά θα οδηγούσε στον μεγαλύτερο κίνδυνο. Μετά τις καταστροφές που είχε πάθει, μόλις μπορούσε πια, ακόμα κι εκεί που είχε την υπεροχή, να παίρνει εκείνη την πρωτοβουλία, εκτός εάν ήταν απόλυτη ανάγκη. Ακόμα λιγότερο, λοιπόν, δεν έπρεπε να εκτεθεί στον κίνδυνο χωρίς ανάγκη. [8.27.4] Θεωρούσε ότι έπρεπε να πάρουν αμέσως τους τραυματίες, τον στρατό και όλο το υλικό που είχαν μαζί τους, ν᾽ αφήσουν όλη την λεία που είχαν πάρει, ώστε τα καράβια να είναι ελαφριά φορτωμένα, και να πάνε στην Σάμο, όπου να συγκεντρώσουν όλο τον στόλο. Από εκεί θα μπορούσαν να κάνουν επιχειρήσεις εναντίον του εχθρού, όταν θα παρουσιαζόταν ευκαιρία. [8.27.5] Έπεισε τους συναδέλφους του και ενήργησε ανάλογα. Όχι μόνο στην περίσταση αυτήν, αλλά κυρίως αργότερα, ο Φρύνιχος φάνηκε συνετός σε όσες επιχειρήσεις έτυχε ν᾽ αναλάβει. [8.27.6] Έτσι έφυγαν οι Αθηναίοι το ίδιο βράδυ από την Μίλητο, χωρίς να εκμεταλλευτούν την νίκη τους και οι Αργείοι, οργισμένοι επειδή είχαν νικηθεί, έφυγαν γρήγορα από την Σάμο για την πατρίδα τους.
[8.28.1] Με την αυγή, οι Πελοποννήσιοι έφυγαν από την Τειχιούσσα και έφθασαν στην Μίλητο. Έμειναν εκεί μια μέρα και την επομένη πήραν μαζί τους τα καράβια της Χίου, τα οποία, με τον Χαλκιδέα, είχαν καταδιωχθεί και είχαν σκοπό να επιστρέψουν στην Τειχιούσσα για να πάρουν το υλικό που είχαν αφήσει εκεί. [8.28.2] Όταν έφτασαν, πήγε και τους βρήκε ο Τισσαφέρνης με στρατό και τους έπεισε να πάνε να χτυπήσουν την Ίασο, που κατείχε ο εχθρός του Αμόργης. Οι Πελοποννήσιοι έκαναν αιφνιδιαστική επίθεση και κυρίεψαν την Ίασο όπου δεν περίμεναν να παρουσιαστεί στόλος άλλος από τον αθηναϊκό. Στην επιχείρηση αυτή διακρίθηκαν περισσότερο απ᾽ όλους οι Συρακούσιοι. [8.28.3] Ο Αμόργης (νόθος γιος του Πισσούθνη, που είχε επαναστατήσει εναντίον του βασιλέως), πιάστηκε ζωντανός και οι Πελοποννήσιοι τον παράδωσαν στον Τισσαφέρνη για να τον στείλει, αν ήθελε, στον βασιλέα, σύμφωνα με τη διαταγή που είχε λάβει. Λεηλάτησαν την Ίασο και ο στρατός πήρε πολλά χρήματα. Ήταν πολιτεία από τα παλιά χρόνια πλούσια. [8.28.4] Πήραν τους μισθοφόρους που υπηρετούσαν τον Αμόργη και, χωρίς να τους πειράξουν —οι περισσότεροι ήσαν Πελοποννήσιοι— τους ενσωμάτωσαν στις δυνάμεις τους. Παράδωσαν την πολιτεία στον Τισσαφέρνη, καθώς και όσους κατοίκους είχαν πιάσει, ελεύθερους και δούλους, με συμφωνία να εισπράξουν για τον καθένα έναν δαρεικό στατήρα. Μετά έφυγαν για την Μίλητο. [8.28.5] Ο Πεδάριτος του Λέοντος είχε διοριστεί από τους Λακεδαιμονίους διοικητής της Χίου. Αυτόν έστειλαν, από την στεριά, με τους μισθοφόρους του Αμόργη, στις Ερυθρές. Διοικητή της Μιλήτου διόρισαν τον Φίλιππο. Τέλειωσε έτσι το καλοκαίρι.