Γραφικό

Μνημοσύνη
Ψηφιακή Βιβλιοθήκη της Αρχαίας Ελληνικής Γραμματείας

Μνημοσύνης δ᾽ ἐξαῦτις ἐράσσατο καλλικόμοιο,
ἐξ ἧς οἱ Μοῦσαι χρυσάμπυκες ἐξεγένοντο
ἐννέα, τῇσιν ἅδον θαλίαι καὶ τέρψις ἀοιδῆς. Ησίοδος, Θεογονία 915-7

ΙΣΟΚΡΑΤΗΣ

Παναθηναϊκός (12) (262-265)


[262] »Ἀπλήστως δὲ διακείμενος ἐν τῷ παρόντι πρὸς τὸ λέγειν καὶ πόλλ᾽ ἂν εἰπεῖν ἔχων ἔτι καὶ περὶ σοῦ καὶ περὶ τοῖν πολέοιν καὶ περὶ τοῦ λόγου ταῦτα μὲν ἐάσω, περὶ ὧν δὲ παρακληθῆναί με σὺ φῂς, περὶ τούτων ἀποφανοῦμαι. Συμβουλεύω γάρ σοι μήτε κατακάειν τὸν λόγον μήτ᾽ ἀφανίζειν, ἀλλ᾽ εἴ τινος ἐνδεής ἐστιν, διορθώσαντα καὶ προσγράψαντα πάσας τὰς διατριβὰς τὰς περὶ αὐτὸν γεγενημένας διαδιδόναι τοῖς βουλομένοις λαμβάνειν, [263] εἴπερ βούλει χαρίσασθαι μὲν τοῖς ἐπιεικεστάτοις τῶν Ἑλλήνων καὶ τοῖς ὡς ἀληθῶς φιλοσοφοῦσιν, ἀλλὰ μὴ προσποιουμένοις, λυπῆσαι δὲ τοὺς θαυμάζοντας μὲν τὰ σὰ μᾶλλον τῶν ἄλλων, λοιδορουμένους δὲ τοῖς λόγοις τοῖς σοῖς ἐν τοῖς ὄχλοις τοῖς πανηγυρικοῖς, ἐν οἷς πλείους εἰσὶν οἱ καθεύδοντες τῶν ἀκροωμένων, καὶ προσδοκῶντας, ἢν παρακρούσωνται τοὺς τοιούτους, ἐναμίλλους τοὺς αὑτῶν γενήσεσθαι τοῖς ὑπὸ σοῦ γεγραμμένοις, κακῶς εἰδότες ὅτι πλέον ἀπολελειμμένοι τῶν σῶν εἰσιν ἢ τῆς Ὁμήρου δόξης οἱ περὶ τὴν αὐτὴν ἐκείνῳ ποίησιν γεγονότες.»
[264] Ταῦτ᾽ εἰπόντος αὐτοῦ καὶ τοὺς παρόντας ἀξιώσαντος ἀποφήνασθαι περὶ ὧν παρεκλήθησαν, οὐκ ἐθορύβησαν, ὃ ποιεῖν εἰώθασιν ἐπὶ τοῖς χαριέντως διειλεγμένοις, ἀλλ᾽ ἀνεβόησαν ὡς ὑπερβαλλόντως εἰρηκότος, καὶ περιστάντες αὐτὸν ἐπῄνουν, ἐζήλουν, ἐμακάριζον, καὶ προσθεῖναι μὲν οὐδὲν εἶχον τοῖς εἰρημένοις οὐδ᾽ ἀφελεῖν, συναπεφαίνοντο δὲ καὶ συνεβούλευόν μοι ποιεῖν, ἅπερ ἐκεῖνος παρῄνεσεν. [265] Οὐ μὴν οὐδ᾽ ἐγὼ παρεστὼς ἐσιώπων, ἀλλ᾽ ἐπῄνεσα τήν τε φύσιν αὐτοῦ καὶ τὴν ἐπιμέλειαν, περὶ δὲ τῶν ἄλλων οὐδὲν ἐφθεγξάμην ὧν εἶπεν, οὔθ᾽ ὡς ἔτυχεν ταῖς ὑπονοίαις τῆς ἐμῆς διανοίας, οὔθ᾽ ὡς διήμαρτεν, ἀλλ᾽ εἴων αὐτὸν οὕτως ἔχειν ὥσπερ αὐτὸς αὑτὸν διέθηκεν.


[262] »Μολονότι αυτή την ώρα διακατέχομαι από ακόρεστη διάθεση να μιλώ και έχω πολλά ακόμη να πω και για σένα και για τις δύο πόλεις και για τον λόγο σου, όλα αυτά θα τα αφήσω κατά μέρος και θα περιοριστώ να πω την άποψή μου για όσα εσύ λες ότι με έχεις καλέσει. Σε συμβουλεύω λοιπόν μήτε να κάψεις τον λόγο σου μήτε να τον αφανίσεις, αλλά, εάν σε κάποια σημεία είναι ατελής, αφού τον διορθώσεις και προσθέσεις όλες τις συζητήσεις που έχουν γίνει γύρω από αυτόν, να τον προσφέρεις σε όσους επιθυμούν να τον πάρουν· [263] όλα αυτά, βέβαια, με την προϋπόθεση ότι θέλεις να ευχαριστήσεις τους πιο διακεκριμένους Έλληνες και όσους καταγίνονται πραγματικά με τα γράμματα και δεν προσποιούνται, και, από την άλλη, αν θέλεις να λυπήσεις εκείνους που, ενώ θαυμάζουν τα έργα σου περισσότερο από εκείνα των άλλων, λοιδορούν τους λόγους σου στις πανηγυρικές συγκεντρώσεις, στις οποίες είναι περισσότεροι εκείνοι που κοιμούνται από εκείνους που ακούν τον ομιλητή· όσο γι᾽ αυτούς τους ομιλητές, αυτοί προσδοκούν ότι, εάν παραπλανήσουν τους ακροατές τους, οι λόγοι τους θα θεωρηθούν εφάμιλλοι με τους δικούς σου, αγνοώντας βέβαια ότι τα έργα τους υστερούν σε σύγκριση με τα δικά σου περισσότερο από όσο υστερούν από τη δόξα του Ομήρου όσοι έχουν γράψει παρόμοια με εκείνον ποιήματα».
[264] Αυτά είπε αυτός και ζήτησε από τους παρόντες να πουν τη γνώμη τους πάνω σε αυτά για τα οποία είχαν προσκληθεί να εκφέρουν την άποψή τους. Εκείνοι όχι μόνο τον επιδοκίμασαν, όπως συνηθίζεται να κάνουν σε ρήτορες που μιλούν ευχάριστα, αλλά ξέσπασαν και σε επευφημίες, υπογραμμίζοντας έτσι την ανωτερότητα των λόγων του. Τον περιτριγύρισαν, τον επαινούσαν, τον ζήλευαν, τον μακάριζαν και δεν είχαν ούτε κάτι να προσθέσουν στα λεγόμενά του ούτε και να αφαιρέσουν, αλλά διατύπωναν την ίδια άποψη με αυτόν και με συμβούλευαν να κάνω όσα μου συνέστησε εκείνος. [265] Ούτε και εγώ όμως από τη μεριά μου έστεκα σιωπηλός· απεναντίας, παίνεσα τα φυσικά του χαρίσματα και το ενδιαφέρον του για μένα· όσο για τα υπόλοιπα που έθιξε, δεν είπα τίποτε, ούτε δηλαδή ότι πέτυχε τον τρόπο της σκέψης μου ούτε ότι δεν το κατάφερε, αλλά τον άφησα να μείνει με τις εντυπώσεις που ο ίδιος είχε σχηματίσει.