Γραφικό

Μνημοσύνη
Ψηφιακή Βιβλιοθήκη της Αρχαίας Ελληνικής Γραμματείας

Μνημοσύνης δ᾽ ἐξαῦτις ἐράσσατο καλλικόμοιο,
ἐξ ἧς οἱ Μοῦσαι χρυσάμπυκες ἐξεγένοντο
ἐννέα, τῇσιν ἅδον θαλίαι καὶ τέρψις ἀοιδῆς. Ησίοδος, Θεογονία 915-7

ΕΠΤΑ ΣΟΦΟΙ: ΔΙΟΓΕΝΗΣ ΛΑΕΡΤΙΟΣ

Βίοι Φιλοσόφων 1.22-122 (1.116-1.119)

ΦΕΡΕΚΥΔΗΣ


[1.116] Φερεκύδης Βάβυος Σύριος, καθά φησιν Ἀλέξανδρος ἐν Διαδοχαῖς, Πιττακοῦ διακήκοεν. τοῦτόν φησι Θεόπομπος πρῶτον περὶ φύσεως καὶ θεῶν [Ἕλλησι] γράψαι.
Πολλὰ δὲ καὶ θαυμάσια λέγεται περὶ αὐτοῦ. καὶ γὰρ παρὰ τὸν αἰγιαλὸν τῆς Σάμου περιπατοῦντα καὶ ναῦν οὐριοδρομοῦσαν ἰδόντα εἰπεῖν ὡς οὐ μετὰ πολὺ καταδύσεται· καὶ ἐν ὀφθαλμοῖς αὐτοῦ καταδῦναι. καὶ ἀνιμηθέντος ἐκ φρέατος ὕδατος πιόντα προειπεῖν ὡς εἰς τρίτην ἡμέραν ἔσοιτο σεισμός, καὶ γενέσθαι. ἀνιόντα τε ἐξ Ὀλυμπίας εἰς Μεσσήνην τῷ ξένῳ Περιλάῳ συμβουλεῦσαι ἐξοικῆσαι μετὰ τῶν οἰκείων· καὶ τὸν μὴ πεισθῆναι, Μεσσήνην δὲ ἑαλωκέναι.
[1.117] Καὶ Λακεδαιμονίοις εἰπεῖν μήτε χρυσὸν τιμᾶν μήτε ἄργυρον, ὥς φησι Θεόπομπος ἐν Θαυμασίοις· προστάξαι δὲ αὐτῷ ὄναρ τοῦτο τὸν Ἡρακλέα, ὃν καὶ τῆς αὐτῆς νυκτὸς τοῖς βασιλεῦσι κελεῦσαι Φερεκύδῃ πείθεσθαι. ἔνιοι δὲ Πυθαγόρᾳ περιάπτουσι ταῦτα.
Φησὶ δ᾽ Ἕρμιππος πολέμου συνεστῶτος Ἐφεσίοις καὶ Μάγνησι βουλόμενον τοὺς Ἐφεσίους νικῆσαι πυθέσθαι τινὸς παριόντος πόθεν εἴη, τοῦ δ᾽ εἰπόντος «ἐξ Ἐφέσου,» «ἕλκυσόν με τοίνυν,» ἔφη, «τῶν σκελῶν καὶ θὲς εἰς τὴν τῶν Μαγνήτων χώραν, καὶ ἀπάγγειλόν σου τοῖς πολίταις μετὰ τὸ νικῆσαι αὐτόθι με θάψαι· ἐπεσκηφέναι τε ταῦτα Φερεκύδην.» [1.118] ὁ μὲν ‹οὖν› ἀπήγγειλεν· οἱ δὲ μετὰ μίαν ἐπελθόντες κρατοῦσι τῶν Μαγνήτων, καὶ τόν τε Φερεκύδην μεταλλάξαντα θάπτουσι αὐτόθι καὶ μεγαλοπρεπῶς τιμῶσιν. ἔνιοι δέ φασιν ἐλθόντα εἰς Δελφοὺς ἀπὸ τοῦ Κωρυκίου ὄρους αὑτὸν δισκῆσαι. Ἀριστόξενος δ᾽ ἐν τῷ Περὶ Πυθαγόρου καὶ τῶν γνωρίμων αὐτοῦ φησι νοσήσαντα αὐτὸν ὑπὸ Πυθαγόρου ταφῆναι ἐν Δήλῳ. οἱ δὲ φθειριάσαντα τὸν βίον τελευτῆσαι· ὅτε καὶ Πυθαγόρου παραγενομένου καὶ πυνθανομένου πῶς διακέοιτο, διαβαλόντα τῆς θύρας τὸν δάκτυλον εἰπεῖν, «χροῒ δῆλα·» καὶ τοὐντεῦθεν παρὰ τοῖς φιλολόγοις ἡ λέξις ἐπὶ τῶν χειρόνων τάττεται, οἱ δ᾽ ἐπὶ τῶν βελτίστων χρώμενοι διαμαρτάνουσιν. [1.119] ἔλεγέ τε ὅτι οἱ θεοὶ τὴν τράπεζαν θυωρὸν καλοῦσιν.
Ἄνδρων δ᾽ ὁ Ἐφέσιός φησι δύο γεγονέναι Φερεκύδας Συρίους, τὸν μὲν ἀστρολόγον, τὸν δὲ θεολόγον υἱὸν Βάβυος, ᾧ καὶ Πυθαγόραν σχολάσαι. Ἐρατοσθένης δ᾽ ἕνα μόνον, καὶ ἕτερον Ἀθηναῖον, γενεαλόγον.
Σώζεται δὲ τοῦ Συρίου τό τε βιβλίον ὃ συνέγραψεν, οὗ ἡ ἀρχή· Ζὰς μὲν καὶ Χρόνος ἦσαν ἀεὶ καὶ Χθονίη· Χθονίῃ δὲ ὄνομα ἐγένετο Γῆ ἐπειδὴ αὐτῇ Ζὰς γῆν γέρας διδοῖ. σώζεται δὲ καὶ ἡλιοτρόπιον ἐν Σύρῳ τῇ νήσῳ.

ΦΕΡΕΚΥΔΗΣ


[1.116] Ο Φερεκύδης, γιος του Βάβη, από τη Σύρο, όπως λέει ο Αλέξανδρος στις Διαδοχές του, υπήρξε μαθητής του Πιττακού. Ο Θεόπομπος λέει γι᾽ αυτόν ότι ήταν ο πρώτος που έγραψε [για τους Έλληνες] για τη φύση και τους θεούς.
Πολλά θαυμαστά πράγματα λέγονται γι᾽ αυτόν. Περπατούσε, λ.χ., μια μέρα στην παραλία της Σάμου, όταν είδε ένα καράβι να αρμενίζει με ούριο άνεμο· είπε λοιπόν αμέσως ότι σε λίγο θα βουλιάξει: το καράβι βούλιαξε μπροστά στα μάτια του. Επίσης: Ήπιε νερό που αντλήθηκε από ένα πηγάδι και πρόβλεψε ότι σε τρεις μέρες θα γίνει σεισμός — ο σεισμός έγινε. Όταν κάποτε πήγε από την Ολυμπία στη Μεσσήνη, συμβούλεψε τον Περίλαο, τον φίλο του που τον φιλοξένησε, να φύγει από εκεί με όλους τους δικούς του· εκείνος δεν τον άκουσε, και η Μεσσήνη έπεσε στα χέρια των εχθρών.
[1.117] Επίσης ότι είπε στους Λακεδαιμονίους να μην τιμούν ούτε το χρυσάφι ούτε το ασήμι, όπως λέει ο Θεόπομπος στα Θαυμαστά του, και ότι την εντολή αυτή την πήρε στον ύπνο του από τον Ηρακλή, που την ίδια νύχτα διέταξε τους βασιλιάδες να υπακούουν στον Φερεκύδη — κάποιοι όλα αυτά τα σχετίζουν με τον Πυθαγόρα.
Ο Έρμιππος λέει ότι, όταν κάποτε πολεμούσαν οι Εφέσιοι με τους Μάγνητες, θέλοντας ο Φερεκύδης να νικήσουν οι Εφέσιοι, ρώτησε έναν περαστικό από πού ήταν· όταν εκείνος του είπε «από την Έφεσο», αυτός του είπε: «Τράβηξέ με από τα πόδια, πήγαινέ με στην περιοχή των Μαγνήτων και πες τότε στους συμπατριώτες σου να με θάψουν εκεί ύστερα από τη νίκη τους· πες τους ακόμη ότι την παραγγελία αυτή την έδωσε ο Φερεκύδης». [1.118] Οι Εφέσιοι επιτέθηκαν την άλλη μέρα και νίκησαν τους Μάγνητες· βρήκαν εκεί νεκρό τον Φερεκύδη και τον έθαψαν με μεγάλες τιμές. Μερικοί λένε ότι πήγε στους Δελφούς και εκσφενδονίστηκε από το όρος Κώρυκος. Ο Αριστόξενος στο έργο του Για τον Πυθαγόρα και τους μαθητές του λέει ότι ο Φερεκύδης πέθανε από αρρώστια και ο Πυθαγόρας τον έθαψε στη Δήλο. Άλλοι πάλι λένε ότι πέθανε από φθειρίαση· τότε ήταν που πέρασε ο Πυθαγόρας να τον δει και τον ρώτησε πώς ήταν· εκείνος πέρασε το δάχτυλό του από το άνοιγμα της πόρτας και του είπε: « Το δέρμα μου τα λέει όλα». Από τότε η έκφραση χρησιμοποιείται από τους λογίους με το νόημα «τα πράγματα πηγαίνουν προς το χειρότερο — κάνουν, επομένως, λάθος όσοι τη χρησιμοποιούν για πράγματα που βρίσκονται σε πολύ καλή κατάσταση.
[1.119] Έλεγε ότι οι θεοί ονομάζουν την τράπεζα των θυσιών θυωρόν.
Ο Εφέσιος Άνδρωνας λέει ότι υπήρξαν δύο Σύριοι Φερεκύδες, ο ένας αστρονόμος και ο άλλος, γιος του Βάβη, θεολόγος, στον οποίο μαθήτευσε και ο Πυθαγόρας. Ο Ερατοσθένης όμως λέει ότι ένας μόνο Σύριος υπήρξε και ότι ο άλλος ήταν ένας Αθηναίος που έγραψε γενεαλογίες.
Από τον Σύριο Φερεκύδη μάς σώζεται το βιβλίο που έγραψε και που άρχιζε με τη φράση «Ο Δίας, ο Χρόνος και η Γη υπήρχαν πάντοτε. Στη Γη δόθηκε το όνομα αυτό, επειδή ο Δίας τής έδωσε ως τιμητική ανταμοιβή τη γη». Σώζεται όμως και ένα ηλιακό ρολόι του στο νησί της Σύρου.