Γραφικό

Μνημοσύνη
Ψηφιακή Βιβλιοθήκη της Αρχαίας Ελληνικής Γραμματείας

Μνημοσύνης δ᾽ ἐξαῦτις ἐράσσατο καλλικόμοιο,
ἐξ ἧς οἱ Μοῦσαι χρυσάμπυκες ἐξεγένοντο
ἐννέα, τῇσιν ἅδον θαλίαι καὶ τέρψις ἀοιδῆς. Ησίοδος, Θεογονία 915-7

ΘΟΥΚΥΔΙΔΗΣ

Ἱστορίαι (7.24.1-7.25.8)

[7.24.1] Οἱ δὲ Συρακόσιοι κατὰ μὲν τὴν ναυμαχίαν οὕτως ἐπεπράγεσαν, τὰ δ᾽ ἐν τῷ Πλημμυρίῳ τείχη εἶχον, καὶ τροπαῖα ἔστησαν αὐτῶν τρία. καὶ τὸ μὲν ἕτερον τοῖν δυοῖν τειχοῖν τοῖν ὕστερον ληφθέντοιν κατέβαλον, τὰ δὲ δύο ἐπισκευάσαντες ἐφρούρουν. [7.24.2] ἄνθρωποι δ᾽ ἐν τῶν τειχῶν τῇ ἁλώσει ἀπέθανον καὶ ἐζωγρήθησαν πολλοί, καὶ χρήματα πολλὰ τὰ ξύμπαντα ἑάλω· ὥσπερ γὰρ ταμιείῳ χρωμένων τῶν Ἀθηναίων τοῖς τείχεσι πολλὰ μὲν ἐμπόρων χρήματα καὶ σῖτος ἐνῆν, πολλὰ δὲ καὶ τῶν τριηράρχων, ἐπεὶ καὶ ἱστία τεσσαράκοντα τριήρων καὶ τἆλλα σκεύη ἐγκατελήφθη καὶ τριήρεις ἀνειλκυσμέναι τρεῖς. [7.24.3] μέγιστόν τε καὶ ἐν τοῖς πρῶτον ἐκάκωσε τὸ στράτευμα τὸ τῶν Ἀθηναίων ἡ τοῦ Πλημμυρίου λῆψις· οὐ γὰρ ἔτι οὐδ᾽ οἱ ἔσπλοι ἀσφαλεῖς ἦσαν τῆς ἐπαγωγῆς τῶν ἐπιτηδείων (οἱ γὰρ Συρακόσιοι ναυσὶν αὐτόθι ἐφορμοῦντες ἐκώλυον, καὶ διὰ μάχης ἤδη ἐγίγνοντο αἱ ἐσκομιδαί), ἔς τε τἆλλα κατάπληξιν παρέσχε καὶ ἀθυμίαν τῷ στρατεύματι.
[7.25.1] Μετὰ δὲ τοῦτο ναῦς τε ἐκπέμπουσι δώδεκα οἱ Συρακόσιοι καὶ Ἀγάθαρχον ἐπ᾽ αὐτῶν Συρακόσιον ἄρχοντα. καὶ αὐτῶν μία μὲν ἐς Πελοπόννησον ᾤχετο, πρέσβεις ἄγουσα οἵπερ τά τε σφέτερα φράσουσιν ὅτι ἐν ἐλπίσιν εἰσὶ καὶ τὸν ἐκεῖ πόλεμον ἔτι μᾶλλον ἐποτρυνοῦσι γίγνεσθαι· αἱ δ᾽ ἕνδεκα νῆες πρὸς τὴν Ἰταλίαν ἔπλευσαν, πυνθανόμεναι πλοῖα τοῖς Ἀθηναίοις γέμοντα χρημάτων προσπλεῖν. [7.25.2] καὶ τῶν τε πλοίων ἐπιτυχοῦσαι τὰ πολλὰ διέφθειραν καὶ ξύλα ναυπηγήσιμα ἐν τῇ Καυλωνιάτιδι κατέκαυσαν, ἃ τοῖς Ἀθηναίοις ἑτοῖμα ἦν. [7.25.3] ἔς τε Λοκροὺς μετὰ ταῦτα ἦλθον, καὶ ὁρμουσῶν αὐτῶν κατέπλευσε μία τῶν ὁλκάδων τῶν ἀπὸ Πελοποννήσου ἄγουσα Θεσπιῶν ὁπλίτας· [7.25.4] καὶ ἀναλαβόντες αὐτοὺς οἱ Συρακόσιοι ἐπὶ τὰς ναῦς παρέπλεον ἐπ᾽ οἴκου. φυλάξαντες δ᾽ αὐτοὺς οἱ Ἀθηναῖοι εἴκοσι ναυσὶ πρὸς τοῖς Μεγάροις μίαν μὲν ναῦν λαμβάνουσιν αὐτοῖς ἀνδράσι, τὰς δ᾽ ἄλλας οὐκ ἐδυνήθησαν, ἀλλ᾽ ἀποφεύγουσιν ἐς τὰς Συρακούσας.
[7.25.5] Ἐγένετο δὲ καὶ περὶ τῶν σταυρῶν ἀκροβολισμὸς ἐν τῷ λιμένι, οὓς οἱ Συρακόσιοι πρὸ τῶν παλαιῶν νεωσοίκων κατέπηξαν ἐν τῇ θαλάσσῃ, ὅπως αὐτοῖς αἱ νῆες ἐντὸς ὁρμοῖεν καὶ οἱ Ἀθηναῖοι ἐπιπλέοντες μὴ βλάπτοιεν ἐμβάλλοντες. [7.25.6] προσαγαγόντες γὰρ ναῦν μυριοφόρον αὐτοῖς οἱ Ἀθηναῖοι, πύργους τε ξυλίνους ἔχουσαν καὶ παραφράγματα, ἔκ τε τῶν ἀκάτων ὤνευον ἀναδούμενοι τοὺς σταυροὺς καὶ ἀνέκλων καὶ κατακολυμβῶντες ἐξέπριον. οἱ δὲ Συρακόσιοι ἀπὸ τῶν νεωσοίκων ἔβαλλον· οἱ δ᾽ ἐκ τῆς ὁλκάδος ἀντέβαλλον, καὶ τέλος τοὺς πολλοὺς τῶν σταυρῶν ἀνεῖλον οἱ Ἀθηναῖοι. [7.25.7] χαλεπωτάτη δ᾽ ἦν τῆς σταυρώσεως ἡ κρύφιος· ἦσαν γὰρ τῶν σταυρῶν οὓς οὐχ ὑπερέχοντας τῆς θαλάσσης κατέπηξαν, ὥστε δεινὸν ἦν προσπλεῦσαι, μὴ οὐ προϊδών τις ὥσπερ περὶ ἕρμα περιβάλῃ τὴν ναῦν. ἀλλὰ καὶ τούτους κολυμβηταὶ δυόμενοι ἐξέπριον μισθοῦ. ὅμως δ᾽ αὖθις οἱ Συρακόσιοι ἐσταύρωσαν. [7.25.8] πολλὰ δὲ καὶ ἄλλα πρὸς ἀλλήλους οἷον εἰκὸς τῶν στρατοπέδων ἐγγὺς ὄντων καὶ ἀντιτεταγμένων ἐμηχανῶντο καὶ ἀκροβολισμοῖς καὶ πείραις παντοίαις ἐχρῶντο.

[7.24.1] Στην ναυμαχία, λοιπόν, αυτά ήσαν τα αποτελέσματα για τους Συρακουσίους οι οποίοι, όμως, κρατούσαν τα φρούρια του Πλημμυρίου όπου έστησαν τρία τρόπαια. Κατεδάφισαν το ένα από τα δύο φρούρια που είχαν κυριέψει τελευταία, επισκεύασαν τα άλλα δύο κι έβαλαν φρουρά. [7.24.2] Όταν κυριεύτηκαν τα φρούρια, σκοτώθηκαν και αιχμαλωτίστηκαν πολλοί και οι Συρακούσιοι πήραν πολλά λάφυρα, κάθε είδους. Οι Αθηναίοι χρησιμοποιούσαν τα φρούρια για αποθήκες όπου βρίσκονταν σιτάρι και πολλά είδη που ανήκαν είτε σε εμπόρους, είτε σε τριηράρχους. Κυρίεψαν και τα πανιά από σαράντα καράβια και τα ξάρτια τους, καθώς και τρία καράβια τραβηγμένα στην στεριά. [7.24.3] Αλλά το βαρύτερο χτύπημα, αυτό που κυρίως έβλαψε τους Αθηναίους, ήταν ότι κυριεύτηκε το Πλημμύριο. Δεν μπορούσαν τώρα πια να μπαίνουν οι προμήθειες στο λιμάνι με ασφάλεια (οι Συρακούσιοι, που φρουρούσαν επί τόπου με καράβια, τις εμπόδιζαν κι έπρεπε να γίνεται μάχη για κάθε ανεφοδιασμό) και γενικά το πράγμα είχε προκαλέσει κατάπληξη και αθυμία στον στρατό.
[7.25.1] Μετά απ᾽ αυτά, οι Συρακούσιοι έδωσαν διαταγή να φύγουν δώδεκα καράβια με αρχηγό τον Συρακούσιο Αγάθαρχο. Ένα από τα καράβια ταξίδεψε προς την Πελοπόννησο, με πρέσβεις, που έπρεπε να περιγράψουν την κατάσταση που έδινε πολλές ελπίδες και να παρακινήσουν να ενταθεί ο πόλεμος στην Ελλάδα. Τα έντεκα καράβια έπλευσαν στην Ιταλία όπου είχαν μάθει ότι έφταναν πλοία γεμάτα εφόδια για τους Αθηναίους. [7.25.2] Τα πέτυχαν και βύθισαν τα περισσότερα. Έκαψαν και ξυλεία για ναυπήγηση που ήταν έτοιμη για τους Αθηναίους στην Καυλωνιάτιδα. [7.25.3] Μετά γύρισαν στους Λοκρούς κι ενώ ήσαν εκεί, έφτασε ένα από τα φορτηγά από την Πελοπόννησο με Θεσπιείς οπλίτες. [7.25.4] Τους πήραν στα καράβια τους οι Συρακούσιοι και, παραπλέοντας τις ακτές, γύριζαν στις Συρακούσες. Οι Αθηναίοι, με είκοσι καράβια, τους παραφύλαξαν κοντά στα Μέγαρα. Αιχμαλώτισαν ένα καράβι με το πλήρωμά του, αλλά δεν μπόρεσαν να πιάσουν τα άλλα που ξέφυγαν στις Συρακούσες. [7.25.5] Έγινε και μια αψιμαχία μέσα στο λιμάνι, όπου οι Συρακούσιοι είχαν μπήξει πασσάλους μπροστά στον παλιό τους ναύσταθμο, ώστε τα καράβια τους να αράζουν πίσω από τους πασσάλους και να μην μπορούν οι Αθηναίοι να κάνουν εφορμήσεις και να τους προξενούν βλάβες. [7.25.6] Οι Αθηναίοι είχαν φέρει εκεί ένα μεγάλο πλοίο χωρητικότητος δέκα χιλιάδων ταλάντων, με ξύλινους πύργους και ψηλά παραπέτα. Με βάρκες έδεναν σκοινιά γύρω από τους πασσάλους και, με αργάτες, τους τραβούσαν από το μεγάλο πλοίο. Επίσης βουτηχτές πριόνιζαν τους πασσάλους κάτω από την επιφάνεια της θάλασσας. Οι Συρακούσιοι τους χτυπούσαν από τον ναύσταθμο και οι Αθηναίοι χτυπούσαν τους Συρακουσίους από το μεγάλο καράβι. Τέλος οι Αθηναίοι έβγαλαν τους περισσότερους πασσάλους. [7.25.7] Οι δυσκολότεροι ήσαν οι κρυφοί πάσσαλοι, γιατί οι Συρακούσιοι είχαν μπήξει πολλούς που δεν εξείχαν από την επιφάνεια και ήταν επικίνδυνο να πλησιάζει κανείς, γιατί ήταν φόβος, αν δεν τους έβλεπε, να ρίξει το καράβι του απάνω τους σαν σε ύφαλο. Αλλά και αυτούς τους έκοψαν με πριόνι δύτες που πληρώνονταν γι᾽ αυτό. Οι Συρακούσιοι έμπηξαν άλλους πασσάλους. [7.25.8] Μηχανεύονταν πολλά άλλα ο ένας εναντίον του άλλου, όπως είναι φυσικό όταν δύο στρατοί είναι αντιπαρατεταγμένοι ο ένας κοντά στον άλλον, έκαναν ακροβολισμούς και δοκίμαζαν διάφορα τεχνάσματα.