Γραφικό

Μνημοσύνη
Ψηφιακή Βιβλιοθήκη της Αρχαίας Ελληνικής Γραμματείας

Μνημοσύνης δ᾽ ἐξαῦτις ἐράσσατο καλλικόμοιο,
ἐξ ἧς οἱ Μοῦσαι χρυσάμπυκες ἐξεγένοντο
ἐννέα, τῇσιν ἅδον θαλίαι καὶ τέρψις ἀοιδῆς. Ησίοδος, Θεογονία 915-7

ΘΟΥΚΥΔΙΔΗΣ

Ἱστορίαι (6.88.7-6.89.6)

[6.88.7] Οἱ δ᾽ ἐς τὴν Κόρινθον καὶ Λακεδαίμονα τῶν Συρακοσίων ἀποσταλέντες πρέσβεις τούς τε Ἰταλιώτας ἅμα παραπλέοντες ἐπειρῶντο πείθειν μὴ περιορᾶν τὰ γιγνόμενα ὑπὸ τῶν Ἀθηναίων, ὡς καὶ ἐκείνοις ὁμοίως ἐπιβουλευόμενα, καὶ ἐπειδὴ ἐν τῇ Κορίνθῳ ἐγένοντο, λόγους ἐποιοῦντο ἀξιοῦντες σφίσι κατὰ τὸ ξυγγενὲς βοηθεῖν. [6.88.8] καὶ οἱ Κορίνθιοι εὐθὺς ψηφισάμενοι αὐτοὶ πρῶτοι ὥστε πάσῃ προθυμίᾳ ἀμύνειν, καὶ ἐς τὴν Λακεδαίμονα ξυναπέστελλον αὐτοῖς πρέσβεις, ὅπως καὶ ἐκείνους ξυναναπείθοιεν τόν τε αὐτοῦ πόλεμον σαφέστερον ποιεῖσθαι πρὸς τοὺς Ἀθηναίους καὶ ἐς τὴν Σικελίαν ὠφελίαν τινὰ πέμπειν. [6.88.9] καὶ οἵ τε ἐκ τῆς Κορίνθου πρέσβεις παρῆσαν ἐς τὴν Λακεδαίμονα καὶ Ἀλκιβιάδης μετὰ τῶν ξυμφυγάδων περαιωθεὶς τότ᾽ εὐθὺς ἐπὶ πλοίου φορτηγικοῦ ἐκ τῆς Θουρίας ἐς Κυλλήνην τῆς Ἠλείας πρῶτον, ἔπειτα ὕστερον ἐς τὴν Λακεδαίμονα αὐτῶν τῶν Λακεδαιμονίων μεταπεμψάντων ὑπόσπονδος ἐλθών· ἐφοβεῖτο γὰρ αὐτοὺς διὰ τὴν περὶ τῶν Μαντινικῶν πρᾶξιν. [6.88.10] καὶ ξυνέβη ἐν τῇ ἐκκλησίᾳ τῶν Λακεδαιμονίων τούς τε Κορινθίους καὶ τοὺς Συρακοσίους τὰ αὐτὰ καὶ τὸν Ἀλκιβιάδην δεομένους πείθειν τοὺς Λακεδαιμονίους. καὶ διανοουμένων τῶν τε ἐφόρων καὶ τῶν ἐν τέλει ὄντων πρέσβεις πέμπειν ἐς Συρακούσας κωλύοντας μὴ ξυμβαίνειν Ἀθηναίοις, βοηθεῖν δὲ οὐ προθύμων ὄντων, παρελθὼν ὁ Ἀλκιβιάδης παρώξυνέ τε τοὺς Λακεδαιμονίους καὶ ἐξώρμησε λέγων τοιάδε.
[6.89.1] «Ἀναγκαῖον περὶ τῆς ἐμῆς διαβολῆς πρῶτον ἐς ὑμᾶς εἰπεῖν, ἵνα μὴ χεῖρον τὰ κοινὰ τῷ ὑπόπτῳ μου ἀκροάσησθε. [6.89.2] τῶν δ᾽ ἐμῶν προγόνων τὴν προξενίαν ὑμῶν κατά τι ἔγκλημα ἀπειπόντων αὐτὸς ἐγὼ πάλιν ἀναλαμβάνων ἐθεράπευον ὑμᾶς ἄλλα τε καὶ περὶ τὴν ἐκ Πύλου ξυμφοράν. καὶ διατελοῦντός μου προθύμου ὑμεῖς πρὸς Ἀθηναίους καταλλασσόμενοι τοῖς μὲν ἐμοῖς ἐχθροῖς δύναμιν δι᾽ ἐκείνων πράξαντες, ἐμοὶ δὲ ἀτιμίαν περιέθετε. [6.89.3] καὶ διὰ ταῦτα δικαίως ὑπ᾽ ἐμοῦ πρός τε τὰ Μαντινέων καὶ Ἀργείων τραπομένου καὶ ὅσα ἄλλα ἐνηντιούμην ὑμῖν ἐβλάπτεσθε· καὶ νῦν, εἴ τις καὶ τότε ἐν τῷ πάσχειν οὐκ εἰκότως ὠργίζετό μοι, μετὰ τοῦ ἀληθοῦς σκοπῶν ἀναπειθέσθω. ἢ εἴ τις, διότι καὶ τῷ δήμῳ προσεκείμην μᾶλλον, χείρω με ἐνόμιζε, μηδ᾽ οὕτως ἡγήσηται ὀρθῶς ἄχθεσθαι. [6.89.4] τοῖς γὰρ τυράννοις αἰεί ποτε διάφοροί ἐσμεν (πᾶν δὲ τὸ ἐναντιούμενον τῷ δυναστεύοντι δῆμος ὠνόμασται), καὶ ἀπ᾽ ἐκείνου ξυμπαρέμεινεν ἡ προστασία ἡμῖν τοῦ πλήθους. ἅμα δὲ καὶ τῆς πόλεως δημοκρατουμένης τὰ πολλὰ ἀνάγκη ἦν τοῖς παροῦσιν ἕπεσθαι. [6.89.5] τῆς δὲ ὑπαρχούσης ἀκολασίας ἐπειρώμεθα μετριώτεροι ἐς τὰ πολιτικὰ εἶναι. ἄλλοι δ᾽ ἦσαν καὶ ἐπὶ τῶν πάλαι καὶ νῦν οἳ ἐπὶ τὰ πονηρότερα ἐξῆγον τὸν ὄχλον· οἵπερ καὶ ἐμὲ ἐξήλασαν. [6.89.6] ἡμεῖς δὲ τοῦ ξύμπαντος προέστημεν, δικαιοῦντες ἐν ᾧ σχήματι μεγίστη ἡ πόλις ἐτύγχανε καὶ ἐλευθερωτάτη οὖσα καὶ ὅπερ ἐδέξατό τις, τοῦτο ξυνδιασῴζειν, ἐπεὶ δημοκρατίαν γε καὶ ἐγιγνώσκομεν οἱ φρονοῦντές τι, καὶ αὐτὸς οὐδενὸς ἂν χεῖρον, ὅσῳ καὶ λοιδορήσαιμι. ἀλλὰ περὶ ὁμολογουμένης ἀνοίας οὐδὲν ἂν καινὸν λέγοιτο· καὶ τὸ μεθιστάναι αὐτὴν οὐκ ἐδόκει ἡμῖν ἀσφαλὲς εἶναι ὑμῶν πολεμίων προσκαθημένων.

[6.88.7] Οι Συρακούσιοι που είχαν πάει πρέσβεις στην Κόρινθο και στην Λακεδαίμονα, παραπλέοντας τις ακτές της Ιταλίας, προσπαθούσαν να πείσουν τους Ιταλιώτες να μην αδιαφορούν για την κατάσταση που είχαν δημιουργήσει οι Αθηναίοι, γιατί κι αυτοί οι ίδιοι ήσαν στόχος τους και όταν έφτασαν στην Κόρινθο, άρχισαν διαπραγματεύσεις και αξιούσαν να τους σταλεί βοήθεια, επειδή ήσαν της ίδιας καταγωγής. [6.88.8] Οι Κορίνθιοι ψήφισαν αμέσως απόφαση να τους βοηθήσουν αυτοί πρώτοι μ᾽ όλη τους την προθυμία και τους έστειλαν στην Σπάρτη συνοδευμένους από δικούς τους πρέσβεις για να πείσουν μαζί τους Λακεδαιμονίους ν᾽ αρχίσουν πάλι ανοιχτό πόλεμο εναντίον της Αθήνας και να στείλουν στην Σικελία κάποια βοήθεια. [6.88.9] Ταυτόχρονα με τους πρέσβεις της Κορίνθου, βρέθηκε στην Σπάρτη και ο Αλκιβιάδης με τους συνεξορίστους του. Είχε πρώτα περάσει με φορτηγό καράβι από την Θουρία στην Κυλλήνη της Ηλείας και μετά είχε πάει στην Λακεδαίμονα όπου τον είχαν καλέσει οι ίδιοι οι Λακεδαιμόνιοι, οι οποίοι του έδωσαν εγγυήσεις επειδή τους φοβόταν για τα όσα δόλια είχε κάνει στην υπόθεση της Μαντινείας. [6.88.10] Στην Εκκλησία των Λακεδαιμονίων συνέπεσε οι Κορίνθιοι και οι Συρακούσιοι να ζητούν από τους Λακεδαιμονίους τα ίδια που τους ζητούσε και ο Αλκιβιάδης και τους έπεισαν. Οι έφοροι και οι άρχοντες σκέπτονταν να στείλουν πρέσβεις στις Συρακούσες για να τις εμποδίσουν να συμβιβαστούν με τους Αθηναίους, αλλά δεν ήσαν πρόθυμοι να στείλουν βοήθεια. Τότε ο Αλκιβιάδης ανέβηκε στο βήμα, παρότρυνε τους Λακεδαιμονίους και τους εξώθησε λέγοντας, περίπου, τα ακόλουθα:
[6.89.1] «Πρώτ᾽ απ᾽ όλα είναι ανάγκη να μιλήσω για τις εναντίον μου διαβολές, ώστε να μην ακούσετε με κακή διάθεση —εξαιτίας της δυσπιστίας που τρέφετε απέναντί μου— τα όσα έχω να σας πω για το δημόσιο συμφέρον. [6.89.2] Οι πρόγονοί μου, με αιτία κάποιο παράπονο, είχαν παραιτηθεί από την τιμή να είναι πρόξενοί σας ενώ εγώ προσπάθησα να την αναλάβω και πάλι εξυπηρετώντας σας σε διάφορες περιστάσεις και ιδιαίτερα μετά την συμφορά της Πύλου. Και ενώ έδειχνα προθυμία όταν θελήσατε να διαπραγματευθείτε την ειρήνη με τους Αθηναίους, μεταχειριστήκατε τους πολιτικούς μου αντιπάλους για τις διαπραγματεύσεις και αυξήσατε έτσι το κύρος τους, ενώ εμένα με ταπεινώσατε. [6.89.3] Γι᾽ αυτό δικαιολογημένα σας έβλαψα όταν στράφηκα προς τους Μαντινείς και τους Αργείους και όταν ενεργούσα εναντίον σας σε άλλες περιστάσεις. Αν την στιγμή που παθαίνατε εξαιτίας μου, οργιζόταν κανείς αδικαιολόγητα εναντίον μου, ας εξετάσει τώρα την αλήθεια των πραγμάτων και ας αλλάξει γνώμη. Αν πάλι είχε κακή ιδέα για μένα επειδή ήμουν οπαδός της δημοκρατίας, ας μην νομίσει ότι είναι σωστό να με εχθρεύεται. [6.89.4] Είναι γνωστό ότι, από πάντα, αγωνιζόμαστε εναντίον των τυράννων —και ό,τι είναι αντίθετο προς την απολυταρχία, γνωστό είναι ότι ονομάζεται δημοκρατία— και γι᾽ αυτό μας έμεινε το όνομα «προστάτες του λαού». Επειδή η πολιτεία μας ήταν δημοκρατία, ήμαστε υποχρεωμένοι να συνεχίζομε γενικά το καθεστώς που επικρατούσε. [6.89.5] Αλλά μέσα στην διαφθορά που υπήρχε προσπαθούσαμε ν᾽ ασκήσομε μετριοπαθή επιρροή στα πολιτικά πράγματα. Υπήρχαν, όμως, άλλοι, και παλαιότερα και τώρα, που παρέσυραν τον λαό στις χειρότερες πράξεις. Γι᾽ αυτό και μ᾽ εξόρισαν εμένα. [6.89.6] Εμείς ήμαστε ηγέτες όλου του λαού και θεωρούσαμε καθήκον μας να εργαζόμαστε για την διατήρηση του πολιτεύματος που είχαμε κληρονομήσει και το οποίο είχε εξασφαλίσει στην πολιτεία μεγάλη δύναμη και απόλυτη ελευθερία. Ξέραμε, όμως, εμείς, οι γνώστες των πραγμάτων, τί αξίζει η δημοκρατία και θα μπορούσα εγώ, που αδικήθηκα σκληρότατα απ᾽ αυτήν, να την κατηγορήσω περισσότερο από κάθε άλλον. Αλλά εναντίον μιας μωρίας που αναγνωρίζει όλος ο κόσμος, τί το καινούριο μπορεί κανείς να πει; Θεωρούσαμε, όμως, επικίνδυνο ν᾽ αλλάξομε πολίτευμα, την στιγμή που εσείς, οι εχθροί μας, μας πολεμούσατε έξω από τα τείχη μας.