Γραφικό

Μνημοσύνη
Ψηφιακή Βιβλιοθήκη της Αρχαίας Ελληνικής Γραμματείας

Μνημοσύνης δ᾽ ἐξαῦτις ἐράσσατο καλλικόμοιο,
ἐξ ἧς οἱ Μοῦσαι χρυσάμπυκες ἐξεγένοντο
ἐννέα, τῇσιν ἅδον θαλίαι καὶ τέρψις ἀοιδῆς. Ησίοδος, Θεογονία 915-7

ΘΟΥΚΥΔΙΔΗΣ

Ἱστορίαι (6.79.1-6.81.1)

[6.79.1] «Δειλίᾳ δὲ ἴσως τὸ δίκαιον πρός τε ἡμᾶς καὶ πρὸς τοὺς ἐπιόντας θεραπεύσετε, λέγοντες ξυμμαχίαν εἶναι ὑμῖν πρὸς Ἀθηναίους· ἥν γε οὐκ ἐπὶ τοῖς φίλοις ἐποιήσασθε, τῶν δὲ ἐχθρῶν ἤν τις ἐφ᾽ ὑμᾶς ἴῃ, καὶ τοῖς γε Ἀθηναίοις βοηθεῖν, ὅταν ὑπ᾽ ἄλλων καὶ μὴ αὐτοὶ ὥσπερ νῦν τοὺς πέλας ἀδικῶσιν, [6.79.2] ἐπεὶ οὐδ᾽ οἱ Ῥηγῖνοι ὄντες Χαλκιδῆς Χαλκιδέας ὄντας Λεοντίνους ἐθέλουσι ξυγκατοικίζειν. καὶ δεινὸν εἰ ἐκεῖνοι μὲν τὸ ἔργον τοῦ καλοῦ δικαιώματος ὑποπτεύοντες ἀλόγως σωφρονοῦσιν, ὑμεῖς δ᾽ εὐλόγῳ προφάσει τοὺς μὲν φύσει πολεμίους βούλεσθε ὠφελεῖν, τοὺς δὲ ἔτι μᾶλλον φύσει ξυγγενεῖς μετὰ τῶν ἐχθίστων διαφθεῖραι. [6.79.3] ἀλλ᾽ οὐ δίκαιον, ἀμύνειν δὲ καὶ μὴ φοβεῖσθαι τὴν παρασκευὴν αὐτῶν· οὐ γὰρ ἢν ἡμεῖς ξυστῶμεν πάντες δεινή ἐστιν, ἀλλ᾽ ἤν, ὅπερ οὗτοι σπεύδουσι, τἀναντία διαστῶμεν, ἐπεὶ οὐδὲ πρὸς ἡμᾶς μόνους ἐλθόντες καὶ μάχῃ περιγενόμενοι ἔπραξαν ἃ ἐβούλοντο, ἀπῆλθον δὲ διὰ τάχους. [6.80.1] ὥστε οὐχ ἁθρόους γε ὄντας εἰκὸς ἀθυμεῖν, ἰέναι δὲ ἐς τὴν ξυμμαχίαν προθυμότερον, ἄλλως τε καὶ ἀπὸ Πελοποννήσου παρεσομένης ὠφελίας, οἳ τῶνδε κρείσσους εἰσὶ τὸ παράπαν τὰ πολέμια· καὶ μὴ ἐκείνην τὴν προμηθίαν δοκεῖν τῳ ἡμῖν μὲν ἴσην εἶναι, ὑμῖν δὲ ἀσφαλῆ, τὸ μηδετέροις δὴ ὡς καὶ ἀμφοτέρων ὄντας ξυμμάχους βοηθεῖν. [6.80.2] οὐ γὰρ ἔργῳ ἴσον ὥσπερ τῷ δικαιώματί ἐστιν. εἰ γὰρ δι᾽ ὑμᾶς μὴ ξυμμαχήσαντας ὅ τε παθὼν σφαλήσεται καὶ ὁ κρατῶν περιέσται, τί ἄλλο ἢ τῇ αὐτῇ ἀπουσίᾳ τοῖς μὲν οὐκ ἠμύνατε σωθῆναι, τοὺς δὲ οὐκ ἐκωλύσατε κακοὺς γενέσθαι; καίτοι κάλλιον τοῖς ἀδικουμένοις καὶ ἅμα ξυγγενέσι προσθεμένους τήν τε κοινὴν ὠφελίαν τῇ Σικελίᾳ φυλάξαι καὶ τοὺς Ἀθηναίους φίλους δὴ ὄντας μὴ ἐᾶσαι ἁμαρτεῖν.
[6.80.3] «Ξυνελόντες τε λέγομεν οἱ Συρακόσιοι ἐκδιδάσκειν μὲν οὐδὲν ἔργον εἶναι σαφῶς οὔτε ὑμᾶς οὔτε τοὺς ἄλλους περὶ ὧν αὐτοὶ οὐδὲν χεῖρον γιγνώσκετε· δεόμεθα δὲ καὶ μαρτυρόμεθα ἅμα, εἰ μὴ πείσομεν, ὅτι ἐπιβουλευόμεθα μὲν ὑπὸ Ἰώνων αἰεὶ πολεμίων, προδιδόμεθα δὲ ὑπὸ ὑμῶν Δωριῆς Δωριῶν. [6.80.4] καὶ εἰ καταστρέψονται ἡμᾶς Ἀθηναῖοι, ταῖς μὲν ὑμετέραις γνώμαις κρατήσουσι, τῷ δ᾽ αὑτῶν ὀνόματι τιμηθήσονται, καὶ τῆς νίκης οὐκ ἄλλον τινὰ ἆθλον ἢ τὸν τὴν νίκην παρασχόντα λήψονται· καὶ εἰ αὖ ἡμεῖς περιεσόμεθα, τῆς αἰτίας τῶν κινδύνων οἱ αὐτοὶ τὴν τιμωρίαν ὑφέξετε. [6.80.5] σκοπεῖτε οὖν καὶ αἱρεῖσθε ἤδη ἢ τὴν αὐτίκα ἀκινδύνως δουλείαν ἢ κἂν περιγενόμενοι μεθ᾽ ἡμῶν τούσδε τε μὴ αἰσχρῶς δεσπότας λαβεῖν καὶ τὴν πρὸς ἡμᾶς ἔχθραν μὴ ἂν βραχεῖαν γενομένην διαφυγεῖν.»
[6.81.1] Τοιαῦτα μὲν ὁ Ἑρμοκράτης εἶπεν. ὁ δ᾽ Εὔφημος ὁ τῶν Ἀθηναίων πρεσβευτὴς μετ᾽ αὐτὸν τοιάδε.

[6.79.1] »Ίσως και από δειλία θέλετε να κρατήσετε ισορροπία στις σχέσεις σας μαζί μας και με τους επιδρομείς, με τον ισχυρισμό ότι έχετε συμμαχία με τους Αθηναίους. Την συμμαχία, όμως, αυτήν δεν την κάνατε εναντίον των φίλων σας, αλλά εναντίον των εχθρών σας, αν κανείς τους ερχόταν να σας επιτεθεί αλλά και για να βοηθήσετε τους Αθηναίους αν άλλοι τους επιτεθούν και όχι, όπως συμβαίνει τώρα, αν αυτοί οι ίδιοι αδικήσουν άλλους, [6.79.2] αφού και οι Ρηγίνοι ακόμα, οι οποίοι είναι Χαλκιδείς, δεν θέλουν να βοηθήσουν τους Λεοντίνους —που είναι και αυτοί Χαλκιδείς— ν᾽ αποκατασταθούν. Θα ήταν φοβερό εάν, με την υποψία ότι οι ωραίες αυτές δικαιολογίες κρύβουν άλλους σκοπούς, οι Ρηγίνοι ακολουθούσαν μια παράλογα φρόνιμη πολιτική και σεις επιδιώκατε, με εύλογες προφάσεις, να ωφελήσετε τους φυσικούς σας εχθρούς και να καταστρέψετε εκείνους με τους οποίους σας συνδέουν δεσμοί κοινής καταγωγής, συμμαχώντας με τους χειρότερους εχθρούς τους. [6.79.3] Αλλά αυτό δεν είναι το ορθό. Ορθό είναι να μας βοηθήσετε και να μην σας φοβίσει η έκταση της προετοιμασίας τους. Δεν είναι τρομακτική αν είμαστε όλοι ενωμένοι, αλλά θα γίνει αν, όπως το επιδιώκουν αυτοί εδώ, διασπαστούμε. Άλλωστε, αν και μας χτύπησαν εμάς μόνους και νίκησαν σε μια μάχη, δεν κατόρθωσαν να κάνουν τα όσα ήθελαν, κι έφυγαν γρήγορα πίσω.
[6.80.1] »Αν, λοιπόν, είμαστε ενωμένοι, δεν υπάρχει λόγος ν᾽ αποθαρρυνόμαστε, υπάρχει, όμως, λόγος να συμπράττομε με μεγαλύτερη προθυμία, αφού θα μας έρθει βοήθεια και από την Πελοπόννησο που είναι πολύ ανώτερη απ᾽ αυτούς στα πολεμικά. Αλλά δεν πρέπει να νομιστεί ότι θα ήταν δίκαιη απέναντί μας και ασφαλής για σας η επιφυλακτική πολιτική να μην βοηθήσετε κανέναν από τους δύο με την δικαιολογία ότι είσαστε σύμμαχοι και των δύο. [6.80.2] Στην πράξη, δεν θα ήταν ίση μεταχείριση, αλλά μόνο τυπική θέση. Αν, επειδή δεν το βοηθήσετε, το ένα από τα δύο μέρη υποκύψει και το άλλο νικήσει, τότε τί άλλο θα είναι το αποτέλεσμα της αποχής σας παρά το ότι δεν θα έχετε βοηθήσει τον ένα να σωθεί και δεν θα έχετε εμποδίσει τον άλλον να κάνει μιαν αδικία; Ωραιότερο, όμως, θα ήταν να πάρετε το μέρος των αδικουμένων, που είναι και ομόφυλοί σας, τόσο για να προστατέψετε τα κοινά συμφέροντα της Σικελίας, όσο και για να εμποδίσετε τους Αθηναίους, που είναι φίλοι σας, να διαπράξουν μιαν αδικία.
[6.80.3] »Για να συνοψίσω, οι Συρακούσιοι εμείς, υποστηρίζομε ότι δεν υπάρχει ανάγκη να σας εξηγήσομε με λεπτομέρειες, ούτε σε σας ούτε σε άλλους, πράγματα που ξέρετε εξίσου καλά όσο κι εμείς. Αλλά σας απευθύνομε μια παράκληση και ταυτόχρονα, μια διαμαρτυρία αν δεν σας πείσομε. Ότι, ενώ μας απειλούν οι αιώνιοι εχθροί μας Ίωνες, εμείς Δωριείς θα προδοθούμε από Δωριείς. [6.80.4] Αν μας καταστρέψουν οι Αθηναίοι θα τους έχουν βοηθήσει οι αποφάσεις σας και σ᾽ εκείνους θα πάει όλη η τιμή. Δεν θα πάρουν άλλο βραβείο για την νίκη τους παρά την πολιτεία η οποία τους την χάρισε! Αν, όμως, επικρατήσομε εμείς, τότε θα τιμωρηθείτε επειδή θα είσαστε υπαίτιοι για τους κινδύνους που διατρέξαμε. [6.80.5] Σκεφθείτε, λοιπόν, και διαλέξετε ή να υποδουλωθείτε αμέσως χωρίς να διατρέξετε κινδύνους ή να νικήσετε μαζί μας και ν᾽ αποφύγετε την ντροπή να έχετε ή τους Αθηναίους για αφέντες ή την δική μας έχθρα, που δεν θα σβήσει εύκολα».
[6.81.1] Αυτά, περίπου, είπε ο Ερμοκράτης και μετά ο πρέσβης των Αθηναίων Εύφημος είπε, περίπου, τα ακόλουθα: