Γραφικό

Μνημοσύνη
Ψηφιακή Βιβλιοθήκη της Αρχαίας Ελληνικής Γραμματείας

Μνημοσύνης δ᾽ ἐξαῦτις ἐράσσατο καλλικόμοιο,
ἐξ ἧς οἱ Μοῦσαι χρυσάμπυκες ἐξεγένοντο
ἐννέα, τῇσιν ἅδον θαλίαι καὶ τέρψις ἀοιδῆς. Ησίοδος, Θεογονία 915-7

ΛΥΣΙΑΣ

Περὶ τοῦ σηκοῦ ἀπολογία (7) (4-11)


[4] Ἦν μὲν γὰρ τοῦτο Πεισάνδρου τὸ χωρίον, δημευθέντων δὲ τῶν ὄντων ἐκείνου Ἀπολλόδωρος ὁ Μεγαρεὺς δωρεὰν παρὰ τοῦ δήμου λαβὼν τὸν μὲν ἄλλον χρόνον ἐγεώργει, ὀλίγῳ δὲ πρὸ τῶν τριάκοντα Ἀντικλῆς παρ᾽ αὐτοῦ πριάμενος ἐξεμίσθωσεν· ἐγὼ δὲ παρ᾽ Ἀντικλέους εἰρήνης οὔσης ὠνοῦμαι. [5] ἡγοῦμαι τοίνυν, ὦ βουλή, ἐμὸν ἔργον ἀποδεῖξαι, ὡς, ἐπειδὴ τὸ χωρίον ἐκτησάμην, οὔτ᾽ ἐλάα οὔτε σηκὸς ἐνῆν ἐν αὐτῷ. νομίζω γὰρ τοῦ μὲν προτέρου χρόνου, οὐδ᾽ εἰ πολλαὶ ἐνῆσαν μοριαί, οὐκ ἂν δικαίως ζημιοῦσθαι· εἰ γὰρ μὴ δι᾽ ἡμᾶς εἰσιν ἠφανισμέναι, οὐδὲν προσήκει περὶ τῶν ἀλλοτρίων ἁμαρτημάτων ὡς ἀδικοῦντας κινδυνεύειν. [6] πάντες γὰρ ἐπίστασθε ὅτι ‹ὁ› πόλεμος καὶ ἄλλων πολλῶν αἴτιος κακῶν γεγένηται, καὶ τὰ μὲν πόρρω ὑπὸ Λακεδαιμονίων ἐτέμνετο, τὰ δ᾽ ἐγγὺς ὑπὸ τῶν φίλων διηρπάζετο· ὥστε πῶς ἂν δικαίως ὑπὲρ τῶν ‹τότε› τῇ πόλει γεγενημένων συμφορῶν ἐγὼ νυνὶ δίκην διδοίην; ἄλλως τε καὶ τοῦτο τὸ χωρίον ἐν τῷ πολέμῳ δημευθὲν ἄπρατον ἦν πλεῖν ἢ τρία ἔτη. [7] οὐ θαυμαστὸν δ᾽εἰ τότε τὰς μοριὰς ἐξέκοπτον, ἐν ᾧ οὐδὲ τὰ ἡμέτερ᾽ αὐτῶν φυλάττειν ἐδυνάμεθα. ἐπίστασθε δέ, ὦ βουλή, ὅσοι μάλιστα τῶν τοιούτων ἐπιμέλεσθε, πολλὰ ἐν ἐκείνῳ τῷ χρόνῳ δασέα ὄντα ἰδίαις καὶ μοριαῖς ἐλάαις, ὧν νῦν τὰ πολλὰ ἐκκέκοπται καὶ ἡ γῆ ψιλὴ γεγένηται· καὶ τῶν αὐτῶν καὶ ἐν τῇ εἰρήνῃ καὶ ἐν τῷ πολέμῳ κεκτημένων οὐκ ἀξιοῦτε παρ᾽ αὐτῶν, ἑτέρων ἐκκοψάντων, δίκην λαμβάνειν. [8] καίτοι εἰ τοὺς διὰ παντὸς τοῦ χρόνου γεωργοῦντας τῆς αἰτίας ἀφίετε, ἦ που χρὴ τούς γ᾽ ἐν τῇ εἰρήνῃ πριαμένους ἀφ᾽ ὑμῶν ἀζημίους γενέσθαι.
[9] Ἀλλὰ γάρ, ὦ βουλή, περὶ μὲν τῶν πρότερον γεγενημένων πολλὰ ἔχων εἰπεῖν ἱκανὰ νομίζω τὰ εἰρημένα· ἐπειδὴ δ᾽ ἐγὼ παρέλαβον τὸ χωρίον, πρὶν ἡμέρας πέντε γενέσθαι, ἀπεμίσθωσα Καλλιστράτῳ, ἐπὶ Πυθοδώρου ἄρχοντος· [10] ὃς δύο ἔτη ἐγεώργησεν, οὔτε ἰδίαν ἐλάαν οὔτε μοριὰν οὔτε σηκὸν παραλαβών. τρίτῳ δὲ ἔτει Δημήτριος οὑτοσὶ ἠργάσατο ἐνιαυτόν· τῷ δὲ τετάρτῳ Ἀλκίᾳ Ἀντισθένους ἀπελευθέρῳ ἐμίσθωσα, ὃς τέθνηκε· κᾆτα τρία ἔτη ὁμοίως καὶ Πρωτέας ἐμισθώσατο. Καί μοι δεῦρ᾽ ἴτε, μάρτυρες.
ΜΑΡΤΥΡΕΣ
[11] Ἐπειδὴ τοίνυν ὁ χρόνος οὗτος ἐξήκει, αὐτὸς γεωργῶ. φησὶ δὲ ὁ κατήγορος ἐπὶ Σουνιάδου ἄρχοντος σηκὸν ὑπ᾽ ἐμοῦ ἐκκεκόφθαι. ὑμῖν δὲ μεμαρτυρήκασιν οἱ πρότερον ἐργαζόμενοι καὶ πολλὰ ἔτη παρ᾽ ἐμοῦ μεμισθωμένοι μὴ εἶναι σηκὸν ἐν τῷ χωρίῳ. καίτοι πῶς ἄν τις φανερώτερον ἐξελέγξειε ψευδόμενον τὸν κατήγορον; οὐ γὰρ οἷόν τε, ἃ πρότερον μὴ ἦν, ταῦτα τὸν ὕστερον ἐργαζόμενον ἀφανίζειν.


[4] Η έκταση αυτή ανήκε αρχικά στον Πείσανδρο. Όταν δημεύτηκε η περιουσία του, παραχωρήθηκε από τον δήμο ως δωρεά στον Απολλόδωρο από τα Μέγαρα, ο οποίος και την καλλιεργούσε έκτοτε. Λίγο πριν από τους Τριάκοντα, την αγόρασε από αυτόν ο Αντικλής και την εκμίσθωσε. Εγώ την αγόρασα από τον Αντικλή, όταν είχε αποκατασταθεί η ειρήνη. [5] Θεωρώ λοιπόν υποχρέωσή μου, μέλη της βουλής, να αποδείξω ότι, όταν περιήλθε στην κατοχή μου η έκταση, δεν υπήρχε μέσα ούτε ελιά ούτε κορμός ιερού ελαιόδενδρου. Για το προηγούμενο διάστημα νομίζω πως, ακόμα και αν υπήρχαν μέσα πολλά ιερά ελαιόδενδρα, δεν θα ήταν δίκαιο να τιμωρηθώ. Γιατί αν δεν απομακρύνθηκαν από εμάς, είναι άτοπο να δικαζόμαστε ως ένοχοι για αδικήματα άλλων. [6] Διότι όλοι σας γνωρίζετε ότι ο πόλεμος ευθύνεται και για πολλά άλλα δεινά, και ότι τις απομακρυσμένες περιοχές τις ρήμαζαν οι Λακεδαιμόνιοι, ενώ τις κοντινές τις λεηλατούσαν οι δικοί μας. Πώς λοιπόν θα ήταν δίκαιο, για τις συμφορές που έπληξαν τότε την πόλη, να τιμωρηθώ τώρα εγώ; Εξάλλου, η έκταση αυτή, που δημεύτηκε τον καιρό του πολέμου, παρέμεινε απούλητη πάνω από τρία χρόνια. [7] Και δεν είναι απορίας άξιον αν ξερίζωναν τότε τα ιερά ελαιόδενδρα, όταν δεν μπορούσαμε να προστατεύσουμε ούτε καν τις ιδιωτικές μας περιουσίες. Γνωρίζετε άλλωστε, μέλη της βουλής, όσοι ενδιαφέρεστε ιδιαίτερα για τέτοια θέματα, ότι πολλές εκτάσεις εκείνη την εποχή ήταν κατάφυτες και από ιδιωτικά και από ιερά ελαιόδενδρα. Τώρα το μεγαλύτερο μέρος από τις εκτάσεις αυτές έχει αποψιλωθεί και η γη έχει απομείνει γυμνή. Και παρότι τις κατείχαν τα ίδια πρόσωπα και τον καιρό της ειρήνης και τον καιρό του πολέμου, δεν έχετε την απαίτηση να τιμωρήσετε αυτούς, αφού τα ξερίζωσαν άλλοι. [8] Αν τώρα απαλλάσσετε της ευθύνης εκείνους που καλλιεργούσαν τις εκτάσεις όλο αυτό το διάστημα, σαφέστατα πρέπει να μην τιμωρηθούν από σας αυτοί που τις αγόρασαν τον καιρό της ειρήνης.
[9] Ωστόσο, μέλη της βουλής, αν και θα είχα πολλά να πω γι᾽ αυτά που έγιναν στο παρελθόν, θεωρώ αρκετά όσα έχουν λεχθεί. Όταν λοιπόν παρέλαβα εγώ την έκταση, πριν παρέλθουν πέντε ημέρες, την εκμίσθωσα στον Καλλίστρατο, όταν ήταν επώνυμος άρχων ο Πυθόδωρος. [10] Αυτός την καλλιέργησε δύο χρόνια, χωρίς να έχει παραλάβει ούτε ιδιωτικό ούτε ιερό ελαιόδενδρο ούτε κορμό ιερού ελαιόδενδρου. Το τρίτο έτος την καλλιέργησε ένα χρόνο ο παρών στη διαδικασία Δημήτριος. Το τέταρτο έτος την εκμίσθωσα στον Αλκία, τον απελεύθερο του Αντισθένη, ο οποίος έχει πεθάνει. Στη συνέχεια την εμίσθωσε τρία χρόνια με παρόμοιους όρους ο Πρωτέας. Περάστε, παρακαλώ, οι μάρτυρες.
ΜΑΡΤΥΡΕΣ
[11] Μετά την εκπνοή του χρόνου εκείνου, την καλλιεργώ ο ίδιος. Ισχυρίζεται ο κατήγορος ότι εγώ ξερίζωσα κορμό ιερού ελαιόδενδρου, όταν ήταν επώνυμος άρχων ο Σουνιάδης. Οι άνθρωποι ωστόσο που καλλιεργούσαν παλαιότερα την έκταση και την είχαν πολλά χρόνια μισθώσει από μένα έχουν καταθέσει ενώπιόν σας ότι δεν υπήρχε στο χωράφι κορμός ιερού ελαιόδενδρου. Και πώς θα μπορούσε άραγε να αποδείξει κάποιος σαφέστερα ότι ο κατήγορος ψεύδεται; Γιατί κάτι που δεν υπήρχε προηγουμένως δεν είναι δυνατό να το απομακρύνει αυτός που καλλιεργεί την έκταση αργότερα.