Γραφικό

Μνημοσύνη
Ψηφιακή Βιβλιοθήκη της Αρχαίας Ελληνικής Γραμματείας

Μνημοσύνης δ᾽ ἐξαῦτις ἐράσσατο καλλικόμοιο,
ἐξ ἧς οἱ Μοῦσαι χρυσάμπυκες ἐξεγένοντο
ἐννέα, τῇσιν ἅδον θαλίαι καὶ τέρψις ἀοιδῆς. Ησίοδος, Θεογονία 915-7

ΘΟΥΚΥΔΙΔΗΣ

Ἱστορίαι (6.34.1-6.34.8)

[6.34.1] «Θαρσοῦντες οὖν τά τε αὐτοῦ παρασκευαζώμεθα καὶ ἐς τοὺς Σικελοὺς πέμποντες τοὺς μὲν μᾶλλον βεβαιωσώμεθα, τοῖς δὲ φιλίαν καὶ ξυμμαχίαν πειρώμεθα ποιεῖσθαι, ἔς τε τὴν ἄλλην Σικελίαν πέμπωμεν πρέσβεις δηλοῦντες ὡς κοινὸς ὁ κίνδυνος, καὶ ἐς τὴν Ἰταλίαν, ὅπως ἢ ξυμμαχίαν ποιώμεθα ἡμῖν ἢ μὴ δέχωνται Ἀθηναίους. [6.34.2] δοκεῖ δέ μοι καὶ ἐς Καρχηδόνα ἄμεινον εἶναι πέμψαι· οὐ γὰρ ἀνέλπιστον αὐτοῖς, ἀλλ᾽ αἰεὶ διὰ φόβου εἰσὶ μή ποτε Ἀθηναῖοι αὐτοῖς ἐπὶ τὴν πόλιν ἔλθωσιν, ὥστε τάχ᾽ ἂν ἴσως νομίσαντες, εἰ τάδε προήσονται, κἂν σφεῖς ἐν πόνῳ εἶναι, ἐθελήσειαν ἡμῖν ἤτοι κρύφα γε ἢ φανερῶς ἢ ἐξ ἑνός γέ του τρόπου ἀμῦναι. δυνατοὶ δὲ εἰσὶ μάλιστα τῶν νῦν, βουληθέντες· χρυσὸν γὰρ καὶ ἄργυρον πλεῖστον κέκτηνται, ὅθεν ὅ τε πόλεμος καὶ τἆλλα εὐπορεῖ. [6.34.3] πέμπωμεν δὲ καὶ ἐς τὴν Λακεδαίμονα καὶ ἐς Κόρινθον δεόμενοι δεῦρο κατὰ τάχος βοηθεῖν καὶ τὸν ἐκεῖ πόλεμον κινεῖν. [6.34.4] ὃ δὲ μάλιστα ἐγώ τε νομίζω ἐπίκαιρον ὑμεῖς τε διὰ τὸ ξύνηθες ἥσυχον ἥκιστ᾽ ἂν ὀξέως πείθοισθε, ὅμως εἰρήσεται. Σικελιῶται γὰρ εἰ ἐθέλοιμεν ξύμπαντες, εἰ δὲ μή, ὅτι πλεῖστοι μεθ᾽ ἡμῶν, καθελκύσαντες ἅπαν τὸ ὑπάρχον ναυτικὸν μετὰ δυοῖν μηνοῖν τροφῆς ἀπαντῆσαι Ἀθηναίοις ἐς Τάραντα καὶ ἄκραν Ἰαπυγίαν, καὶ δῆλον ποιῆσαι αὐτοῖς ὅτι οὐ περὶ τῆς Σικελίας πρότερον ἔσται ὁ ἀγὼν ἢ τοῦ ἐκείνους περαιωθῆναι τὸν Ἰόνιον, μάλιστ᾽ ἂν αὐτοὺς ἐκπλήξαιμεν καὶ ἐς λογισμὸν καταστήσαιμεν ὅτι ὁρμώμεθα μὲν ἐκ φιλίας χώρας φύλακες (ὑποδέχεται γὰρ ἡμᾶς Τάρας), τὸ δὲ πέλαγος αὐτοῖς πολὺ περαιοῦσθαι μετὰ πάσης τῆς παρασκευῆς, χαλεπὸν δὲ διὰ πλοῦ μῆκος ἐν τάξει μεῖναι, καὶ ἡμῖν ἂν εὐεπίθετος εἴη, βραδεῖά τε καὶ κατ᾽ ὀλίγον προσπίπτουσα. [6.34.5] εἰ δ᾽ αὖ τῷ ταχυναυτοῦντι ἁθροωτέρῳ κουφίσαντες προσβάλοιεν, εἰ μὲν κώπαις χρήσαιντο, ἐπιθοίμεθ᾽ ἂν κεκμηκόσιν, εἰ δὲ μὴ δοκοίη, ἔστι καὶ ὑποχωρῆσαι ἡμῖν ἐς Τάραντα· οἱ δὲ μετ᾽ ὀλίγων ἐφοδίων ὡς ἐπὶ ναυμαχίᾳ περαιωθέντες ἀποροῖεν ἂν κατὰ χωρία ἐρῆμα, καὶ ἢ μένοντες πολιορκοῖντο ἂν ἢ πειρώμενοι παραπλεῖν τήν τε ἄλλην παρασκευὴν ἀπολείποιεν ἂν καὶ τὰ τῶν πόλεων οὐκ ἂν βέβαια ἔχοντες, εἰ ὑποδέξοιντο, ἀθυμοῖεν. [6.34.6] ὥστ᾽ ἔγωγε τούτῳ τῷ λογισμῷ ἡγοῦμαι ἀποκλῃομένους αὐτοὺς οὐδ᾽ ἂν ἀπᾶραι ἀπὸ Κερκύρας, ἀλλ᾽ ἢ διαβουλευσαμένους καὶ κατασκοπαῖς χρωμένους, ὁπόσοι τ᾽ ἐσμὲν καὶ ἐν ᾧ χωρίῳ, ἐξωσθῆναι ἂν τῇ ὥρᾳ ἐς χειμῶνα, ἢ καταπλαγέντας τῷ ἀδοκήτῳ καταλῦσαι ἂν τὸν πλοῦν, ἄλλως τε καὶ τοῦ ἐμπειροτάτου τῶν στρατηγῶν, ὡς ἐγὼ ἀκούω, ἄκοντος ἡγουμένου καὶ ἀσμένου ἂν πρόφασιν λαβόντος, εἴ τι ἀξιόχρεων ἀφ᾽ ἡμῶν ὀφθείη. [6.34.7] ἀγγελλοίμεθα δ᾽ ἂν εὖ οἶδ᾽ ὅτι ἐπὶ τὸ πλέον· τῶν δ᾽ ἀνθρώπων πρὸς τὰ λεγόμενα καὶ αἱ γνῶμαι ἵστανται, καὶ τοὺς προεπιχειροῦντας ἢ τοῖς γε ἐπιχειροῦσι προδηλοῦντας ὅτι ἀμυνοῦνται μᾶλλον πεφόβηνται, ἰσοκινδύνους ἡγούμενοι. [6.34.8] ὅπερ ἂν νῦν Ἀθηναῖοι πάθοιεν. ἐπέρχονται γὰρ ἡμῖν ὡς οὐκ ἀμυνουμένοις, δικαίως κατεγνωκότες ὅτι αὐτοὺς οὐ μετὰ Λακεδαιμονίων ἐφθείρομεν· εἰ δ᾽ ἴδοιεν παρὰ γνώμην τολμήσαντας, τῷ ἀδοκήτῳ μᾶλλον ἂν καταπλαγεῖεν ἢ τῇ ἀπὸ τοῦ ἀληθοῦς δυνάμει.

[6.34.1] »Ας έχομε, λοιπόν, θάρρος και ας κάνομε εδώ όλες μας τις προετοιμασίες. Ας στείλομε και αποστολές στους Σικελούς, ώστε να στερεώσομε την φιλία μας με όσους έχομε σχέσεις και να δοκιμάσομε να συνάψομε με τους άλλους φιλικές σχέσεις και συμμαχία. Ας στείλομε πρέσβεις στην υπόλοιπη Σικελία, για να εξηγήσομε ότι ο κίνδυνος είναι κοινός, καθώς και στην Ιταλία, ώστε είτε να την κάνομε σύμμαχο είτε να την πείσομε να μην δεχτεί τους Αθηναίους. [6.34.2] Νομίζω, επίσης, ότι καλό θα ήταν να στείλομε πρέσβεις και στην Καρχηδόνα γιατί κι αυτοί ανησυχούν κι έχουν πάντα τον φόβο αυτόν, μήπως οι Αθηναίοι εκστρατεύσουν εναντίον της πολιτείας τους. Ίσως σκεφθούν ότι, αν αδιαφορήσουν για τα εδώ πράγματα, θα βρεθούν σε δύσκολη θέση και θα θελήσουν να μας βοηθήσουν κρυφά ή φανερά ή και μ᾽ οποιονδήποτε τρόπο. Αν το θελήσουν, είναι σε θέση να το κάμουν περισσότερο από κάθε άλλον, γιατί έχουν πολύ χρυσάφι και ασήμι και τούτο, στον πόλεμο όπως και σε καθετί άλλο, εξασφαλίζει την επιτυχία. [6.34.3] Πρέπει, επίσης, να πάμε και στην Λακεδαίμονα και στην Κόρινθο και να ζητήσομε να μας στείλουν γρήγορα βοήθεια εδώ και ν᾽ αρχίσουν πάλι τον πόλεμο εκεί. [6.34.4] Εκείνο, όμως, που εγώ θεωρώ την μεγαλύτερη ευκαιρία στην παρούσα περίσταση, αλλά για το οποίο σεις, εξαιτίας της συνηθισμένης αδρανείας σας, θα πεισθείτε πάρα πολύ δύσκολα, που όμως πρέπει ν᾽ αναφέρω, είναι τούτο: Αν όλοι οι Σικελιώτες ή τουλάχιστον εμείς, και όσο το δυνατόν περισσότεροι μαζί μας, αποφασίζαμε να ρίξομε στην θάλασσα όλο τον στόλο που διαθέτομε, εφοδιασμένον με τρόφιμα για δύο μήνες και πηγαίναμε να συναντήσομε τους Αθηναίους στον Τάραντα και στο ακρωτήριο της Ιαπυγίας και τους δίναμε να εννοήσουν ότι, προτού πολεμήσουν για την Σικελία θα πρέπει ν᾽ αγωνιστούν για να περάσουν το Ιόνιο, θα τους προκαλούσαμε μεγάλο φόβο και θα τους κάναμε να σκεφθούν ότι εμείς έχομε ορμητήριο φιλική χώρα την οποία προστατεύομε —ο Τάρας είναι έτοιμος να μας υποδεχθεί— ενώ εκείνοι έχουν να περάσουν πέλαγος μεγάλο, με όλη την νηοπομπή τους και είναι δύσκολο, σε τόσο μακρύ ταξίδι να κρατήσουν την τάξη τους. Έτσι θα προσφέρονταν εύκολα στις επιθέσεις μας, αφού θα προχωρούσαν αργά και θα έφταναν τμηματικά. [6.34.5] Αν πάλι αφήσουν πίσω τα βραδυκίνητα και μας επιτεθούν με τον όγκο των πολεμικών τους, τότε ή θα χρησιμοποιήσουν τα κουπιά, και τότε θα τους επιτεθούμε όταν θα είναι εξαντλημένοι, ή, διαφορετικά, θα μπορούμε να υποχωρήσομε στον Τάραντα ενώ εκείνοι, με σκοπό να ναυμαχήσουν, θα έχουν ταξιδέψει με λίγα τρόφιμα και θα βρεθούν, χωρίς εφόδια, σε έρημους τόπους. Και τότε, αν περιμείνουν θα τους πολιορκήσομε. Αν, αντίθετα, δοκιμάσουν να προχωρήσουν κατά μήκος των ακτών, τότε θ᾽ αφήσουν πίσω τους τον υπόλοιπο στόλο και θ᾽ αποθαρρυνθούν, αφού θ᾽ αμφιβάλλουν αν οι παραλιακές πολιτείες θα τους δεχτούν φιλικά. [6.34.6] Γι᾽ αυτό κι εγώ πιστεύω ότι οι σκέψεις αυτές θα τους σταματούσαν και ούτε θα ξεκινούσαν από την Κέρκυρα. Ή θα χρονοτριβούσαν κάνοντας συμβούλια και στέλνοντας κατασκόπους για να πληροφορηθούν πόσοι και πού είμαστε και θα τους πρόφταινε ο χειμώνας ή τότε, φοβισμένοι από την απροσδόκητη τροπή των πραγμάτων, θα ματαίωναν την εκστρατεία και μάλιστα επειδή, καθώς έχω πληροφορίες, ο πιο έμπειρος στρατηγός τους ανέλαβε το αξίωμά του παρά την θέλησή του. Αν δείχναμε κάποια σοβαρή πρωτοβουλία, πρόθυμα θα την χρησιμοποιούσε για πρόφαση. [6.34.7] Είμαι, επίσης, βέβαιος ότι οι πληροφορίες τους για μας θα είναι εξογκωμένες και η αποφασιστικότητα των ανθρώπων είναι ανάλογη με τα όσα ακούνε. Φοβούνται και εκείνους που πρώτοι επιτίθενται και εκείνους οι οποίοι δεν τους αφήνουν αμφιβολία ότι θ᾽ αμυνθούν γιατί τους θεωρούν ισάξιους. [6.34.8] Αυτό θα πάθουν, τώρα, οι Αθηναίοι. Έρχονται εναντίον μας με την πεποίθηση ότι δεν θ᾽ αντισταθούμε και μας περιφρονούν δικαίως, επειδή δεν βοηθήσαμε την Σπάρτη για να τους καταστρέψει. Αλλ᾽ αν παρά την γνώμη τους αυτή, μας έβλεπαν να επιδεικνύομε τόλμη, θα τους τρόμαζε περισσότερο η απροσδόκητη στάση μας αυτή παρά η πραγματική μας δύναμη.