[7.234.1] Έτσι λοιπόν αγωνίστηκαν οι Έλληνες που φύλαγαν τις Θερμοπύλες· κι ο Ξέρξης κάλεσε τον Δημάρατο και του έκανε ερωτήσεις, αρχίζοντας απ᾽ αυτήν: «Δημάρατε, είσαι άνθρωπος με αρετή· το συμπέρασμα αυτό το βγάζω από την αλήθεια των λόγων σου· γιατί τα λόγια σου βγήκαν όλα όπως τα είπες. Πες μου λοιπόν τώρα, πόσοι άραγε είναι οι Λακεδαιμόνιοι, κι απ᾽ αυτούς πόσοι έχουν σε τέτοιο βαθμό την πολεμική αρετή, ορισμένοι ή όλοι τους;». [7.234.2] Κι ο άλλος αποκρίθηκε: «Βασιλιά μου, οι Λακεδαιμόνιοι συνολικά είναι λαός πολύς, και πολλές είναι οι πόλεις τους· θα σε κατατοπίσω έτσι που να μάθεις καλά αυτό που θέλεις· στη Λακωνία βρίσκεται η πόλη Σπάρτη που έχει περίπου οχτώ χιλιάδες πολεμιστές. Όλοι τους είναι ισάξιοι μ᾽ αυτούς που πολέμησαν εδώ· τώρα, οι υπόλοιποι Λακεδαιμόνιοι δεν είναι βέβαια όμοιοι μ᾽ αυτούς, είναι όμως κι αυτοί αντρειωμένοι». [7.234.3] Ο Ξέρξης ακούοντας αυτά είπε: «Δημάρατε, ποιός είναι ο πιο εύκολος τρόπος για να εξουσιάσουμε αυτούς τους άντρες; εμπρός, κατατόπισέ με. Γιατί ξέρεις εσύ πώς παίρνουν τις αποφάσεις τους, μια και χρημάτισες βασιλιάς τους».
[7.235.1] Κι εκείνος αποκρίθηκε· «Βασιλιά μου, μια και τόσο ενδιαφέρον δείχνεις για ν᾽ ακούσεις τη συμβουλή μου, νιώθω υποχρεωμένος να σου πω το καλύτερο που μπορώ: να ᾿στελνες τριακόσια καράβια απ᾽ το ναυτικό σου εναντίον της Λακωνίας. [7.235.2] Λοιπόν, στην περιοχή της βρίσκεται ένα νησί που λέγεται Κύθηρα, για το οποίο ο Χίλων, που αναδείχτηκε στη χώρα μας από τους πιο σοφούς του κόσμου, είπε πως συμφέρει περισσότερο στους Σπαρτιάτες να ᾿χει βουλιάξει στο βυθό της θάλασσας παρά να βρίσκεται στην επιφάνεια· γιατί είχε το φόβο πως όλο και θα τους έρθει απ᾽ αυτό το νησί κάτι παρόμοιο μ᾽ εκείνο που σου προτείνω· όχι βέβαια πως είχε προβλέψει τη δική σου εκστρατεία, αλλά έτρεφε τον ίδιο φόβο για κάθε εχθρική εκστρατεία. [7.235.3] Λοιπόν, έχοντας ορμητήριο αυτό το νησί, οι δικοί σου ν᾽ απειλούν τους Λακεδαιμονίους. Κι όσο θα έχουν τον πόλεμο μπροστά στην πόρτα τους, δε θα ᾿χεις να φοβάσαι μήπως, την ώρα που το πεζικό σου θα υποδουλώνει την υπόλοιπη Ελλάδα, σπεύσουν αυτοί να τη βοηθήσουν. Κι όταν υποδουλωθεί εντελώς η υπόλοιπη Ελλάδα, τότε πια, μένοντας μονάχοι, οι Λακεδαιμόνιοι θα ᾿ναι αδύναμοι. [7.235.4] Τώρα, αν δεν πράξεις αυτά, νά τί να περιμένεις να γίνει: υπάρχει στενός ισθμός στην Πελοπόννησο· αν όλοι οι Πελοποννήσιοι πάρουν όρκο να σε πολεμήσουν σ᾽ αυτό το μέρος, να ξέρεις πως σε περιμένουν μάχες πιο σκληρές απ᾽ αυτές που έγιναν. Αντίθετα, αν κάνεις το πρώτο που σου είπα, κι ο ισθμός που ανέφερα και οι πόλεις θα σου παραδοθούν χωρίς πόλεμο».
[7.236.1] Ύστερ᾽ απ᾽ αυτόν λέει ο Αχαιμένης που ήταν αδερφός του Ξέρξη και ναύαρχος, καθώς παρακολουθώντας τη συνομιλία φοβήθηκε μήπως πειστεί ο Ξέρξης και βάλει σ᾽ ενέργεια αυτό το σχέδιο: «Βασιλιά μου, σε βλέπω ν᾽ ακούς μ᾽ ευχαρίστηση τα λόγια ανθρώπου που σε φθονεί για την ευτυχία σου, αν δε σε προδίνει κιόλας. Γιατί είναι χαρά των Ελλήνων να συμπεριφέρονται μ᾽ αυτό τον τρόπο· φθονούν την ευτυχία του άλλου και μισούν ό,τι είναι ανώτερο απ᾽ αυτούς. [7.236.2] Αν όμως κοντά στην πρόσφατη κακοτυχία, που έχουμε χάσει σε ναυάγιο τετρακόσια καράβια, πάρεις άλλα τριακόσια απ᾽ το στόλο και τα στείλεις να κάνουν περιπολίες στην Πελοπόννησο, νά που οι αντίπαλοι θα ᾿ναι σε θέση να συγκρουστούν μαζί σου· όσο όμως το ναυτικό μας είναι όλο συγκεντρωμένο, τους είναι πολύ δύσκολο να τα βγάλουν πέρα μαζί σου κι εντελώς αδύνατο να δώσουν μάχη με σένα· κι όλο το ναυτικό μας θα στηρίζει το πεζικό, και το πεζικό το ναυτικό, ακολουθώντας κοινή πορεία· αν όμως διασπάσεις τη δύναμή σου, ούτε εσύ θα μπορείς να δίνεις χέρι στο ναυτικό ούτε εκείνο σε σένα. [7.236.3] Τακτοποίησε λοιπόν με τον καλύτερο τρόπο το στράτευμά σου και πάρ᾽ το απόφαση να μη σκοτίζεσαι για τους αντιπάλους σου, πού θα σταθούν να πολεμήσουν, ποιά τακτική θ᾽ ακολουθήσουν στον πόλεμο και πόσοι είναι. Γιατί κι εκείνοι είναι ικανοί να φροντίζουν για τον εαυτό τους κι εμείς από τη μεριά μας για τον εαυτό μας. Αν λοιπόν οι Λακεδαιμόνιοι αποφασίσουν να δώσουν μάχη εναντίον των Περσών, δε θα βρουν καμιά γιατρειά για το πλήγμα που δέχτηκαν τώρα».
[7.237.1] Ο Ξέρξης του αποκρίθηκε μ᾽ αυτά τα λόγια: «Αχαιμένη, οι προτάσεις σου μου φαίνονται σωστές κι αυτές θα εφαρμόσω. Κι ο Δημάρατος προτείνει αυτά που πιστεύει πως είναι τα καλύτερα για μένα, η γνώμη του όμως είναι κατώτερη απ᾽ τη δική σου. [7.237.2] Αλλά δε θα δεχτώ το άλλο, ότι δε βλέπει με καλό μάτι τις υποθέσεις μου· κι αυτό το συμπέρασμα βγάζω κι απ᾽ όσα προηγουμένως είπε κι από την πραγματικότητα, δηλαδή ότι ένας πολίτης φθονεί την ευτυχία του συμπολίτη του και δείχνει την κακή διάθεση με τη σιωπή του, κι ούτε αν του ζητούσε ο συμπολίτης συμβουλή θα του υποδείκνυε ο άλλος εκείνο που πιστεύει ότι είναι το καλύτερο, εκτός αν είναι άνθρωπος που έχει φτάσει στις κορυφές της αρετής· οι τέτοιοι όμως είναι σπάνιοι· [7.237.3] αντίθετα, όταν κάποιος είναι δεμένος με φιλία με ξένο, δείχνει την πιο καλή διάθεση για την ευτυχία του ξένου φίλου του, κι αν του ζητηθεί συμβουλή, θα του συμβούλευε τα καλύτερα. Έτσι λοιπόν, διατάζω ο καθένας να κρατά το στόμα του κλειστό αποδώ και πέρα, αν είναι να κακολογήσει τον Δημάρατο, που είναι φίλος μου».
[7.238.1] Αυτά είπε ο Ξέρξης και κατόπι περνούσε ανάμεσα απ᾽ τα πτώματα και διέταξε του Λεωνίδα, γιατί είχε ακούσει πως ήταν βασιλιάς και στρατηγός των Λακεδαιμονίων, να κόψουν το κεφάλι και να το κρεμάσουν σε κοντάρι. [7.238.2] Λοιπόν, κι από πολλές άλλες ενδείξεις, αλλά προπάντων απ᾽ αυτήν αντιλήφτηκα πως ο βασιλιάς Ξέρξης με κανέναν άλλο άνθρωπο δεν οργίστηκε όσο με τον Λεωνίδα, όσο ήταν ζωντανός· γιατί αλλιώτικα δε θ᾽ ασχημονούσε μ᾽ αυτό τον τρόπο στο πτώμα του, αφού απ᾽ όσους λαούς γνώρισα κανένας δε συνηθίζει να τιμά τους άντρες που έχουν πολεμική αρετή όσο οι Πέρσες. Λοιπόν αυτοί που πήραν την προσταγή αυτή, την εκτελούσαν.
[7.239.1] Τώρα ξαναγυρνώ σε προγενέστερο περιστατικό της ιστορίας μου, όπου παρέλειψα κάτι. Πρώτοι οι Λακεδαιμόνιοι πληροφορήθηκαν πως ο βασιλιάς ετοιμαζόταν να εκστρατεύσει εναντίον της Ελλάδας, κι έτσι έστειλαν απεσταλμένους στο μαντείο των Δελφών, όπου τους δόθηκε ο χρησμός που ανέφερα λίγο παραπάνω· και το πληροφορήθηκαν με αξιοπερίεργο τρόπο. [7.239.2] Δηλαδή ο Δημάρατος, ο γιος του Αρίστωνος, που κατέφυγε στους Μήδους, όπως εγώ πιστεύω κι απ᾽ ό,τι έδειξαν τα πράματα δεν πέφτω έξω, δεν ήθελε το καλό των Λακεδαιμονίων· κι έτσι μπορεί κανείς να κάνει υποθέσεις αν η ακόλουθη ενέργειά του ήταν από φιλική διάθεση ή από χαιρεκακία: όταν ο Ξέρξης αποφάσισε να εκστρατεύσει εναντίον της Ελλάδας, ο Δημάρατος, που ήταν στα Σούσα, μαθαίνοντάς το θέλησε να το αναγγείλει στους Λακεδαιμονίους. [7.239.3] Άλλο τρόπο λοιπόν δεν είχε να στείλει το μήνυμα, γιατί διέτρεχε τον κίνδυνο να συλληφθεί· κι έτσι σοφίστηκε το εξής: πήρε δίπτυχο πινάκιο και ξύνοντας το γύμνωσε απ᾽ το κερί του κι έπειτα χαράζοντας το ξύλο του πινακίου έγραψε την απόφαση του βασιλιά· κι αφού το ᾿κανε αυτό, ξαναέλιωσε το κερί και το έχυσε πάνω στα γράμματα, έτσι ώστε, καθώς το πινάκιο θα μεταφερόταν άγραφο, να μη προκαλέσει την υποψία των φρουρών των δρόμων. [7.239.4] Κι όταν αυτό έφτασε στη Σπάρτη, οι Λακεδαιμόνιοι δεν ήξεραν τί να κάνουν μ᾽ αυτό, ώς την ώρα που, σύμφωνα με τις πληροφορίες που πήρα, η Γοργώ, η θυγατέρα του Κλεομένη και γυναίκα του Λεωνίδα, μάντεψε το τέχνασμα και τους συμβούλεψε, παρακινώντας τους να αφαιρέσουν το κερί ξύνοντάς το, και θα βρουν μήνυμα χαραγμένο στο ξύλο. Λοιπόν την άκουσαν, το βρήκαν και το διάβασαν κι ύστερα ειδοποίησαν και τους άλλους Έλληνες. Λοιπόν, έτσι λένε πως έγιναν αυτά.