Γραφικό

Μνημοσύνη
Ψηφιακή Βιβλιοθήκη της Αρχαίας Ελληνικής Γραμματείας

Μνημοσύνης δ᾽ ἐξαῦτις ἐράσσατο καλλικόμοιο,
ἐξ ἧς οἱ Μοῦσαι χρυσάμπυκες ἐξεγένοντο
ἐννέα, τῇσιν ἅδον θαλίαι καὶ τέρψις ἀοιδῆς. Ησίοδος, Θεογονία 915-7

ΗΡΟΔΟΤΟΣ

Ἱστορίαι (7.201.1-7.206.2)

[7.201.1] Βασιλεὺς μὲν δὴ Ξέρξης ἐστρατοπεδεύετο τῆς Μηλίδος ἐν τῇ Τρηχινίῃ, οἱ δὲ [δὴ] Ἕλληνες ἐν τῇ διόδῳ· καλέεται δὲ ὁ χῶρος οὗτος ὑπὸ μὲν τῶν πλεόνων Ἑλλήνων Θερμοπύλαι, ὑπὸ δὲ τῶν ἐπιχωρίων καὶ περιοίκων Πύλαι. ἐστρατοπεδεύοντο μέν νυν ἑκάτεροι ἐν τούτοισι τοῖσι χωρίοισι, ἐπεκράτεε δὲ ὁ μὲν τῶν πρὸς βορέην ἄνεμον ἐχόντων πάντων μέχρι Τρηχῖνος, οἱ δὲ τῶν πρὸς νότον ‹τε› καὶ μεσαμβρίην φερόντων τὸ ἐπὶ ταύτης τῆς ἠπείρου. [7.202.1] ἦσαν δὲ οἵδε Ἑλλήνων οἱ ὑπομένοντες τὸν Πέρσην ἐν τούτῳ τῷ χώρῳ· Σπαρτιητέων τε τριηκόσιοι ὁπλῖται καὶ Τεγεητέων καὶ Μαντινέων χίλιοι, ἡμίσεες ἑκατέρων, ἐξ Ὀρχομενοῦ τε τῆς Ἀρκαδίης εἴκοσι καὶ ἑκατὸν καὶ ἐκ τῆς λοιπῆς Ἀρκαδίης χίλιοι· τοσοῦτοι μὲν Ἀρκάδων, ἀπὸ δὲ Κορίνθου τετρακόσιοι καὶ ἀπὸ Φλειοῦντος διηκόσιοι καὶ Μυκηναίων ὀγδώκοντα. οὗτοι μὲν ἀπὸ Πελοποννήσου παρῆσαν, ἀπὸ δὲ Βοιωτῶν Θεσπιέων τε ἑπτακόσιοι καὶ Θηβαίων τετρακόσιοι. [7.203.1] πρὸς τούτοισι ἐπίκλητοι ἐγένοντο Λοκροί τε οἱ Ὀπούντιοι πανστρατιῇ καὶ Φωκέων χίλιοι. αὐτοὶ γάρ σφεας οἱ Ἕλληνες ἐπεκαλέσαντο, λέγοντες δι᾽ ἀγγέλων ὡς αὐτοὶ μὲν ἥκοιεν πρόδρομοι τῶν ἄλλων, οἱ δὲ λοιποὶ τῶν συμμάχων προσδόκιμοι πᾶσαν εἶεν ἡμέρην, ἡ θάλασσά τέ σφι εἴη ἐν φυλακῇ ὑπ᾽ Ἀθηναίων τε φρουρεομένη καὶ Αἰγινητέων καὶ τῶν ἐς τὸν ναυτικὸν στρατὸν ταχθέντων, καί σφι εἴη δεινὸν οὐδέν· [7.203.2] οὐ γὰρ θεὸν εἶναι τὸν ἐπιόντα ἐπὶ τὴν Ἑλλάδα ἀλλ᾽ ἄνθρωπον, εἶναι δὲ θνητὸν οὐδένα οὐδὲ ἔσεσθαι τῷ κακὸν ἐξ ἀρχῆς γινομένῳ οὐ συνεμείχθη, τοῖσι δὲ μεγίστοισι αὐτῶν μέγιστα· ὀφείλειν ὦν καὶ τὸν ἐπελαύνοντα, ὡς ἐόντα θνητόν, ἀπὸ τῆς δόξης πεσεῖν [ἄν]. οἱ δὲ ταῦτα πυνθανόμενοι ἐβοήθεον ἐς τὴν Τρηχῖνα. [7.204.1] τούτοισι ἦσαν μέν νυν καὶ ἄλλοι στρατηγοὶ κατὰ πόλιας ἑκάστων, ὁ δὲ θωμαζόμενος μάλιστα καὶ παντὸς τοῦ στρατεύματος ἡγεόμενος Λακεδαιμόνιος ἦν Λεωνίδης ὁ Ἀναξανδρίδεω τοῦ Λέοντος τοῦ Εὐρυκρατίδεω τοῦ Ἀναξάνδρου τοῦ Εὐρυκράτεος τοῦ Πολυδώρου τοῦ Ἀλκαμένεος τοῦ Τηλέκλου τοῦ Ἀρχέλεω τοῦ Ἡγησίλεω τοῦ Δορύσσου τοῦ Λεωβώτεω τοῦ Ἐχεστράτου τοῦ Ἤγιος τοῦ Εὐρυσθένεος τοῦ Ἀριστοδήμου τοῦ Ἀριστομάχου τοῦ Κλεοδαίου τοῦ Ὕλλου τοῦ Ἡρακλέος, κτησάμενος τὴν βασιληίην ἐν Σπάρτῃ ἐξ ἀπροσδοκήτου. [7.205.1] διξῶν γάρ οἱ ἐόντων πρεσβυτέρων ἀδελφεῶν, Κλεομένεός τε καὶ Δωριέος, ἀπελήλατο τῆς φροντίδος περὶ τῆς βασιληίης. ἀποθανόντος δὲ Κλεομένεος ἄπαιδος ἔρσενος γόνου, Δωριέος τε οὐκέτι ἐόντος ἀλλὰ τελευτήσαντος καὶ τούτου ἐν Σικελίῃ, οὕτω δὴ ἐς Λεωνίδην ἀνέβαινε ἡ βασιληίη, καὶ διότι πρότερος ἐγεγόνεε Κλεομβρότου (οὗτος γὰρ ἦν νεώτατος Ἀναξανδρίδεω παῖς) καὶ δὴ καὶ εἶχε Κλεομένεος θυγατέρα. [7.205.2] ὃς τότε ἤιε ἐς Θερμοπύλας ἐπιλεξάμενος ἄνδρας τε τοὺς κατεστεῶτας τριηκοσίους καὶ τοῖσι ἐτύγχανον παῖδες ἐόντες. παραλαβὼν δὲ ἀπίκετο καὶ Θηβαίων τοὺς ἐς τὸν ἀριθμὸν λογισάμενος εἶπον, τῶν ἐστρατήγεε Λεοντιάδης ὁ Εὐρυμάχου. [7.205.3] τοῦδε δὲ εἵνεκα τούτους σπουδὴν ἐποιήσατο Λεωνίδης μούνους Ἑλλήνων παραλαβεῖν, ὅτι σφέων μεγάλως κατηγόρητο μηδίζειν· παρεκάλεε ὦν ἐς τὸν πόλεμον θέλων εἰδέναι εἴτε συμπέμψουσι εἴτε καὶ ἀπερέουσι ἐκ τοῦ ἐμφανέος τὴν Ἑλλήνων συμμαχίην. οἱ δὲ ἄλλα φρονέοντες ἔπεμπον. [7.206.1] τούτους μὲν τοὺς ἀμφὶ Λεωνίδην πρώτους ἀπέπεμψαν Σπαρτιῆται, ἵνα τούτους ὁρῶντες οἱ ἄλλοι σύμμαχοι στρατεύωνται μηδὲ καὶ οὗτοι μηδίσωσι, ἢν αὐτοὺς πυνθάνωνται ὑπερβαλλομένους· μετὰ δέ, Κάρνεια γάρ σφι ἦν ἐμποδών, ἔμελλον ὁρτάσαντες καὶ φυλακὰς λιπόντες ἐν τῇ Σπάρτῃ κατὰ τάχος βοηθήσειν πανδημεί. [7.206.2] ὣς δὲ καὶ οἱ λοιποὶ τῶν συμμάχων ἐνένωντο καὶ αὐτοὶ ἕτερα τοιαῦτα ποιήσειν· ἦν γὰρ κατὰ τὠυτὸ Ὀλυμπιὰς τούτοισι τοῖσι πρήγμασι συμπεσοῦσα· οὐκ ὦν δοκέοντες κατὰ τάχος οὕτω διακριθήσεσθαι τὸν ἐν Θερμοπύλῃσι πόλεμον ἔπεμπον τοὺς προδρόμους.

[7.201.1] Λοιπόν, ο βασιλιάς Ξέρξης στρατοπέδευε στην περιοχή Τραχίνα της Μαλίδας, ενώ οι Έλληνες στα στενά· τον τόπο αυτό οι περισσότεροι Έλληνες τον λένε Θερμοπύλες, αλλά οι ντόπιοι και οι γείτονες Πύλες. Λοιπόν ο καθένας απ᾽ τη μεριά του στρατοπέδευε σ᾽ αυτά τα μέρη· ο βασιλιάς εξουσίαζε όλες τις χώρες που βρίσκονται πέρ᾽ από την Τραχίνα, προς το βοριά, ενώ οι άλλοι τις χώρες της ίδιας ηπείρου που απλώνονται νοτιότερα και πιο μεσημβρινά.
[7.202.1] Νά ποιοί απ᾽ τους Έλληνες βρίσκονταν σ᾽ αυτόν τον τόπο και καρτερούσαν τον Πέρση· τριακόσιοι βαριά οπλισμένοι Σπαρτιάτες και χίλιοι Τεγεάτες και Μαντινείς, μισοί μισοί, κι εκατόν είκοσι απ᾽ τον Ορχομενό της Αρκαδίας και χίλιοι απ᾽ την υπόλοιπη Αρκαδία· τόσοι από την Αρκαδία, τετρακόσιοι από την Κόρινθο και διακόσιοι από τον Φλειούντα κι ογδόντα από τις Μυκήνες. Αυτοί λοιπόν ήταν εκεί από την Πελοπόννησο, κι από τη Βοιωτία εφτακόσιοι Θεσπιείς και τετρακόσιοι Θηβαίοι.
[7.203.1] Μ᾽ αυτούς ενώθηκαν, αφού κλήθηκαν για ενίσχυση, οι Οπούντιοι Λοκροί που ήρθαν πανστρατιά και χίλιοι Φωκείς. Γιατί τους κάλεσαν για ενίσχυση οι Έλληνες με δική τους πρωτοβουλία, στέλνοντας αγγελιοφόρους που τους έλεγαν πως αυτοί έχουν έρθει ως εμπροσθοφυλακή των άλλων, αλλά από μέρα σε μέρα όπου να ᾽ναι έρχονται οι υπόλοιποι σύμμαχοι, και πως ήταν εξασφαλισμένοι από τη μεριά της θάλασσας, καθώς εκεί ήταν φρουροί οι Αθηναίοι και οι Αιγινήτες κι όσοι είχαν οριστεί να υπηρετούν στο ναυτικό· δεν είχαν λοιπόν να φοβούνται τίποτε· [7.203.2] γιατί δεν ήταν θεός ο εχθρός που μπήκε στην Ελλάδα, αλλά άνθρωπος, και ούτε βρίσκεται ούτε θα βρεθεί κανένας θνητός που από την ώρα που ήρθε στον κόσμο δεν του ήταν γραφτό να πέσει σε συμφορές — οι μεγαλύτεροι στις μεγαλύτερες· χρωστά λοιπόν κι ο εισβολέας —θνητός δεν είναι κι αυτός;— να δει τις προσδοκίες του να διαψεύδονται. Οι άλλοι τ᾽ άκουσαν αυτά κι έσπευσαν να βοηθήσουν στην Τραχίνα.
[7.204.1] Βέβαια στο στρατόπεδο αυτό υπήρχαν κι άλλοι στρατηγοί, καθώς η κάθε πόλη είχε τον δικό της· αλλά εκείνος που τον καμάρωναν πάνω απ᾽ όλους κι είχε στις διαταγές του το σύνολο του στρατού ήταν ο Λεωνίδας ο Λακεδαιμόνιος, ο γιος του Αναξανδρίδα, του γιου του Λέοντος, γιου του Ευρυκρατίδα, γιου του Αναξάνδρου, γιου του Ευρυκράτη, γιου του Πολυδώρου, γιου του Αλκαμένη, γιου του Τηλέκλου, γιου του Αρχελάου, γιου του Αγησιλάου, γιου του Δορύσσου, γιου του Λεωβώτη, γιου του Εχεστράτου, γιου του Άγη, γιου του Ευρυσθένη, γιου του Αριστοδήμου, γιου του Αριστομάχου, γιου του Κλεοδαίου, γιου του Ύλλου, γιου του Ηρακλή, που είχε ανεβεί στον βασιλικό θρόνο της Σπάρτης εκεί που δεν το περίμενε.
[7.205.1] Γιατί, καθώς είχε δυο αδερφούς μεγαλύτερους στην ηλικία, τον Κλεομένη και τον Δωριέα, ήταν μακριά απ᾽ τη σκέψη του ο βασιλικός θρόνος. Νά όμως που πέθανε ο Κλεομένης χωρίς ν᾽ αφήσει αρσενικό παιδί κι ο Δωριεύς δε βρισκόταν πια στη ζωή, αλλά κι αυτός σκοτώθηκε στη Σικελία, κι έτσι βέβαια πήρε στα χέρια του ο Λεωνίδας το βασιλικό αξίωμα, επειδή ήταν μεγαλύτερος από τον Κλεόμβροτο (αφού αυτός ήταν ο μικρότερος γιος του Αναξανδρίδα), ένα περισσότερο που είχε γυναίκα τη θυγατέρα του Κλεομένη. [7.205.2] Αυτός τότε βάδιζε προς τις Θερμοπύλες έχοντας διαλέξει τους τριακοσίους που όριζε ο νόμος, απ᾽ αυτούς που τύχαινε να έχουν γιους. Κι έφτασε παίρνοντας μαζί του και τους Θηβαίους που ανέφερα παραπάνω, καθώς έκανα την απαρίθμηση, με στρατηγό τους τον Λεοντιάδη, το γιο του Ευρυμάχου. [7.205.3] Εκείνο που έκανε τον Λεωνίδα να επιμείνει ιδιαίτερα για να τους πάρει μαζί του, αυτούς μονάχα απ᾽ όλους τους Έλληνες, ήταν που είχαν κατηγορηθεί βαριά πως μηδίζουν· τους προσκαλούσε λοιπόν στον πόλεμο θέλοντας να διαπιστώσει αν θα συστρατευθούν ή θ᾽ αρνηθούν απροκάλυπτα να συμμαχήσουν με τους Έλληνες. Κι εκείνοι έστειλαν στρατό, αν και άλλα είχαν στο νου τους.
[7.206.1] Οι Σπαρτιάτες λοιπόν έστειλαν πρώτο αυτό το σώμα του Λεωνίδα, για να τους βλέπουν οι άλλοι σύμμαχοι και να μη μηδίσουν κι αυτοί, αν πληροφορηθούν πως οι Σπαρτιάτες δεν το ᾿λεγαν να ξεκινήσουν. Σχεδίαζαν λοιπόν αργότερα, αφού γιορτάσουν τα Κάρνεια που τους υποχρέωναν ν᾽ αναβάλουν την εκστρατεία, ν᾽ αφήσουν φρουρά στη Σπάρτη και να σπεύσουν το ταχύτερο σε βοήθεια πανστρατιά. [7.206.2] Με τον ίδιο τρόπο σκέφτονταν κι οι υπόλοιποι σύμμαχοι, να ενεργήσουν παρόμοια· γιατί συνέπιπταν τον ίδιο καιρό μ᾽ αυτά τα γεγονότα οι ολυμπιακοί αγώνες· λοιπόν, καθώς πίστευαν πως ο πόλεμος στις Θερμοπύλες δε θα κριθεί τόσο γρήγορα, έστελναν τους προπομπούς τους.