Γραφικό

Μνημοσύνη
Ψηφιακή Βιβλιοθήκη της Αρχαίας Ελληνικής Γραμματείας

Μνημοσύνης δ᾽ ἐξαῦτις ἐράσσατο καλλικόμοιο,
ἐξ ἧς οἱ Μοῦσαι χρυσάμπυκες ἐξεγένοντο
ἐννέα, τῇσιν ἅδον θαλίαι καὶ τέρψις ἀοιδῆς. Ησίοδος, Θεογονία 915-7

ΞΕΝΟΦΩΝ

Οἰκονομικός (8.11-8.16)


[8.11] Καλλίστην δέ ποτε καὶ ἀκριβεστάτην ἔδοξα σκευῶν τάξιν ἰδεῖν, ὦ Σώκρατες, εἰσβὰς ἐπὶ θέαν εἰς τὸ μέγα πλοῖον τὸ Φοινικικόν. πλεῖστα γὰρ σκεύη ἐν σμικροτάτῳ ἀγγείῳ διακεχωρισμένα ἐθεασάμην. [8.12] διὰ πολλῶν μὲν γὰρ δήπου, ἔφη, ξυλίνων σκευῶν καὶ πλεκτῶν ὁρμίζεται ναῦς καὶ ἀνάγεται, διὰ πολλῶν δὲ τῶν κρεμαστῶν καλουμένων πλεῖ, πολλοῖς δὲ μηχανήμασιν ἀνθώπλισται πρὸς τὰ πολέμια πλοῖα, πολλὰ δὲ ὅπλα τοῖς ἀνδράσι συμπεριάγει, πάντα δὲ σκεύη ὅσοισπερ ἐν οἰκίᾳ χρῶνται ἄνθρωποι τῇ συσσιτίᾳ ἑκάστῃ κομίζει· γέμει δὲ παρὰ πάντα φορτίων ὅσα ναύκληρος κέρδους ἕνεκα ἄγεται. [8.13] καὶ ὅσα λέγω, ἔφη, ἐγώ, πάντα οὐκ ἐν πολλῷ τινι μείζονι χώρᾳ ἔκειτο ἢ ἐν δεκακλίνῳ στέγῃ συμμέτρῳ. καὶ οὕτω κείμενα ἕκαστα κατενόησα ὡς οὔτε ἄλληλα ἐμποδίζει οὔτε μαστευτοῦ δεῖται οὔτε ἀσυσκεύαστά ἐστιν οὔτε δυσλύτως ἔχει, ὥστε διατριβὴν παρέχειν, ὅταν τῳ ταχὺ δέῃ χρῆσθαι. [8.14] τὸν δὲ τοῦ κυβερνήτου διάκονον, ὃς πρῳρεὺς τῆς νεὼς καλεῖται, οὕτως ηὗρον ἐπιστάμενον ἑκάστων τὴν χώραν ὡς καὶ ἀπὼν ἂν εἴποι ὅπου ἕκαστα κεῖται καὶ ὁπόσα ἐστὶν οὐδὲν ἧττον ἢ ὁ γράμματα ἐπιστάμενος εἴποι ἂν Σωκράτους καὶ ὁπόσα γράμματα καὶ ὅπου ἕκαστον τέτακται. [8.15] εἶδον δέ, ἔφη ὁ Ἰσχόμαχος, καὶ ἐξετάζοντα τοῦτον αὐτὸν ἐν τῇ σχολῇ πάντα ὁπόσοις ἄρα δεῖ ἐν τῷ πλοίῳ χρῆσθαι. θαυμάσας δέ, ἔφη, τὴν ἐπίσκεψιν αὐτοῦ ἠρόμην τί πράττοι.
Ὁ δ᾽ εἶπεν· Ἐπισκοπῶ, ἔφη, ὦ ξένε, εἴ τι συμβαίνοι γίγνεσθαι, πῶς κεῖται, ἔφη, τὰ ἐν τῇ νηί, ἢ εἴ τι ἀποστατεῖ ἢ εἰ δυστραπέλως τι σύγκειται. [8.16] οὐ γάρ, ἔφη, ἐγχωρεῖ, ὅταν χειμάζῃ ὁ θεὸς ἐν τῇ θαλάττῃ, οὔτε μαστεύειν ὅτου ἂν δέῃ οὔτε δυστραπέλως ἔχον διδόναι. ἀπειλεῖ γὰρ ὁ θεὸς καὶ κολάζει τοὺς βλᾶκας. ἐὰν δὲ μόνον μὴ ἀπολέσῃ τοὺς μὴ ἁμαρτάνοντας, πάνυ ἀγαπητόν· ἐὰν δὲ καὶ πάνυ καλῶς ὑπηρετοῦντας σῴζῃ, πολλὴ χάρις, ἔφη, τοῖς θεοῖς.


[8.11] Μου φάνηκε λοιπόν πως την πιο όμορφη και τακτική τοποθέτηση αντικειμένων την είδα, Σωκράτη, όταν ανέβηκα για επίσκεψη στο μεγάλο Φοινικικό πλοίο. Διότι είδα ένα πλήθος αντικείμενα που ήταν τοποθετημένα χωριστά μέσα σε έναν πολύ μικρό χώρο σαν αγγείο. [8.12] Πράγματι, ένα πλοίο συνήθως με πολλά ξύλινα αντικείμενα και σκοινιά αγκυροβολεί και ανοίγει πανιά, ενώ διασχίζει τη θάλασσα με πολλά ξάρτια και πανιά που είναι γνωστά ως “κρεμαστά”· είναι ακόμη εξοπλισμένο με πολλά μηχανήματα για να αμύνεται ενάντια στα εχθρικά πλοία και μεταφέρει πολλά όπλα για το πλήρωμα· περιέχει επίσης για τα κοινά γεύματα όλα τα μαγειρικά σκεύη που χρησιμοποιούν οι άνθρωποι στο σπίτι τους· είναι ακόμη φορτωμένο με όλα τα εμπορεύματα που ο ιδιοκτήτης του πλοίου μεταφέρει για να κερδίσει χρήματα. [8.13] Και όλα όσα σου αναφέρω, είπε, ήταν τοποθετημένα σε ένα μέρος όχι πολύ μεγαλύτερο από ένα θάλαμο μετρίου μεγέθους με χωρητικότητα δέκα κλινών. Επιπλέον, αντιλήφθηκα πως έτσι όπως ήταν το καθένα τοποθετημένο δεν εμπόδιζε τίποτε άλλο, ούτε χρειαζόταν να ψάξει κανείς να το βρει, ούτε ήταν ατακτοποίητο ή ήταν δύσκολο να λυθεί, έτσι ώστε να καθυστερεί κανείς όταν έχει άμεση ανάγκη να το χρησιμοποιήσει.
[8.14] Έπειτα ανακάλυψα πως ο βοηθός του κυβερνήτη, αυτός στον οποίο δίνουμε την επωνυμία “αξιωματικός της πλώρης”, γνώριζε τόσο καλά τη θέση του κάθε αντικειμένου, ώστε ήταν σε θέση, ακόμα κι αν απουσίαζε ο ίδιος, να προσδιορίζει τον χώρο όπου ήταν τοποθετημένο το καθένα και τον αριθμό τους — με τον ίδιο τρόπο που κάποιος εγγράμματος είναι σε θέση να πει πόσα γράμματα υπάρχουν στο όνομα “Σωκράτης” και ποιά είναι η σειρά τους. [8.15] Είδα λοιπόν αυτόν τον ίδιο, είπε ο Ισχόμαχος, να επιθεωρεί, όταν είχε ελεύθερο χρόνο, όλα όσα ήταν πιθανό να χρειάζονταν στο ταξίδι. Επειδή παραξενεύτηκα, είπε, με την επιθεώρησή του, τον ρώτησα τί κάνει.
Και εκείνος απάντησε: “Εξετάζω, φίλε μου, πώς είναι τοποθετημένα τα εξαρτήματα στο πλοίο, αν συμβεί κάτι απρόοπτο ή αν κάτι έφυγε από τη θέση του ή είναι τοποθετημένο σε κακή θέση μαζί με άλλο εξοπλισμό. [8.16] Γιατί δεν υπάρχει χρόνος, είπε, όταν ο θεός ξεσηκώνει καταιγίδα στη θάλασσα, ούτε να ψάξει κανείς ό,τι χρειάζεται ούτε να το μετακινήσει, αν είναι τοποθετημένο σε κακή θέση. Επειδή ο θεός απειλεί και τιμωρεί παραδειγματικά τους ανόητους· και αν μόνο αποτύχει να καταστρέψει τους αθώους, θα πρέπει να είναι πολύ ευχάριστο· αν ακόμη χαρίζει τη σωτηρία σ᾽ αυτούς που εκτελούν πολύ καλά τη δουλειά τους, θα πρέπει, είπε, να χρωστά κανείς στους θεούς μεγάλη ευγνωμοσύνη”.