[24.1] Ο Νικίας, αφού άφησε για λίγο όλα τα άλλα, άρχισε να θυσιάζει και να μένει άπραγος συμβουλευόμενος τους μάντεις, μέχρι που του επιτέθηκαν οι εχθροί. Με το πεζικό πολιορκούσαν τα τείχη και το στρατόπεδό τους, ενώ με τον στόλο έφερναν ένα γύρο το λιμάνι· και δεν ήταν μόνο οι ίδιοι με τις τριήρεις αλλά και τα μικρά παιδιά ανέβαιναν από παντού σε αλιευτικά και με μικρές βάρκες έπλεαν προς το μέρος των Αθηναίων, τους προκαλούσαν και τους προπηλάκιζαν. [24.2] Ένα από αυτά τα παιδαρέλια, τον Ηρακλείδη, γιο γνωστών γονιών, που είχε προχωρήσει πιο μπροστά από τα άλλα με το πλοίο του, το καταδίωξε ένα αθηναϊκό πολεμικό σκάφος και θα το προλάβαινε. Φοβούμενος όμως γι᾽ αυτόν ο θείος του Πόλλιχος, όρμησε προς το αθηναϊκό με τις δέκα τριήρεις που κυβερνούσε· ανησυχώντας οι υπόλοιποι για τον Πόλλιχο, ανοίγονταν και αυτοί. [24.3] Έγινε σφοδρή ναυμαχία και νίκησαν οι Συρακόσιοι· μεταξύ άλλων πολλών σκότωσαν και τον Ευρυμέδοντα. [24.4] Ύστερα από αυτό οι Αθηναίοι δεν μπορούσαν πια να μείνουν εκεί. Καταφέρονταν εναντίον των στρατηγών τους, προτείνοντάς τους να αναχωρήσουν από τη στεριά, καθόσον οι Συρακόσιοι μετά τη νίκη τους έφραξαν αμέσως το στόμιο του λιμανιού και απέκλεισαν τη δυνατότητα εξόδου από αυτό. [24.5] Ο Νικίας όμως με τους δικούς του αντέδρασαν σ᾽ αυτό· γιατί ήταν φοβερό να εγκαταλείψουν πολλά φορτηγά πλοία και τριήρεις κάπως λιγότερα στο σύνολο από διακόσια. Επιβίβασαν τους καλύτερους πεζικάριους και τους πιο γενναίους ακοντιστές και επάνδρωσαν εκατόν δέκα τριήρεις· γιατί οι υπόλοιπες δεν είχαν κουπιά. [24.6] Τον υπόλοιπο όχλο τοποθέτησε ο Νικίας κοντά στη θάλασσα, εγκαταλείποντας το μεγάλο στρατόπεδο και τα τείχη που το συνέδεαν με το Ηράκλειο. Έτσι, επειδή οι Συρακόσιοι δεν είχαν προσφέρει τη συνηθισμένη θυσία στον Ηρακλή, οι ιερείς τους τότε και οι στρατηγοί ανέβηκαν στο Ηράκλειο και θυσίασαν, ενώ οι τριήρεις τους εξοπλίζονταν κιόλας.
[25.1] Όταν οι μάντεις με βάση τα ιερά σφάγια προφήτευσαν στους Συρακοσίους καθαρή υπεροχή και νίκη, αν δεν αρχίσουν πρώτοι αυτοί τη μάχη αλλά εάν αμυνθούν —γιατί και ο Ηρακλής νικούσε όλους αμυνόμενος και δεχόμενος επίθεση— οι Συρακόσιοι ανοίχτηκαν. [25.2] Η ναυμαχία υπήρξε πάρα πολύ μεγάλη και σφοδρή, προκαλώντας όχι λιγότερο έντονα συναισθήματα και ταραχή σ᾽ αυτούς που παρακολουθούσαν από όσο σε εκείνους που αγωνίζονταν· γιατί μπορούσαν να βλέπουν όλες τις φάσεις της ναυμαχίας, που έπαιρνε σε μικρό χρονικό διάστημα ποικίλες και απρόβλεπτες μεταβολές. Ο τρόπος προετοιμασίας των Αθηναίων έβλαπτε περισσότερο τους ίδιους παρά τους εχθρούς. [25.3] Γιατί μάχονταν με συγκεντρωμένα και βαριά τα σκάφη τους απέναντι σε ελαφριά, που έπεφταν κατεπάνω τους ένα από εδώ άλλο από εκεί. Και ενώ βάλλονταν με πέτρες, που προξενούν το ίδιο τραύμα από παντού, οι ίδιοι χτυπούσαν με ακόντια και βέλη, των οποίων την ευθυβολία κατέστρεφε ο κυματισμός της θάλασσας, με αποτέλεσμα να μην έχουν φορά όλα με την αιχμή. [25.4] Αυτά δίδαξε στους Συρακοσίους ο Αρίστων, ο Κορίνθιος κυβερνήτης, ο οποίος έπεσε στη ναυμαχία αυτή αγωνιζόμενος παλικαρίσια, την ώρα που η νίκη έγερνε ήδη υπέρ των Συρακοσίων. [25.5] Έγινε γενική υποχώρηση των Αθηναίων και τρομερή σφαγή. Η φυγή τους από τη θάλασσα είχε αποκοπεί· αλλά και από τη στεριά έβλεπαν ότι δύσκολα θα μπορούσαν να σωθούν. Γι᾽ αυτό ούτε προσπαθούσαν να εμποδίσουν τους εχθρούς που από κοντά τους τραβούσαν τα σκάφη τους ούτε ζήτησαν να περισυλλέξουν τους νεκρούς τους· γιατί είχαν μπροστά στα μάτια τους την εγκατάλειψη των αρρώστων και των λαβωμένων, ένα θέμα που προκαλούσε μεγαλύτερο οίκτο από τους άταφους νεκρούς. Όσο για τους εαυτούς τους, πίστευαν ότι είναι σε χειρότερη θέση από εκείνους, αφού θα έφταναν και αυτοί στο ίδιο τέλος περνώντας μέσα από πολλά βάσανα.