Μνημοσύνη
Ψηφιακή Βιβλιοθήκη της Αρχαίας Ελληνικής Γραμματείας
Μνημοσύνης δ᾽ ἐξαῦτις ἐράσσατο καλλικόμοιο,
ἐξ ἧς οἱ Μοῦσαι χρυσάμπυκες ἐξεγένοντο
ἐννέα, τῇσιν ἅδον θαλίαι καὶ τέρψις ἀοιδῆς. Ησίοδος, Θεογονία 915-7
ΘΟΥΚΥΔΙΔΗΣ
Ἱστορίαι (5.66.1-5.68.3)
[5.66.1] Τῇ δ᾽ ὑστεραίᾳ οἵ τε Ἀργεῖοι καὶ οἱ ξύμμαχοι ξυνετάξαντο, ὡς ἔμελλον μαχεῖσθαι, ἢν περιτύχωσιν· οἵ τε Λακεδαιμόνιοι ἀπὸ τοῦ ὕδατος πρὸς τὸ Ἡράκλειον πάλιν ἐς τὸ αὐτὸ στρατόπεδον ἰόντες ὁρῶσι δι᾽ ὀλίγου τοὺς ἐναντίους ἐν τάξει τε ἤδη πάντας καὶ ἀπὸ τοῦ λόφου προεληλυθότας. [5.66.2] μάλιστα δὴ Λακεδαιμόνιοι ἐς ὃ ἐμέμνηντο ἐν τούτῳ τῷ καιρῷ ἐξεπλάγησαν. διὰ βραχείας γὰρ μελλήσεως ἡ παρασκευὴ αὐτοῖς ἐγίγνετο, καὶ εὐθὺς ὑπὸ σπουδῆς καθίσταντο ἐς κόσμον τὸν ἑαυτῶν, Ἄγιδος τοῦ βασιλέως ἕκαστα ἐξηγουμένου κατὰ τὸν νόμον. [5.66.3] βασιλέως γὰρ ἄγοντος ὑπ᾽ ἐκείνου πάντα ἄρχεται, καὶ τοῖς μὲν πολεμάρχοις αὐτὸς φράζει τὸ δέον, οἱ δὲ τοῖς λοχαγοῖς, ἐκεῖνοι δὲ τοῖς πεντηκοντῆρσιν, αὖθις δ᾽ οὗτοι τοῖς ἐνωμοτάρχοις καὶ οὗτοι τῇ ἐνωμοτίᾳ. [5.66.4] καὶ αἱ παραγγέλσεις, ἤν τι βούλωνται, κατὰ τὰ αὐτὰ χωροῦσι καὶ ταχεῖαι ἐπέρχονται· σχεδὸν γάρ τι πᾶν πλὴν ὀλίγου τὸ στρατόπεδον τῶν Λακεδαιμονίων ἄρχοντες ἀρχόντων εἰσί, καὶ τὸ ἐπιμελὲς τοῦ δρωμένου πολλοῖς προσήκει. [5.67.1] τότε δὲ κέρας μὲν εὐώνυμον Σκιρῖται αὐτοῖς καθίσταντο, αἰεὶ ταύτην τὴν τάξιν μόνοι Λακεδαιμονίων ἐπὶ σφῶν αὐτῶν ἔχοντες· παρὰ δ᾽ αὐτοὺς οἱ ἀπὸ Θρᾴκης Βρασίδειοι στρατιῶται καὶ νεοδαμώδεις μετ᾽ αὐτῶν· ἔπειτ᾽ ἤδη Λακεδαιμόνιοι αὐτοὶ ἑξῆς καθίστασαν τοὺς λόχους, καὶ παρ᾽ αὐτοὺς Ἀρκάδων Ἡραιῆς, μετὰ δὲ τούτους Μαινάλιοι, καὶ ἐπὶ τῷ δεξιῷ κέρᾳ Τεγεᾶται καὶ Λακεδαιμονίων ὀλίγοι τὸ ἔσχατον ἔχοντες, [5.67.2] καὶ οἱ ἱππῆς αὐτῶν ἐφ᾽ ἑκατέρῳ τῷ κέρᾳ. Λακεδαιμόνιοι μὲν οὕτως ἐτάξαντο· οἱ δ᾽ ἐναντίοι αὐτοῖς δεξιὸν μὲν κέρας Μαντινῆς εἶχον, ὅτι ἐν τῇ ἐκείνων τὸ ἔργον ἐγίγνετο, παρὰ δ᾽ αὐτοὺς οἱ ξύμμαχοι Ἀρκάδων ἦσαν, ἔπειτα Ἀργείων οἱ χίλιοι λογάδες, οἷς ἡ πόλις ἐκ πολλοῦ ἄσκησιν τῶν ἐς τὸν πόλεμον δημοσίᾳ παρεῖχε, καὶ ἐχόμενοι αὐτῶν οἱ ἄλλοι Ἀργεῖοι, καὶ μετ᾽ αὐτοὺς οἱ ξύμμαχοι αὐτῶν, Κλεωναῖοι καὶ Ὀρνεᾶται, ἔπειτα Ἀθηναῖοι ἔσχατοι τὸ εὐώνυμον κέρας ἔχοντες, καὶ ἱππῆς μετ᾽ αὐτῶν οἱ οἰκεῖοι. |
[5.66.1] Την επομένη οι Αργείοι και οι σύμμαχοί τους παρατάχτηκαν στην τάξη με την οποία θα πολεμούσαν αν έδιναν μάχη, και οι Λακεδαιμόνιοι γύρισαν από το μέρος όπου είχαν κάνει τα έργα για τα νερά, στο πρώτο αρχικό τους στρατόπεδο, κοντά στον ναό του Ηρακλή. Είδαν σε μικρή απόσταση τους εχθρούς που είχαν κατέβει από τον λόφο και είχαν παραταχτεί όλοι. [5.66.2] Την στιγμή εκείνη οι Λακεδαιμόνιοι ταράχτηκαν τόσο όσο δεν θυμούνται να είχαν ταραχτεί ποτέ πριν, γιατί έπρεπε να μην χάσουν ούτε στιγμή για να ετοιμαστούν και μπήκαν με βία σε παράταξη μάχης, σύμφωνα με τις διαταγές που έδωσε ο Άγις, καθώς όριζε ο νόμος. [5.66.3] Όταν ένας Σπαρτιάτης βασιλεύς είναι επικεφαλής του στρατού, αυτός έχει το γενικό πρόσταγμα. Αυτός λέει στους πολεμάρχους το σχέδιό του, οι πολέμαρχοι δίνουν διαταγές στους λοχαγούς, οι λοχαγοί στους πεντηκόνταρχους, οι πεντηκόνταρχοι στους ενωμοτάρχες και αυτοί στην ενωμοτία τους. [5.66.4] Το ίδιο γίνεται και για τα αναγκαία παραγγέλματα που διαβιβάζονται με μεγάλη ταχύτητα. Ο σπαρτιατικός στρατός αποτελείται κατά το μεγαλύτερο μέρος του από αξιωματικούς που έχουν στις διαταγές τους άλλους αξιωματικούς και η σωστή εκτέλεση μιας διαταγής εξαρτάται από πολλούς αξιωματικούς. |