[8.1] «Παρατήρησες τότε, Ισχόμαχε», είπα εγώ, «να έχει παρακινηθεί αυτή από την κουβέντα σας και να έγινε επιμελέστερη;»
«Ναι, μά τον Δία», είπε ο Ισχόμαχος, «ξέρω ακόμη πως αυτή δαγκώθηκε και κατακοκκίνησε, επειδή της ζήτησα κάτι από αυτά που είχα φέρει στο σπίτι και δεν μπορούσε να μου το δώσει. Τότε, βλέποντας τη στενοχώρια της, της είπα:
[8.2] “Μην στεναχωριέσαι, γυναίκα μου, που δεν μπορείς να μου δώσεις αυτό που τυχαίνει να σου ζητώ. Είναι βέβαια αυτή πραγματική φτώχεια να μην μπορείς να χρησιμοποιήσεις κάτι που χρειάζεσαι· αλλά είναι λιγότερο ενοχλητική αυτή η στέρηση, να μην μπορείς να πάρεις κάτι ενώ το ψάχνεις, παρά από την αρχή να μην το ψάχνεις καθόλου, επειδή ξέρεις ότι δεν το έχεις. Άλλωστε”, της είπα, “γι᾽ αυτά δεν φταις εσύ, αλλά εγώ που σου παρέδωσα αυτά τα πράγματα, ενώ δεν όρισα πού πρέπει να τοποθετείς το καθετί, για να ξέρεις πού πρέπει να το τοποθετείς και από πού να το παίρνεις. [8.3] Δεν υπάρχει, γυναίκα μου, στον κόσμο τίποτε τόσο ωφέλιμο όσο η τάξη ούτε τόσο όμορφο. Πράγματι —για παράδειγμα— ο χορός αποτελείται από ανθρώπους, αλλά, αν κάνει ο καθένας ό,τι θέλει, είναι φανερή η αναταραχή, και το θέαμα είναι δυσάρεστο, όταν όμως εκτελούν οι χορευτές τις κινήσεις τους και το τραγούδι τους με τάξη, αυτοί οι ίδιοι δίνουν την εντύπωση ότι αξίζει συγχρόνως να τους βλέπει κανείς και να τους ακούει. [8.4] Και ο στρατός, είπα εγώ, γυναίκα μου, αν δεν βρίσκεται σε τάξη, έχει μια φρικτή οχλοβοή και πολύ εύκολα υποδουλώνεται από τον εχθρό, ενώ για τους φίλους είναι θέαμα πάρα πολύ οδυνηρό και άχρηστο: όλα μαζί, μουλάρια, οπλίτες, αχθοφόροι, οι ελαφρά οπλισμένοι, οι ιππείς. Πώς θα μπορούσαν οι άμαξες να προχωρήσουν, αν όντας σε τέτοια κατάσταση, εμποδίζουν ο ένας τον άλλο, αυτός που βαδίζει αυτόν που τρέχει, αυτός που τρέχει εκείνον που στέκεται, η άμαξα τον ιππέα, το μουλάρι την άμαξα, και ο αχθοφόρος τον οπλίτη; Και, αν παρουσιαζόταν η ανάγκη να πολεμήσουν, πώς θα μπορούσαν, αφού θα βρίσκονται σε τέτοια αταξία; [8.5] Γιατί αυτοί που θα βρίσκονται στην ανάγκη να υποχωρήσουν μπροστά σε μια επίθεση, αυτοί πάλι, καθώς το βάζουν στα πόδια, είναι ικανοί να ποδοπατήσουν τους οπλίτες. [8.6] Αντίθετα, ο στρατός που βρίσκεται σε τάξη είναι το πιο όμορφο θέαμα για τους φίλους και το πιο δυσάρεστο για τους εχθρούς. Γιατί ποιός φίλος δεν θα έβλεπε με ευχαρίστηση πλήθος οπλίτες να προχωρούν στοιχημένοι, ποιός δεν θα θαύμαζε τους ιππείς, βλέποντάς τους να προελαύνουν σε ίλες και ποιός εχθρός δεν θα φοβόταν, αντικρίζοντας παραταγμένους με ξεχωριστή τάξη οπλίτες, ιππείς, πελταστές, τοξότες, σφενδονήτες, που ακολουθούν με απόλυτη πειθαρχία τους αξιωματικούς τους; [8.7] Αλλά, όταν βαδίζουν με τάξη, έστω κι αν είναι χιλιάδες, ήρεμα σαν ένας άνθρωπος προχωρούν όλοι μαζί. Γιατί πάντα το κενό διάστημα συμπληρώνεται απ᾽ αυτούς που ακολουθούν από πίσω.
[8.8] Και μια τριήρης που είναι πλήρως επανδρωμένη για ποιόν άλλο λόγο είναι θέαμα φοβερό για τους εχθρούς και αξιαγάπητο για τους φίλους, παρά για το ότι πλέει γρήγορα; και για ποιόν άλλο λόγο τα μέλη του πληρώματος δεν ενοχλούν ο ένας τον άλλο, παρά μόνο επειδή κάθονται στις θέσεις τους με τάξη, κλίνουν μπροστά με τάξη, γέρνουν πίσω με τάξη και επιβιβάζονται και αποβιβάζονται με τάξη; [8.9] Αλήθεια, η αταξία μού φαίνεται ότι είναι κάτι παρόμοιο όπως ακριβώς αν ένας γεωργός έριχνε μέσα στο χώμα ανακατεμένα κριθάρι, σιτάρι και όσπρια και στη συνέχεια, κάθε φορά που χρειαζόταν ψωμί κριθαρένιο ή σιταρένιο ή όσπρια, έπρεπε να βρίσκεται στην ανάγκη να τα διαλέγει αντί να τα παίρνει εύκολα για να τα χρησιμοποιήσει, έχοντάς τα τακτοποιημένα ήδη με τάξη.
[8.10] Έτσι λοιπόν και εσύ, γυναίκα, αν επιθυμείς να αποφύγεις αυτήν τη σύγχυση, όμως θέλεις να κουμαντάρεις σωστά τα υπάρχοντά μας και από αυτά να βρίσκεις εύκολα και να χρησιμοποιείς ό,τι χρειάζεσαι και, ακόμη, σε μένα να δίνεις κάτι πρόθυμα, αν σου το ζητώ, τότε ας διαλέξουμε την κατάλληλη θέση για το κάθε πράγμα και, αφού το τοποθετήσουμε σ᾽ αυτήν, ας μάθουμε στην υπηρέτρια να το παίρνει από αυτήν τη θέση και να το τοποθετεί πάλι σ᾽ αυτήν. Και μ᾽ αυτόν τον τρόπο θα ξέρουμε ποιά πράγματι είναι σε καλή κατάσταση και ποιά δεν είναι· γιατί η ίδια η ορισμένη θέση θα ζητά αυτό που δεν είναι τοποθετημένο εκεί· επιπλέον, μια ματιά θα επισημάνει αυτό που έχει ανάγκη από φροντίδα, και η γνώση της θέσης κάθε πράγματος γρήγορα θα μας το δίνει στα χέρια, ώστε να μη δυσκολευόμαστε να το χρησιμοποιήσουμε”.