Γραφικό

Μνημοσύνη
Ψηφιακή Βιβλιοθήκη της Αρχαίας Ελληνικής Γραμματείας

Μνημοσύνης δ᾽ ἐξαῦτις ἐράσσατο καλλικόμοιο,
ἐξ ἧς οἱ Μοῦσαι χρυσάμπυκες ἐξεγένοντο
ἐννέα, τῇσιν ἅδον θαλίαι καὶ τέρψις ἀοιδῆς. Ησίοδος, Θεογονία 915-7

ΘΟΥΚΥΔΙΔΗΣ

Ἱστορίαι (5.19.1-5.22.3)

[5.19.1] «Ἄρχει δὲ τῶν σπονδῶν ‹ἐν μὲν Λακεδαίμονι› ἔφορος Πλειστόλας Ἀρτεμισίου μηνὸς τετάρτῃ φθίνοντος, ἐν δὲ Ἀθήναις ἄρχων Ἀλκαῖος Ἐλαφηβολιῶνος μηνὸς ἕκτῃ φθίνοντος. ὤμνυον δὲ οἵδε καὶ ἐσπένδοντο. [5.19.2] Λακεδαιμονίων μὲν ‹Πλειστοάναξ, Ἆγις,› Πλειστόλας, Δαμάγητος, Χίονις, Μεταγένης, Ἄκανθος, Δάιθος, Ἰσχαγόρας, Φιλοχαρίδας, Ζευξίδας, Ἄντιππος, Τέλλις, Ἀλκινάδας, Ἐμπεδίας, Μηνᾶς, Λάφιλος. Ἀθηναίων δὲ οἵδε. Λάμπων, Ἰσθμιόνικος, Νικίας, Λάχης, Εὐθύδημος, Προκλῆς, Πυθόδωρος, Ἅγνων, Μυρτίλος, Θρασυκλῆς, Θεαγένης, Ἀριστοκράτης, Ἰώλκιος, Τιμοκράτης, Λέων, Λάμαχος, Δημοσθένης.»
[5.20.1] Αὗται αἱ σπονδαὶ ἐγένοντο τελευτῶντος τοῦ χειμῶνος ἅμα ἦρι, ἐκ Διονυσίων εὐθὺς τῶν ἀστικῶν, αὐτόδεκα ἐτῶν διελθόντων καὶ ἡμερῶν ὀλίγων παρενεγκουσῶν ἢ ὡς τὸ πρῶτον ἡ ἐσβολὴ ἡ ἐς τὴν Ἀττικὴν καὶ ἡ ἀρχὴ τοῦ πολέμου τοῦδε ἐγένετο. [5.20.2] σκοπείτω δέ τις κατὰ τοὺς χρόνους καὶ μὴ τῶν ἑκασταχοῦ ἢ ἀρχόντων ἢ ἀπὸ τιμῆς τινὸς ἐς τὰ προγεγενημένα σημαινόντων τὴν ἀπαρίθμησιν τῶν ὀνομάτων πιστεύσας μᾶλλον. οὐ γὰρ ἀκριβές ἐστιν, οἷς καὶ ἀρχομένοις καὶ μεσοῦσι καὶ ὅπως ἔτυχέ τῳ ἐπεγένετό τι. [5.20.3] κατὰ θέρη δὲ καὶ χειμῶνας ἀριθμῶν, ὥσπερ γέγραπται, εὑρήσει, ἐξ ἡμισείας ἑκατέρου τοῦ ἐνιαυτοῦ τὴν δύναμιν ἔχοντος, δέκα μὲν θέρη, ἴσους δὲ χειμῶνας τῷ πρώτῳ πολέμῳ τῷδε γεγενημένους.
[5.21.1] Λακεδαιμόνιοι δέ (ἔλαχον γὰρ πρότεροι ἀποδιδόναι ἃ εἶχον) τούς τε ἄνδρας εὐθὺς τοὺς παρὰ σφίσιν αἰχμαλώτους ἀφίεσαν καὶ πέμψαντες ἐς τὰ ἐπὶ Θρᾴκης πρέσβεις Ἰσχαγόραν καὶ Μηνᾶν καὶ Φιλοχαρίδαν ἐκέλευον τὸν Κλεαρίδαν τὴν Ἀμφίπολιν παραδιδόναι τοῖς Ἀθηναίοις καὶ τοὺς ἄλλους τὰς σπονδάς, ὡς εἴρητο ἑκάστοις, δέχεσθαι. [5.21.2] οἱ δ᾽ οὐκ ἤθελον, νομίζοντες οὐκ ἐπιτηδείας εἶναι· οὐδὲ ὁ Κλεαρίδας παρέδωκε τὴν πόλιν, χαριζόμενος τοῖς Χαλκιδεῦσι, λέγων ὡς οὐ δυνατὸς εἴη βίᾳ ἐκείνων παραδιδόναι. [5.21.3] ἐλθὼν δὲ αὐτὸς κατὰ τάχος μετὰ πρέσβεων αὐτόθεν ἀπολογησόμενός τε ἐς τὴν Λακεδαίμονα, ἢν κατηγορῶσιν οἱ περὶ τὸν Ἰσχαγόραν ὅτι οὐκ ἐπείθετο, καὶ ἅμα βουλόμενος εἰδέναι εἰ ἔτι μετακινητὴ εἴη ἡ ὁμολογία, ἐπειδὴ ηὗρε κατειλημμένους, αὐτὸς μὲν πάλιν πεμπόντων τῶν Λακεδαιμονίων καὶ κελευόντων μάλιστα μὲν καὶ τὸ χωρίον παραδοῦναι, εἰ δὲ μή, ὁπόσοι Πελοποννησίων ἔνεισιν ἐξαγαγεῖν, κατὰ τάχος ἐπορεύετο.
[5.22.1] Οἱ δὲ ξύμμαχοι ἐν τῇ Λακεδαίμονι αὐτοὶ ἔτυχον ὄντες, καὶ αὐτῶν τοὺς μὴ δεξαμένους τὰς σπονδὰς ἐκέλευον οἱ Λακεδαιμόνιοι ποιεῖσθαι. οἱ δὲ τῇ αὐτῇ προφάσει ᾗπερ καὶ τὸ πρῶτον ἀπεώσαντο οὐκ ἔφασαν δέξεσθαι, ἢν μή τινας δικαιοτέρας τούτων ποιῶνται. [5.22.2] ὡς δ᾽ αὐτῶν οὐκ ἐσήκουον, ἐκείνους μὲν ἀπέπεμψαν, αὐτοὶ δὲ πρὸς τοὺς Ἀθηναίους ξυμμαχίαν ἐποιοῦντο, νομίζοντες ἥκιστα ἂν σφίσι τούς τε Ἀργείους, ἐπειδὴ οὐκ ἤθελον Ἀμπελίδου καὶ Λίχου ἐλθόντων ἐπισπένδεσθαι νομίσαντες αὐτοὺς ἄνευ Ἀθηναίων οὐ δεινοὺς εἶναι, καὶ τὴν ἄλλην Πελοπόννησον μάλιστ᾽ ἂν ἡσυχάζειν· πρὸς γὰρ ἂν τοὺς Ἀθηναίους, εἰ ἐξῆν, χωρεῖν. [5.22.3] παρόντων οὖν πρέσβεων ἀπὸ τῶν Ἀθηναίων καὶ γενομένων λόγων ξυνέβησαν, καὶ ἐγένοντο ὅρκοι καὶ ξυμμαχία ἥδε.

[5.19.1] »Η συνθήκη θ᾽ αρχίσει να ισχύει την εικοστή έβδομη μέρα του Αρτεμισίου μηνός στην Λακεδαίμονα, όπου έφορος είναι ο Πλειστόλας, και την πέμπτη μέρα της τρίτης δεκάδας του Ελαφηβολιώνος στην Αθήνα, όπου άρχων είναι ο Αλκαίος. Ορκίστηκαν και έκαναν σπονδές οι εξής: [5.19.2] Οι Λακεδαιμόνιοι Πλειστοάναξ, Άγις, Πλειστόλας, Δαμάγητος, Χίονις, Μεταγένης, Άκανθος, Δάιθος, Ισχαγόρας, Φιλοχαρίδας, Ζευξίδας, Άντιππος, Τέλλις, Αλκινάδας, Εμπεδίας, Μηνάς, Λάφιλος. Οι Αθηναίοι Λάμπων, Ισθμιόνικος, Νικίας, Λάχης, Ευθύδημος, Προκλής, Πυθόδωρος, Άγνων, Μυρτίλος, Θρασυκλής, Θεαγένης, Αριστοκράτης, Ιώλκιος, Τιμοκράτης, Λέων, Λάμαχος και Δημοσθένης».
[5.20.1] Αυτές ήσαν οι σπονδές που έγιναν καθώς τελείωσε ο χειμώνας, στις αρχές της άνοιξης, αμέσως μετά την εορτή των Αττικών Διονυσίων, δέκα χρόνια και μερικές μέρες από την πρώτη εισβολή στην Αττική, με την οποία άρχισε ο πόλεμος. [5.20.2] Για την χρονολόγηση είναι προτιμότερο να έχει κανείς υπόψη του την φυσική διαίρεση του χρόνου, παρά τους καταλόγους των ονομάτων των αρχόντων ή εκείνων που έχουν κάποιο αξίωμα, καταλόγους που μεταχειρίζονται διάφορες πολιτείες για να χρονολογήσουν τα γεγονότα. Με τον δεύτερο τρόπο δεν προκύπτει πότε ακριβώς συνέβη κάτι, δηλαδή στην αρχή, στο τέλος, ή σε άλλο χρονικό σημείο του χρόνου κατά τον οποίο τα πρόσωπα αυτά ασκούσαν το λειτούργημά τους. [5.20.3] Ενώ αν μεταχειρίζεται κανείς τον τρόπο με τον οποίο γράφω, δηλαδή την παράθεση των γεγονότων κατά καλοκαίρι και χειμώνα, υπολογίζοντας ότι η καθεμιά από τις δύο εποχές αντιστοιχεί με μισό χρόνο, θα βρει ότι η διάρκεια του πρώτου αυτού πολέμου ήταν δέκα καλοκαίρια και άλλοι τόσοι χειμώνες.
[5.21.1] Έπεσε ο κλήρος στους Λακεδαιμονίους ν᾽ αποδώσουν πρώτοι τα όσα είχαν. Ελευθέρωσαν αμέσως όσους αιχμαλώτους είχαν κι έστειλαν στην Θράκη αντιπροσώπους, τον Ισχαγόρα, τον Μηνά και τον Φιλοχαρίδα, για να διατάξουν τον Κλεαρίδα να παραδώσει την Αμφίπολη στους Αθηναίους και να παραγγείλουν στις άλλες πολιτείες να συμμορφωθούν, η καθεμιά, με τους όρους της συνθήκης που την αφορούσαν. [5.21.2] Αλλά οι πολιτείες αρνήθηκαν, θεωρώντας ότι οι όροι αυτοί δεν τους συμφέραν. Ούτε και ο Κλεαρίδας παράδωσε την Αμφίπολη. Για να ικανοποιήσει τους Χαλκιδείς, ισχυρίστηκε ότι δεν ήταν σε θέση ν᾽ αποδώσει την πολιτεία παρά την θέλησή τους. [5.21.3] Πήγε βιαστικά στην Σπάρτη με αντιπροσώπους των πολιτειών της Χαλκιδικής για να δικαιολογηθεί στην περίπτωση που ο Ισχαγόρας και η αποστολή του θα τον κατηγορούσαν ότι απειθαρχεί, αλλά και για να δει αν ήταν ακόμα δυνατόν να τροποποιηθεί η συνθήκη. Πληροφορήθηκε ότι είχαν κιόλας γίνει οι σπονδές και οι Λακεδαιμόνιοι τον διατάξαν να φύγει γρήγορα πίσω με ρητή εντολή να παραδώσει την Αμφίπολη, ειδεμή ν᾽ αποσύρει όλον τον πελοποννησιακό στρατό που βρισκόταν εκεί.
[5.22.1] Έτυχε να βρίσκονται στη Σπάρτη αντιπρόσωποι των συμμάχων των Λακεδαιμονίων και οι Σπαρτιάτες διατάξαν όσους απ᾽ αυτούς δεν είχαν δεχτεί την συνθήκη ειρήνης να συμμορφωθούν. Αυτοί όμως, επαναλαμβάνοντας τα επιχειρήματα που είχαν προβάλει αρχικά, αρνήθηκαν να συμμορφωθούν και είπαν ότι δεν θα υποχωρήσουν αν δεν επιτύχουν δικαιότερους όρους. [5.22.2] Οι σύμμαχοί τους αυτοί δεν τους εισακούσαν και οι Λακεδαιμόνιοι τους έδιωξαν κι έκαναν συμμαχία με τους Αθηναίους, επειδή το Άργος, όπου είχαν στείλει τον Αμπελίδα και τον Λίχα, είχε αρνηθεί να ανανεώσει τις σπονδές. Οι Λακεδαιμόνιοι σκέφθηκαν ότι χωρίς την υποστήριξη των Αθηναίων, το Άργος θα ήταν ακίνδυνο κι έτσι θα έμενε ήρεμη και η υπόλοιπη Πελοπόννησος, γιατί οι πολιτείες που θ᾽ αποστατούσαν, δεν θα είχαν την δυνατότητα να στραφούν προς τους Αθηναίους. [5.22.3] Ήσαν στην Σπάρτη Αθηναίοι πρέσβεις και άρχισαν διαπραγματεύσεις, που κατέληξαν στην ακόλουθη συμμαχία που επισφραγίστηκε με όρκους: