Γραφικό

Μνημοσύνη
Ψηφιακή Βιβλιοθήκη της Αρχαίας Ελληνικής Γραμματείας

Μνημοσύνης δ᾽ ἐξαῦτις ἐράσσατο καλλικόμοιο,
ἐξ ἧς οἱ Μοῦσαι χρυσάμπυκες ἐξεγένοντο
ἐννέα, τῇσιν ἅδον θαλίαι καὶ τέρψις ἀοιδῆς. Ησίοδος, Θεογονία 915-7

ΠΛΟΥΤΑΡΧΟΣ

Θεμιστοκλῆς (21.1-21.7)


[21.1] Ἦν δὲ καὶ τοῖς συμμάχοις ἐπαχθὴς περιπλέων τε τὰς νήσους καὶ χρηματιζόμενος ἀπ᾽ αὐτῶν· οἷα καὶ πρὸς Ἀνδρίους ἀργύριον αἰτοῦντά φησιν αὐτὸν Ἡρόδοτος εἰπεῖν τε καὶ ἀκοῦσαι. [21.2] δύο γὰρ ἥκειν ἔφη θεοὺς κομίζων, Πειθὼ καὶ Βίαν· οἱ δ᾽ ἔφασαν εἶναι καὶ παρ᾽ αὐτοῖς θεοὺς μεγάλους δύο, Πενίαν καὶ Ἀπορίαν, ὑφ᾽ ὧν κωλύεσθαι δοῦναι χρήματα ἐκείνῳ.
[21.3] Τιμοκρέων δ᾽ ὁ Ῥόδιος μελοποιὸς ἐν ᾄσματι καθάπτεται πικρότερον τοῦ Θεμιστοκλέους, ὡς ἄλλους μὲν ἐπὶ χρήμασι φυγάδας διαπραξαμένου κατελθεῖν, αὐτὸν δὲ ξένον ὄντα καὶ φίλον προεμένου δι᾽ ἀργύριον. [21.4] λέγει δ᾽ οὕτως·
ἀλλ᾽ εἰ τύ γα Παυσανίαν ἢ καὶ τύ γα Ξάνθιππον αἰνεῖς
ἢ τύ γα Λευτυχίδαν, ἐγὼ δ᾽ Ἀριστείδαν ἐπαινέω
ἄνδρ᾽ ἱερᾶν ἀπ᾽ Ἀθανᾶν
ἐλθεῖν ἕνα λῷστον· ἐπεὶ Θεμιστοκλέα γ᾽ ἤχθαρε Λατώ,
ψεύσταν, ἄδικον, προδόταν, ὃς Τιμοκρέοντα ξεῖνον ἐόντα
ἀργυρίοισι κυβαλικοῖσι πεισθεὶς οὐ κατᾶγεν
εἰς πατρίδα Ἰάλυσον,
λαβὼν δὲ τρί᾽ ἀργυρίου τάλαντ᾽ ἔβα πλέων εἰς ὄλεθρον,
τοὺς μὲν κατάγων ἀδίκως, τοὺς δ᾽ ἐκδιώκων, τοὺς δὲ καίνων.
ἀργυρίου δ᾽ ὑπόπλεως, Ἰσθμοῖ γελοίως πανδόκευε ψυχρὰ κρέα παρέχων·
οἱ δ᾽ ἤσθιον κηὔχοντο μὴ ὥραν Θεμιστοκλέος γενέσθαι.
[21.5] πολὺ δ᾽ ἀσελγεστέρᾳ καὶ ἀναπεπταμένῃ μᾶλλον εἰς τὸν Θεμιστοκλέα βλασφημίᾳ κέχρηται μετὰ τὴν φυγὴν αὐτοῦ καὶ τὴν καταδίκην ὁ Τιμοκρέων, ᾆσμα ποιήσας οὗ ἐστιν ἀρχή·
[21.6] Μοῦσα τοῦδε τοῦ μέλεος
κλέος ἀν᾽ Ἕλλανας τίθει,
ὡς ἐοικὸς καὶ δίκαιον.
[21.7] λέγεται δ᾽ ὁ Τιμοκρέων ἐπὶ μηδισμῷ φυγεῖν συγκαταψηφισαμένου τοῦ Θεμιστοκλέους. ὡς οὖν ὁ Θεμιστοκλῆς αἰτίαν ἔσχε μηδίζειν, ταῦτ᾽ ἐποίησεν εἰς αὐτόν·
οὐκ ἄρα Τιμοκρέων μόνος
Μήδοισιν ὁρκιατομεῖ,
ἀλλ᾽ ἐντὶ κἆλλοι δὴ πονηροί·
οὐκ ἐγὼ μόνα κόλουρις·
ἐντὶ κἆλλαι ἀλώπεκες.


ΕΞΟΣΤΡΑΚΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΔΙΩΞΗ ΤΟΥ ΘΕΜΙΣΤΟΚΛΗ (Κεφ. 21 - 23)
Παράπονα και κατηγορίες
[21.1] Αλλά και στους συμμάχους έγινε δυσάρεστος ο Θεμιστοκλής, γιατί περιόδευε τα νησιά και ζητούσε απ᾽ αυτά να του δίνουν χρήματα. Έτσι, λόγου χάρη, καθώς διηγείται ο Ηρόδοτος, όταν ο Θεμιστοκλής πήγε στην Άνδρο να ζητήσει και από εκεί χρήματα, είπε και άκουσε τα ακόλουθα. [21.2] Είπε πως έρχεται φέρνοντας μαζί του δύο θεούς, την Πειθώ και τη Βία· και εκείνοι του αποκρίθηκαν ότι και αυτοί έχουν δύο μεγάλους θεούς, την Πενία και την Αδυναμία, που τους εμποδίζουν να του δώσουν χρήματα.
[21.3] Και ο Τιμοκρέων, ο λυρικός ποιητής από τη Ρόδο, σ᾽ ένα του τραγούδι κατηγορεί με πολλή πίκρα το Θεμιστοκλή, γιατί τάχα άλλους εξορίστους με δωροδοκίες τούς βοήθησε να γυρίσουν στην πατρίδα τους, ενώ αυτόν που ήταν γνώριμός του από φιλοξενία και φίλος του, τον άφηνε στην εξορία χάρη στο χρήμα.
[21.4] Και λέει αυτά:
«Τον Παυσανία εσύ παινάς; Παινάς τον Ξάνθιππο ίσως;
Το Λεωτυχίδη; Εγώ παινώ τον Αριστείδη, που άλλος
δεν ήρθε εδώ τόσο καλός απ᾽ την ιερήν Αθήνα·
γιατί η Λητώ πολύ μισεί τον ψεύτη, τον προδότη,
τον άδικο Θεμιστοκλή, που άτιμο πήρε χρήμα
κι έτσι τον Τιμοκρέοντα, που φίλος του ήταν, πίσω
δεν έφερε στον τόπο του, την Ιάλυσο· ναι, τρία
πήρε ασημένια τάλαντα και πάει με το καράβι,
πάει στα τσακίσματα· άδικα στον τόπο του άλλον πήγε,
άλλον μακριά τον έδιωξε και σκότωσε άλλους πάλι.
Με τρόπο που είναι να γελάς, αυτός γεμάτος χρήμα,
φίλευε κόσμο στον Ισθμό· τα κρέατα ήταν κρύα
κι εύχονταν όσοι τα᾽ τρωγαν: να μην τον βρει άλλος χρόνος!»
[21.5] Αλλά πολύ πιο ασυγκράτητες και πιο ανοιχτές βρισιές για το Θεμιστοκλή μετά την εξορία και την καταδίκη του μεταχειρίζεται ο Τιμοκρέων. Είχε συνθέσει τότε ένα τραγούδι που άρχιζε έτσι:
[21.6] «Μούσα, αυτό το τραγούδι μου κάμε
στην Ελλάδα να γίνει γνωστό,
όπως πρέπει, όπως είναι σωστό».
[21.7] Λέγεται ακόμη ότι ο Τιμοκρέων εξορίστηκε με την κατηγορία του μηδισμού και ότι ο Θεμιστοκλής βοήθησε στην καταδίκη του. Όταν όμως αργότερα κατηγορήθηκε και ο Θεμιστοκλής πως είναι με το μέρος των Μήδων, έγραψε γι᾽ αυτόν τούτους τους στίχους:
«Ο Τιμοκρέοντας, λοιπόν, δεν είναι μόνος
που πήγε με τους Μήδους,
τέτοιοι είναι κι άλλοι πονηροί·
δεν είμαι η μόνη κοψονούρα εγώ,
είν᾽ κι άλλες αλεπούδες».