Γραφικό

Μνημοσύνη
Ψηφιακή Βιβλιοθήκη της Αρχαίας Ελληνικής Γραμματείας

Μνημοσύνης δ᾽ ἐξαῦτις ἐράσσατο καλλικόμοιο,
ἐξ ἧς οἱ Μοῦσαι χρυσάμπυκες ἐξεγένοντο
ἐννέα, τῇσιν ἅδον θαλίαι καὶ τέρψις ἀοιδῆς. Ησίοδος, Θεογονία 915-7

ΘΟΥΚΥΔΙΔΗΣ

Ἱστορίαι (1.40.1-1.43.4)

[1.40.1] «Ὡς μὲν οὖν αὐτοί τε μετὰ προσηκόντων ἐγκλημάτων ἐρχόμεθα καὶ οἵδε βίαιοι καὶ πλεονέκται εἰσὶ δεδήλωται·ὡς δὲ οὐκ ἂν δικαίως αὐτοὺς δέχοισθε μαθεῖν χρή. [1.40.2] εἰ γὰρ εἴρηται ἐν ταῖς σπονδαῖς ἐξεῖναι παρ᾽ ὁποτέρους τις βούλεται τῶν ἀγράφων πόλεων ἐλθεῖν, οὐ τοῖς ἐπὶ βλάβῃ ἑτέρων ἰοῦσιν ἡ ξυνθήκη ἐστίν, ἀλλ᾽ ὅστις μὴ ἄλλου ἑαυτὸν ἀποστερῶν ἀσφαλείας δεῖται καὶ ὅστις μὴ τοῖς δεξαμένοις, εἰ σωφρονοῦσι, πόλεμον ἀντ᾽ εἰρήνης ποιήσει· ὃ νῦν ὑμεῖς μὴ πειθόμενοι ἡμῖν πάθοιτε ἄν. [1.40.3] οὐ γὰρ τοῖσδε μόνον ἐπίκουροι ἂν γένοισθε, ἀλλὰ καὶ ἡμῖν ἀντὶ ἐνσπόνδων πολέμιοι· ἀνάγκη γάρ, εἰ ἴτε μετ᾽ αὐτῶν, καὶ ἀμύνεσθαι μὴ ἄνευ ὑμῶν τούτους. [1.40.4] καίτοι δίκαιοί γ᾽ ἐστὲ μάλιστα μὲν ἐκποδὼν στῆναι ἀμφοτέροις, εἰ δὲ μή, τοὐναντίον ἐπὶ τούτους μεθ᾽ ἡμῶν ἰέναι (Κορινθίοις μέν γε ἔνσπονδοί ἐστε, Κερκυραίοις δὲ οὐδὲ δι᾽ ἀνοκωχῆς πώποτ᾽ ἐγένεσθε), καὶ τὸν νόμον μὴ καθιστάναι ὥστε τοὺς ἑτέρων ἀφισταμένους δέχεσθαι. [1.40.5] οὐδὲ γὰρ ἡμεῖς Σαμίων ἀποστάντων ψῆφον προσεθέμεθα ἐναντίαν ὑμῖν, τῶν ἄλλων Πελοποννησίων δίχα ἐψηφισμένων εἰ χρὴ αὐτοῖς ἀμύνειν, φανερῶς δὲ ἀντείπομεν τοὺς προσήκοντας ξυμμάχους αὐτόν τινα κολάζειν. [1.40.6] εἰ γὰρ τοὺς κακόν τι δρῶντας δεχόμενοι τιμωρήσετε, φανεῖται καὶ ἃ τῶν ὑμετέρων οὐκ ἐλάσσω ἡμῖν πρόσεισι, καὶ τὸν νόμον ἐφ᾽ ὑμῖν αὐτοῖς μᾶλλον ἢ ἐφ᾽ ἡμῖν θήσετε.
[1.41.1] «Δικαιώματα μὲν οὖν τάδε πρὸς ὑμᾶς ἔχομεν ἱκανὰ κατὰ τοὺς Ἑλλήνων νόμους, παραίνεσιν δὲ καὶ ἀξίωσιν χάριτος τοιάνδε, ἣν οὐκ ἐχθροὶ ὄντες ὥστε βλάπτειν οὐδ᾽ αὖ φίλοι ὥστ᾽ ἐπιχρῆσθαι, ἀντιδοθῆναι ἡμῖν ἐν τῷ παρόντι φαμὲν χρῆναι. [1.41.2] νεῶν γὰρ μακρῶν σπανίσαντές ποτε πρὸς τὸν Αἰγινητῶν ὑπὲρ τὰ Μηδικὰ πόλεμον παρὰ Κορινθίων εἴκοσι ναῦς ἐλάβετε· καὶ ἡ εὐεργεσία αὕτη τε καὶ ἡ ἐς Σαμίους, τὸ δι᾽ ἡμᾶς Πελοποννησίους αὐτοῖς μὴ βοηθῆσαι, παρέσχεν ὑμῖν Αἰγινητῶν μὲν ἐπικράτησιν, Σαμίων δὲ κόλασιν, καὶ ἐν καιροῖς τοιούτοις ἐγένετο οἷς μάλιστα ἄνθρωποι ἐπ᾽ ἐχθροὺς τοὺς σφετέρους ἰόντες τῶν ἁπάντων ἀπερίοπτοί εἰσι παρὰ τὸ νικᾶν· [1.41.3] φίλον τε γὰρ ἡγοῦνται τὸν ὑπουργοῦντα, ἢν καὶ πρότερον ἐχθρὸς ᾖ, πολέμιόν τε τὸν ἀντιστάντα, ἢν καὶ τύχῃ φίλος ὤν, ἐπεὶ καὶ τὰ οἰκεῖα χεῖρον τίθενται φιλονικίας ἕνεκα τῆς αὐτίκα.
[1.42.1] «Ὧν ἐνθυμηθέντες καὶ νεώτερός τις παρὰ πρεσβυτέρου αὐτὰ μαθὼν ἀξιούτω τοῖς ὁμοίοις ἡμᾶς ἀμύνεσθαι, καὶ μὴ νομίσῃ δίκαια μὲν τάδε λέγεσθαι, ξύμφορα δέ, εἰ πολεμήσει, ἄλλα εἶναι. [1.42.2] τό τε γὰρ ξυμφέρον ἐν ᾧ ἄν τις ἐλάχιστα ἁμαρτάνῃ μάλιστα ἕπεται, καὶ τὸ μέλλον τοῦ πολέμου ᾧ φοβοῦντες ὑμᾶς Κερκυραῖοι κελεύουσιν ἀδικεῖν ἐν ἀφανεῖ ἔτι κεῖται, καὶ οὐκ ἄξιον ἐπαρθέντας αὐτῷ φανερὰν ἔχθραν ἤδη καὶ οὐ μέλλουσαν πρὸς Κορινθίους κτήσασθαι, τῆς δὲ ὑπαρχούσης πρότερον διὰ Μεγαρέας ὑποψίας σῶφρον ὑφελεῖν μᾶλλον [1.42.3] (ἡ γὰρ τελευταία χάρις καιρὸν ἔχουσα, κἂν ἐλάσσων ᾖ, δύναται μεῖζον ἔγκλημα λῦσαι), [1.42.4] μηδ᾽ ὅτι ναυτικοῦ ξυμμαχίαν μεγάλην διδόασι, τούτῳ ἐφέλκεσθαι· τὸ γὰρ μὴ ἀδικεῖν τοὺς ὁμοίους ἐχυρωτέρα δύναμις ἢ τῷ αὐτίκα φανερῷ ἐπαρθέντας διὰ κινδύνων τὸ πλέον ἔχειν. [1.43.1] ἡμεῖς δὲ περιπεπτωκότες οἷς ἐν τῇ Λακεδαίμονι αὐτοὶ προείπομεν, τοὺς σφετέρους ξυμμάχους αὐτόν τινα κολάζειν, νῦν παρ᾽ ὑμῶν τὸ αὐτὸ ἀξιοῦμεν κομίζεσθαι, καὶ μὴ τῇ ἡμετέρᾳ ψήφῳ ὠφεληθέντας τῇ ὑμετέρᾳ ἡμᾶς βλάψαι. [1.43.2] τὸ δὲ ἴσον ἀνταπόδοτε, γνόντες τοῦτον ἐκεῖνον εἶναι τὸν καιρὸν ἐν ᾧ ὅ τε ὑπουργῶν φίλος μάλιστα καὶ ὁ ἀντιστὰς ἐχθρός. [1.43.3] καὶ Κερκυραίους τούσδε μήτε ξυμμάχους δέχεσθε βίᾳ ἡμῶν μήτε ἀμύνετε αὐτοῖς ἀδικοῦσιν. [1.43.4] καὶ τάδε ποιοῦντες τὰ προσήκοντά τε δράσετε καὶ τὰ ἄριστα βουλεύσεσθε ὑμῖν αὐτοῖς.»

[1.40.1] »Αποδείχτηκε, λοιπόν, ότι εμείς έχομε βάσιμα παράπονα, ενώ εκείνοι είναι βίαιοι και πλεονέκτες. Τώρα πρέπει ν᾽ ακούσετε και τους λόγους για τους οποίους δεν μπορείτε, χωρίς να καταπατήστε τις σπονδές, να τους δεχτείτε στην συμμαχία σας. [1.40.2] Η συνθήκη ορίζει, βέβαια, ότι οποιαδήποτε πολιτεία δεν αναφέρεται μέσα στο κείμενο, είναι ελεύθερη να συνταχτεί με την μια ή την άλλη παράταξη, αλλά τούτο δεν μπορεί να εφαρμοστεί σ᾽ εκείνους που προσχωρούν στην μία παράταξη για να βλάψουν την άλλη, αλλά σ᾽ εκείνους οι οποίοι χωρίς να παραβιάζουν τις υποχρεώσεις τους θέλουν να εξασφαλιστούν, σ᾽ εκείνους οι οποίοι δεν θα κατόρθωναν να παρασύρουν απ᾽ την ειρήνη στον πόλεμο τον φρόνιμο σύμμαχο που θα τους δεχτεί. Αυτό ακριβώς κινδυνεύετε να πάθετε σεις αν δεν πεισθείτε στα λόγια μας, [1.40.3] γιατί τότε δεν θα γίνετε μόνο δικοί τους προστάτες, αλλά και δικοί μας εχθροί. Αν πάρετε το μέρος τους, τότε αναγκαστικά τα μέτρα που θα πάρομε εναντίον τους θα σας περιλάβουν κι εσάς. [1.40.4] Αν θέλετε να είστε δίκαιοι, τότε θα πρέπει να μην πάρετε το μέρος κανενός, αλλιώς θα έπρεπε να ταχθείτε μαζί μας, αφού μαζί μας έχετε συνθήκη συμμαχίας, ενώ μαζί τους δεν είχατε ποτέ ούτε προσωρινή συνθήκη. Μην καθιερώστε τον κανόνα ότι οι αποστάτες της μιας παράταξης μπορούν να είναι δεκτοί από την άλλη. [1.40.5] Εμείς, όταν η Σάμος επαναστάτησε και όταν οι άλλοι Πελοποννήσιοι διχάστηκαν επάνω στο θέμα αν έπρεπε ή όχι να βοηθήσουν την επανάσταση, όχι μόνο δεν ψηφίσαμε εναντίον σας, αλλά και υποστηρίξαμε ότι η κάθε συμμαχία έχει το δικαίωμα να τιμωρεί εκείνη τους επαναστάτες. [1.40.6] Αν δεχτείτε στην συμμαχία σας και βοηθήστε ανθρώπους που αδικούν, τότε θα δείτε ότι δεν θα είναι λίγοι εκείνοι απ᾽ τους συμμάχους σας που θα έρθουν προς εμάς και θα δημιουργήστε έτσι έναν κανόνα που θα στραφεί πολύ περισσότερο εναντίον σας παρά εναντίον μας.
[1.41.1] »Αυτά είναι τα νομικά επιχειρήματα που έχομε απέναντί σας και, σύμφωνα με τους θεσμούς που υπάρχουν μεταξύ των Ελλήνων, είναι αποφασιστικά. Αλλά μπορούμε και μια συμβουλή να σας δώσομε και μια χάρη να επικαλεσθούμε, την οποία πρέπει σήμερα να μας ανταποδώστε, αφού δεν είμαστε ούτε εχθροί ώστε να βλάπτομε ο ένας τον άλλον, αλλά ούτε και φίλοι ώστε να μη λογαριάζονται αυτά μεταξύ μας. [1.41.2] Όταν κάποτε, πριν από τα μηδικά, δεν είχατε αρκετά καράβια για τον πόλεμό σας εναντίον των Αιγινητών, η Κόρινθος σας βοήθησε με είκοσι καράβια. Χάρη στην βοήθεια αυτή και χάρη στο ότι εξαιτίας μας οι Πελοποννήσιοι δεν βοήθησαν τους Σαμίους, μπορέσατε να νικήστε τους Αιγινήτες και να τιμωρήστε τους Σαμίους. Και τα δύο αυτά έγιναν σε περιστάσεις που οι άνθρωποι αδιαφορούν για καθετί άλλο και σκέπτονται μόνο το πώς να νικήσουν τον εχθρό τους [1.41.3] και θεωρούν φίλο εκείνον που τους βοηθεί κι ας ήταν πριν εχθρός τους, κι εχθρό τους εκείνον που εμποδίζει τα σχέδια τους κι ας ήταν πριν φίλος τους, και τούτο επειδή ακόμα και τα ατομικά τους συμφέροντα θυσιάζουν για να νικήσουν.
[1.42.1] »Θυμηθείτε τα όλα αυτά —και οι νεότεροι ας τα μάθουν απ᾽ τους γεροντότερους— και πάρετε την απόφαση ότι είναι σωστό να μας ανταποδώστε τις υπηρεσίες αυτές. Μην νομίσετε ότι τα όσα είπαμε είναι ίσως σωστά επιχειρήματα, αλλά ότι σε περίπτωση πολέμου τα συμφέροντά σας είναι άλλα. [1.42.2] Και τούτο επειδή, όσο λιγότερο κανείς αδικεί τόσο καλύτερα προστατεύει τα συμφέροντά του. Όσο για την προοπτική του πολέμου με τον οποίο σας φοβερίζουν οι Κερκυραίοι για να σας παρασύρουν σε άνομες πράξεις, είναι αβέβαιο το αν ποτέ θα γίνει και δεν πρέπει, επηρεασμένοι απ᾽ αυτήν την σκέψη, να προκαλέσετε την άμεση και όχι πια μελλοντική εχθρότητα της Κορίνθου. Θα ήταν πιο σωστό, μάλιστα, να διαλύσετε την δυσπιστία που υπάρχει μεταξύ μας εξαιτίας των Μεγάρων, [1.42.3] γιατί η πρόσφατη αφορμή ευγνωμοσύνης, αν έρθει την κατάλληλη στιγμή, μπορεί —κι ας είναι μικρή— να σβήσει παλαιότερες έχθρες. [1.42.4] Μην παρασυρθείτε από την σκέψη ότι θ᾽ αποκτήστε σύμμαχο με ισχυρό ναυτικό. Μεγαλύτερη δύναμη έχει εκείνος που δεν αδικεί τους ομοίους του παρά εκείνος που παρασύρεται από την ελκυστική ευκαιρία της στιγμής, αλλά εκθέτει τον εαυτό το σε μεγάλο κίνδυνο.
[1.43.1] »Η θέση στην οποία βρισκόμαστε σήμερα είναι ακριβώς η περίπτωση για την οποία είχαμε μιλήσει στο συμβούλιο της Σπάρτης, όταν είχαμε δηλώσει ότι η κάθε συμμαχία πρέπει να τιμωρεί μόνη της τα μέλη της και έχομε σήμερα την δίκαιη απαίτηση να επιτύχομε το ίδιο από σας. Σεις, που ωφεληθήκατε από την δική μας ψήφο, δεν πρέπει να μας βλάψετε με την δική σας. [1.43.2] Ανταποδώστε μας την εξυπηρέτηση, ξέροντας ότι η σημερινή στιγμή είναι από εκείνες όπου αυτός που βοηθεί γίνεται καλύτερος φίλος, ενώ εκείνος που βλάπτει γίνεται ο χειρότερος εχθρός. [1.43.3] Όσο για τους Κερκυραίους, αυτούς εδώ, μην δεχθείτε ούτε να συμμαχήστε μαζί τους εναντίον μας, ούτε να τους βοηθήστε στις εναντίον μας ανομίες τους. [1.43.4] Έτσι θα ενεργήστε και κατά τον σωστό τρόπο και κατά το πραγματικό σας συμφέρον». Αυτά περίπου είπαν οι Κορίνθιοι.