ΘΕΜΑ Β’. Η ανάγκη του πολέμου κατά των Περσών.
[129] Και ας μη νομίσει κανείς πως προκαλώ δυσχέρειες που ανακάλεσα στη μνήμη σας με τόσο σκληρό τρόπο τα γεγονότα αυτά, τη στιγμή μάλιστα που από την αρχή σάς δήλωσα πως θα μιλήσω για συνδιαλλαγή. Μίλησα έτσι όχι βέβαια για να διαβάλω την πόλη των Σπαρτιατών μπροστά στους άλλους Έλληνες, αλλά για να αναγκάσω αυτούς τους ίδιους να αλλάξουν νοοτροπία — μέσα στα πλαίσια φυσικά της δύναμης που έχει ένας λόγος.
[130] Μα ούτε και είναι δυνατό να αποτρέψεις από σφάλματα ή να κάνεις κάποιον να επιθυμήσει πράξεις διαφορετικές, αν δε θα κατακρίνεις με τρόπο αποφασιστικό την τωρινή κακή διαγωγή του. Κατήγορους πρέπει να θεωρούμε μονάχα όσους επικρίνουν με αυτό τον τρόπο με σκοπό να βλάψουν κάποιον· αντίθετα, αυτούς που μιλούν για το καλό θα πρέπει να τους ονομάζουμε συμβούλους. Και αυτό γιατί τον ίδιο λόγο, όταν δεν ξεκινάει και από την ίδια πρόθεση, δεν πρέπει να τον κρίνουμε και με το ίδιο πνεύμα.
[131] Άλλωστε έχουμε να τους κατακρίνουμε και για άλλο λόγο ακόμα: Τους γείτονες της χώρας τους τούς αναγκάζουν να είναι είλωτες στην πόλη τους, ενώ τίποτα τέτοιο δε φροντίζουν να πετύχουν για το κοινό συμφέρον των συμμάχων, παρόλο που είναι στο χέρι τους να διαλύσουν την έχθρα τους με εμάς και να αναγκάσουν όλους τους βαρβάρους να γίνουν οι περίοικοι όλης της Ελλάδας. [132] Και όμως αυτοί που νιώθουν δίκαιη περηφάνια για τα φυσικά τους προτερήματα και όχι γιατί η τύχη τούς τα έφερε όλα βολικά, έχουν υποχρέωση να καταπιάνονται με πράξεις τέτοιες βέβαια, και όχι να ορίζουν τους δασμούς για τους κατοίκους των νησιών, τους ανθρώπους δηλαδή που αξίζουν μόνο να τους λυπούνται: Τους βλέπουν κάθε μέρα που αναγκάζονται να οργώνουν τα βουνά, έτσι που η γη τους είναι στείρα και άγονη, ενώ οι στεριανοί, που έχουν στη διάθεσή τους χωράφια άφθονα και γόνιμα, τα πιο πολλά τα αφήνουν αδούλευτα· μα και από τα λίγα που δουλεύουν αποκομίζουν πλούτη αμέτρητα.
[133] Έχω τη γνώμη πως, αν κάποιος ξένος ερχόταν από αλλού και αντίκριζε την τωρινή κατάσταση της χώρας μας, σίγουρα θα μας νόμιζε τρελούς και εμάς και τους Σπαρτιάτες: Παλεύουμε μεταξύ μας για τιποτένια πράγματα, τη στιγμή που χωρίς κανένα φόβο μπορούμε να αποχτήσουμε πολλά, ρημάζουμε τη χώρα τη δικιά μας και δε μας νοιάζει διόλου να αποχτήσουμε και να χαρούμε τα πλούτη της Ασίας.
[134] Και για το βασιλιά βέβαια της Περσίας τίποτα δεν είναι πιο ωφέλιμο, από το να λογαριάζει διαρκώς με ποιόν ακριβώς τρόπο δε θα πάψουμε στιγμή εμείς να πολεμούμε μεταξύ μας. Εμείς όμως τόσο μακριά βρισκόμαστε από το να προκαλέσουμε συγκρούσεις μέσα στους δικούς του υποτελείς ή να τους κάνουμε να επαναστατήσουν, ώστε ακόμα και τις ταραχές, που γίνονται ολότελα τυχαία, τον βοηθούμε να τις καταπνίξει· αφού και από τα δυο στρατόπεδα που βρίσκονται στην Κύπρο, τη στιγμή που και το ένα και το άλλο είναι το ίδιο ελληνικά, του επιτρέπουμε να χρησιμοποιεί το ένα ελεύθερα για τους σκοπούς του και το άλλο να το πολιορκεί.
[135] Ωστόσο οι αποστάτες τα έχουν καλά μαζί μας, αλλά και στους Σπαρτιάτες θα εμπιστεύονταν την τύχη τους. Μα και από όσους εξεστράτευσαν μαζί με τον Τειρίβαζο και του πεζικού το εκλεκτότερο κομμάτι από ελληνικούς τόπους στρατολογήθηκε και του ναυτικού το μεγαλύτερο μέρος συγκεντρώθηκε από τα ιωνικά παράλια· και αυτοί με μεγαλύτερη χαρά θα εκπορθούσαν την Ασία παρά θα πολεμούσαν μεταξύ τους για ασήμαντα ζητήματα.
[136] Για όλους αυτούς καμιά έγνοια δεν έχουμε παρά φιλονικούμε μεταξύ μας ποιός θα κατέχει τις Κυκλάδες και παραδώσαμε στο βάρβαρο με τόση απερισκεψία αμέτρητες πόλεις και εξαιρετικά υπολογίσιμες δυνάμεις. Έτσι άλλες τις έχει κιόλας μες στα χέρια του, άλλες κοντεύει να τις πάρει και για άλλες καιροφυλακτεί, γιατί —και με το δίκιο του— νιώθει μια περιφρόνηση για όλους μας.
[137] Κατάφερε δηλαδή ό,τι δεν μπόρεσε κανείς από τους προγόνους του ώς τώρα: Αναγνωρίστηκε επίσημα και από μας και από τους Σπαρτιάτες πως η Ασία ανήκει αποκλειστικά στον Πέρση βασιλιά. Και τέτοια απόλυτη κυριαρχία ασκεί πάνω στις πόλεις τις ελληνικές, ώστε άλλες τις καταστρέφει από τα θεμέλια και σε άλλες οχυρώνει ακροπόλεις. Και όλα αυτά έγιναν φυσικά από τη δικιά μας κουταμάρα μόνο, και όχι από τις δικές του τις δυνάμεις.