Γραφικό

Μνημοσύνη
Ψηφιακή Βιβλιοθήκη της Αρχαίας Ελληνικής Γραμματείας

Μνημοσύνης δ᾽ ἐξαῦτις ἐράσσατο καλλικόμοιο,
ἐξ ἧς οἱ Μοῦσαι χρυσάμπυκες ἐξεγένοντο
ἐννέα, τῇσιν ἅδον θαλίαι καὶ τέρψις ἀοιδῆς. Ησίοδος, Θεογονία 915-7

ΘΟΥΚΥΔΙΔΗΣ

Ἱστορίαι (4.75.1-4.76.5)

[4.75.1] Τοῦ δ᾽ αὐτοῦ θέρους τῆς Ἀντάνδρου ὑπὸ τῶν Μυτιληναίων, ὥσπερ διενοοῦντο, μελλούσης κατασκευάζεσθαι, οἱ τῶν ἀργυρολόγων νεῶν Ἀθηναίων στρατηγοὶ Δημόδοκος καὶ Ἀριστείδης, ὄντες περὶ Ἑλλήσποντον (ὁ γὰρ τρίτος αὐτῶν Λάμαχος δέκα ναυσὶν ἐς τὸν Πόντον ἐσεπεπλεύκει) ὡς ᾐσθάνοντο τὴν παρασκευὴν τοῦ χωρίου καὶ ἐδόκει αὐτοῖς δεινὸν εἶναι μὴ ὥσπερ τὰ Ἄναια ἐπὶ τῇ Σάμῳ γένηται, ἔνθα οἱ φεύγοντες τῶν Σαμίων καταστάντες τούς τε Πελοποννησίους ὠφέλουν ἐς τὰ ναυτικὰ κυβερνήτας πέμποντες καὶ τοὺς ἐν τῇ πόλει Σαμίους ἐς ταραχὴν καθίστασαν καὶ τοὺς ἐξιόντας ἐδέχοντο· οὕτω δὴ ξυναγείραντες ἀπὸ τῶν ξυμμάχων στρατιὰν καὶ πλεύσαντες, μάχῃ τε νικήσαντες τοὺς ἐκ τῆς Ἀντάνδρου ἐπεξελθόντας, ἀναλαμβάνουσι τὸ χωρίον πάλιν. [4.75.2] καὶ οὐ πολὺ ὕστερον ἐς τὸν Πόντον ἐσπλεύσας Λάμαχος, ἐν τῇ Ἡρακλεώτιδι ὁρμίσας ἐς τὸν Κάλητα ποταμὸν ἀπόλλυσι τὰς ναῦς ὕδατος ἄνωθεν γενομένου καὶ κατελθόντος αἰφνιδίου τοῦ ῥεύματος· αὐτὸς δὲ καὶ ἡ στρατιὰ πεζῇ διὰ Βιθυνῶν Θρᾳκῶν, οἵ εἰσι πέραν ἐν τῇ Ἀσίᾳ, ἀφικνεῖται ἐς Καλχηδόνα τὴν ἐπὶ τῷ στόματι τοῦ Πόντου Μεγαρέων ἀποικίαν.
[4.76.1] Ἐν δὲ τῷ αὐτῷ θέρει καὶ Δημοσθένης Ἀθηναίων στρατηγὸς τεσσαράκοντα ναυσὶν ἀφικνεῖται ἐς Ναύπακτον, εὐθὺς μετὰ τὴν ἐκ τῆς Μεγαρίδος ἀναχώρησιν. [4.76.2] τῷ γὰρ Ἱπποκράτει καὶ ἐκείνῳ τὰ Βοιώτια πράγματα ἀπό τινων ἀνδρῶν ἐν ταῖς πόλεσιν ἐπράσσετο, βουλομένων μεταστῆσαι τὸν κόσμον καὶ ἐς δημοκρατίαν ὥσπερ οἱ Ἀθηναῖοι τρέψαι· καὶ Πτοιοδώρου μάλιστ᾽ ἀνδρὸς φυγάδος ἐκ Θηβῶν ἐσηγουμένου τάδε αὐτοῖς παρεσκευάσθη. [4.76.3] Σίφας μὲν ἔμελλόν τινες προδώσειν (αἱ δὲ Σῖφαί εἰσι τῆς Θεσπικῆς γῆς ἐν τῷ Κρισαίῳ κόλπῳ ἐπιθαλασσίδιοι)· Χαιρώνειαν δέ, ἣ ἐς Ὀρχομενὸν τὸν Μινύειον πρότερον καλούμενον, νῦν δὲ Βοιώτιον, ξυντελεῖ, ἄλλοι ἐξ Ὀρχομενοῦ ἐνεδίδοσαν, καὶ οἱ Ὀρχομενίων φυγάδες ξυνέπρασσον τὰ μάλιστα καὶ ἄνδρας ἐμισθοῦντο ἐκ Πελοποννήσου (ἔστι δὲ ἡ Χαιρώνεια ἔσχατον τῆς Βοιωτίας πρὸς τῇ Φανοτίδι τῆς Φωκίδος), καὶ Φωκέων μετεῖχόν τινες. [4.76.4] τοὺς δὲ Ἀθηναίους ἔδει Δήλιον καταλαβεῖν τὸ ἐν τῇ Ταναγραίᾳ πρὸς Εὔβοιαν τετραμμένον Ἀπόλλωνος ἱερόν, ἅμα δὲ ταῦτα ἐν ἡμέρᾳ ῥητῇ γίγνεσθαι, ὅπως μὴ ξυμβοηθήσωσιν ἐπὶ τὸ Δήλιον οἱ Βοιωτοὶ ἁθρόοι, ἀλλ᾽ ἐπὶ τὰ σφέτερα αὐτῶν ἕκαστοι κινούμενα. [4.76.5] καὶ εἰ κατορθοῖτο ἡ πεῖρα καὶ τὸ Δήλιον τειχισθείη, ῥᾳδίως ἤλπιζον, εἰ καὶ μὴ παραυτίκα νεωτερίζοιτό τι τῶν κατὰ τὰς πολιτείας τοῖς Βοιωτοῖς, ἐχομένων τούτων τῶν χωρίων καὶ λῃστευομένης τῆς γῆς καὶ οὔσης ἑκάστοις διὰ βραχέος ἀποστροφῆς, οὐ μενεῖν κατὰ χώραν τὰ πράγματα, ἀλλὰ χρόνῳ τῶν Ἀθηναίων μὲν προσιόντων τοῖς ἀφεστηκόσι, τοῖς δὲ οὐκ οὔσης ἁθρόας τῆς δυνάμεως, καταστήσειν αὐτὰ ἐς τὸ ἐπιτήδειον.

[4.75.1] Το ίδιο καλοκαίρι, κι ενώ οι Μυτιληναίοι επρόκειτο —όπως το είχαν σκοπό— να οχυρώσουν την Άντανδρο, οι στρατηγοί των Αθηναίων Δημόδοκος και Αριστείδης, που είχαν αποστολή να εισπράξουν τον φόρο —ο τρίτος, ο Λάμαχος, είχε πάει στον Εύξεινο Πόντο με δέκα καράβια— όταν πληροφορήθηκαν ότι η τοποθεσία θα οχυρωνόταν, σκέφτηκαν ότι θα ήταν πολύ επικίνδυνο να γίνει εκεί το ίδιο με ό,τι είχε γίνει στην Άναια, αντίκρυ στην Σάμο, όπου είχαν εγκατασταθεί οι Σάμιοι εξόριστοι που βοηθούσαν τους Πελοποννησίους στέλνοντάς τους κυβερνήτες για τα πλοία τους, προκαλούσαν αναταραχές στην Σάμο και πρόσφεραν καταφύγιο σ᾽ όσους έφευγαν από την πολιτεία. Οι Αθηναίοι, αφού συγκέντρωσαν συμμαχικό στρατό, πήγαν με τον στόλο στην Άντανδρο, νίκησαν σε μάχη τους Μυτιληναίους που βγήκαν να τους αντιμετωπίσουν, και κυρίεψαν την Άντανδρο. [4.75.2] Λίγο αργότερα, ο Λάμαχος που είχε πάει στον Εύξεινο Πόντο και είχε αράξει στην Ηρακλειώτιδα, στις εκβολές του ποταμού Κάλη, έχασε όλα του τα καράβια από νεροποντή που έπεσε στα βουνά και φούσκωσε ξαφνικά το ρεύμα του ποταμού. Ο ίδιος και ο στρατός του πέρασαν πεζή από τους Βιθυνούς Θράκες που ζουν στην Ασία κι έφτασε στην Καλχηδόνα, αποικία των Μεγάρων, που βρίσκεται στο στόμιο του Ευξείνου Πόντου.
[4.76.1] Το ίδιο καλοκαίρι και αμέσως μετά την υποχώρησή του από τα Μέγαρα, ο Δημοσθένης, στρατηγός των Αθηναίων, πήγε στην Ναύπακτο με σαράντα καράβια. [4.76.2] Μαζί με τον Ιπποκράτη είχε έρθει σε μυστικές συνεννοήσεις με μερικούς Βοιωτούς που ήθελαν ν᾽ αλλάξουν το πολίτευμα στις βοιωτικές πόλεις και να εγκαταστήσουν δημοκρατία κατά το πρότυπο της Αθήνας. Ακολουθώντας κυρίως τις συμβουλές του Πτοιοδώρου, εξόριστου από την Θήβα, είχαν καταστρώσει το εξής σχέδιο. [4.76.3] Επρόκειτο μερικοί να προδώσουν τις Σίφες — μικρό παραθαλάσσιο χωριό των Θεσπιέων στον Κρισαίο κόλπο. Άλλοι, απ᾽ τον Ορχομενό, που άλλοτε ονομαζόταν Μινύειος και τώρα λέγεται Βοιώτιος, ήσαν έτοιμοι να παραδώσουν την Χαιρώνεια που ήταν υποτελής στον Ορχομενό. Οι εξόριστοι του Ορχομενού εργάζονταν δραστήρια για το σχέδιο αυτό και στρατολογούσαν μισθοφόρους από την Πελοπόννησο. Μαζί συνεργάζονταν και μερικοί Φωκείς, γιατί η Χαιρώνεια βρίσκεται στα κράσπεδα της Βοιωτίας κοντά στην Φανότιδα της Φωκίδος. [4.76.4] Το σχέδιο, λοιπόν, ήταν να καταλάβουν οι Αθηναίοι το Δήλιον — το ιερό του Απόλλωνος που βρίσκεται στην περιοχή της Τανάγρας, απέναντι από την Εύβοια. Έπρεπε όλα αυτά να γίνουν ταυτόχρονα, ορισμένη μέρα, ώστε να βρεθούν σε αδυναμία οι Βοιωτοί να προστρέξουν όλοι μαζί να υπερασπίσουν το Δήλιο, αλλά ν᾽ αναγκαστούν να μείνουν στις πολιτείες τους, όπου θα εκδηλωνόταν επανάσταση. [4.76.5] Αν πετύχαινε το σχέδιο και οχυρωνόταν το Δήλιον, είχαν την ελπίδα ότι, τότε, και αν ακόμα δεν σημειώνονταν επαναστάσεις στις βοιωτικές πολιτείες, θα μπορούσαν να επηρεάζουν την κατάσταση αφού θα κρατούσαν τα σημεία αυτά και θα μπορούσαν να κάνουν επιδρομές έχοντας ευκολόχρηστα καταφύγια. Δεν θ᾽ άφηναν την κατάσταση να ηρεμήσει, γιατί θα βοηθούσαν συνεχώς εκείνους που θα επαναστατούσαν, ενώ οι Βοιωτοί δεν θα μπορούσαν να συγκεντρώσουν τις δυνάμεις τους σ᾽ ένα σημείο και, με τον καιρό, θα ήταν δυνατό να τακτοποιήσουν τα πράματα όπως ήθελαν.