[119] Τώρα πλέον θα μιλήσω για το πολίτευμα που έθεσα ως υπόθεση του λόγου μου και για τους προγόνους, πηγαίνοντας πίσω σε εκείνη την εποχή που δεν υπήρχαν ακόμη οι λέξεις ούτε «ολιγαρχία» ούτε «δημοκρατία», αλλά μοναρχίες κυβερνούσαν και τις βαρβαρικές φυλές και όλες τις ελληνικές πόλεις. [120] Οι λόγοι για τους οποίους προτίμησα να αρχίσω ξεκινώντας από το απώτατο παρελθόν είναι η εξής: πρώτον, νόμιζα ότι όσοι διεκδικούν τα πρωτεία της αρετής πρέπει να υπερέχουν των άλλων αμέσως από την πρώτη στιγμή της καταγωγής τους· δεύτερον, ντρέπομαι, τη στιγμή που είπα περισσότερα από όσα έπρεπε για άνδρες αξιόλογους μεν, αλλά που δεν έχουν καμιά συγγένεια με εμένα, να μην κάνω μήτε και μικρή μνεία για τους προγόνους μας, που κυβέρνησαν άριστα την πόλη, [121] επειδή υπήρξαν τόσο πολύ ανώτεροι από εκείνους που είχαν την απόλυτη εξουσία όσο ακριβώς είναι δυνατό να διαφέρουν οι φρονιμότατοι και πραότατοι άνθρωποι από τα θηρία τα πιο άγρια και τα πιο αιμοβόρα. Ποιά πράξη από αυτές που διακρίνονται για την ανοσιότητα και την αγριότητά τους δεν θα βρούμε να έχει διαπραχθεί στις άλλες πόλεις, και ιδιαίτερα σε αυτές που θεωρούνταν και εξακολουθούν να θεωρούνται ακόμη και σήμερα ότι είναι μεταξύ των μεγαλύτερων; Δεν έχουν γίνει τόσοι φόνοι μεταξύ αδελφών, φόνοι πατέρων και ξένων; [122] Σφαγές μητέρων, αιμομιξίες και παιδιά γεννημένα από τους ίδιους με εκείνα γονείς; Δεν θα βρούμε παιδιά, που οι πιο στενοί συγγενείς τους είχαν σχεδιάσει να τα δώσουν τροφή στους γονείς τους; Δεν θα βρούμε εκθέσεις νηπίων από τους γονείς του, τυφλώσεις και κακοποιήσεις τόσες πολλές στον αριθμό, ώστε να μην υπάρχει έλλειψη θεμάτων σε κανέναν από αυτούς που συνηθίζουν κάθε χρόνο να παρουσιάζουν στο θέατρο τα ανοσιουργήματα εκείνης της εποχής;
[123] Ανέφερα αυτά, όχι επειδή ήθελα να λοιδορήσω αυτές τις πόλεις, αλλά για να αποδείξω ότι οι πρόγονοί μας δεν έχουν κάνει τίποτε το παρόμοιο· αυτό βέβαια δεν θα ήταν σημάδι αρετής, αλλά δείχνει ότι οι πρόγονοί μας δεν είχαν καταντήσει στη φύση τους όμοιοι με τους πλέον ανόσιους ανθρώπους! Όσοι επιχειρούν να επαινούν υπερβολικά κάποιους ανθρώπους έχουν υποχρέωση να μην αρκούνται να αποδείξουν μόνο τούτο, ότι αυτοί δεν είναι κακοήθεις, αλλά ότι σε όλες τις αρετές υπήρξαν ανώτεροι και από τους παλαιότερους και από τους συγχρόνους τους· αυτά ακριβώς θα μπορούσε κανείς να πει και για τους δικούς μας προγόνους. [124] Γιατί και τις υποθέσεις της πόλης και τις μεταξύ τους σχέσεις ρύθμισαν με τόση δικαιοσύνη και εντιμότητα, όπως ταίριαζε από ανθρώπους των οποίων η καταγωγή κρατάει από τους θεούς, που πρώτοι ίδρυσαν πόλη και έκαναν χρήση νόμων, που ανέκαθεν έχουν δείξει ευσέβεια προς τους θεούς και δικαιοσύνη προς τους ανθρώπους, που δεν ήταν ούτε μιγάδες ούτε ξενόφερτοι αλλά οι μόνοι αυτόχθονες από τους Έλληνες, [125] που είχαν τροφό τη χώρα που τους γέννησε, και που την αγαπούσαν όπως ακριβώς τα καλύτερα παιδιά τους πατέρες και τις μητέρες τους· κοντά δε σ᾽ αυτά ήταν τόσο αγαπητοί στους θεούς, ώστε αυτό που θεωρείται ότι είναι το πιο δύσκολο και πιο σπάνιο πράγμα, να βρει δηλαδή κανείς κάποιες δυναστείες τυράννων ή βασιλέων να παραμένουν στην εξουσία επί τέσσερις ή πέντε γενεές, και αυτό να συμβεί μόνο σε εκείνους. [126] Ο Εριχθόνιος δηλαδή, ο γιος του Ηφαίστου και της Γης, κληρονόμησε από τον Κέκροπα, που δεν είχε γιους, τον οίκο και τη βασιλεία· με αφετηρία την εποχή εκείνη, όλοι όσοι έζησαν ύστερα από εκείνον, και δεν ήταν λίγοι, μεταβίβασαν στα παιδιά τους τις κτήσεις και την εξουσία τους χωρίς διακοπή μέχρι τη βασιλεία του Θησέα. Για την αρετή και τα κατορθώματα του Θησέα θα προτιμούσα να μην είχα μιλήσει προηγουμένως· γιατί θα άρμοζε πολύ περισσότερο να μιλήσω γι᾽ αυτά στο μέρος του λόγου το σχετικό με την πόλη. [127] Αλλά μου ήταν δύσκολο, μάλλον αδύνατο, να αφήσω για αργότερα, συγκεκριμένα για την παρούσα στιγμή, που δεν ήξερα από πριν ότι θα παρουσιαζόταν, όσα τότε μου είχαν έρθει στον νου. Επειδή προς το παρόν έχω κάνει κατάχρηση αυτών, γι᾽ αυτό δεν θα αναφερθώ σ᾽ αυτά· θα μνημονεύσω όμως ένα κατόρθωμά του, που μήτε έχει αναφερθεί προηγουμένως μήτε έχει γίνει από κάποιον άλλον εκτός από τον Θησέα, δείγμα τρανό της αρετής και της φρόνησής του. [128] Ενώ δηλαδή είχε βασιλεία ασφαλέστατη και πάρα πολύ μεγάλη, στη διάρκεια της οποίας είχε πετύχει πολλά και ωραία έργα και στον πόλεμο και στη διοίκηση της πόλης, αδιαφόρησε για όλα αυτά και προτίμησε τη δόξα από τους μόχθους και από τους αγώνες που θα μνημονεύεται αιώνια παρά την ηρεμία και την ευδαιμονία που του εξασφάλιζε τότε η βασιλεία. [129] Έκανε αυτά, όχι όταν είχε πια γεράσει και είχε απολαύσει τα αγαθά που υπήρχαν στη διάθεσή του, αλλά πάνω στην ακμή της ηλικίας του, όπως λένε, παρέδωσε την πόλη στον λαό για να την κυβερνήσει, ενώ ο ίδιος πέρασε όλη τη ζωή του διακινδυνεύοντας για την πατρίδα του και για τους άλλους Έλληνες.