[70] Αν λοιπόν, Αθηναίοι, κάποιος από σας δεν είναι τόσο αγανακτισμένος εναντίον του Μειδία ώστε να πιστεύει ότι δεν πρέπει να θανατωθεί, έχει άδικο. Δεν είναι ούτε δίκαιο ούτε πρέπει η αυτοσυγκράτηση του θύματος να αποτελεί προσόν για την αθώωση ενός ανθρώπου ο οποίος δεν οπισθοχωρεί μπροστά σε καμιά βίαιη και προσβλητική ενέργεια· πρέπει αντίθετα αυτόν να τιμωρείτε ως αίτιο όλων των αθεράπευτων συμφορών, ενώ στο θύμα να προσφέρετε την εύνοια και βοήθειά σας. [71] Ούτε πάλι μπορεί κάποιος να πει δήθεν, επειδή καμιά τέτοια πράξη δεν είχε ποτέ μέχρι τώρα φοβερές συνέπειες, μεγαλοποιώ εγώ σήμερα με τον λόγο μου την κατάσταση και την παρουσιάζω τρομερή. Δεν είναι αυτή η αλήθεια. Γνωρίζετε όλοι ή τουλάχιστον πολλοί, τον Εύθυνο —ήταν κάποτε ένας περίφημος νεαρός, παλαιστής— και τον Σώφιλο, τον παγκρατιαστή — ήταν δυνατός και μελαψός· είμαι βέβαιος ότι μερικοί από σας ξέρουν ποιόν εννοώ· σε κάποια εντελώς ιδιωτική, ευχάριστη συγκέντρωση στη Σάμο, ο ένας, επειδή νόμισε ότι ο άλλος τον προσέβαλε, αντιστάθηκε τόσο δυνατά ώστε τον σκότωσε. Γνωρίζουν πολλοί τον Ευαίωνα, τον αδελφό τού Λεωδάμαντα, ο οποίος σκότωσε τον Βοιωτό σε συμπόσιο και δημόσια συγκέντρωση, επειδή τον κτύπησε μία φορά. [72] Γιατί την οργή δεν την προκάλεσε το χτύπημα αλλά ο εξευτελισμός· ούτε η χειροδικία —μολονότι είναι σκληρή πράξη— είναι φοβερή για έναν ελεύθερο πολίτη, αλλά η χειροδικία που γίνεται για να προσβάλει. Εκείνος που χειροδικεί, Αθηναίοι, μπορεί να κάμει πολλά —ορισμένα από τα οποία το θύμα δεν θα μπορούσε ούτε να περιγράψει σε άλλον— με χειρονομίες, με το βλέμμα, με τη φωνή, όταν κτυπά για να προσβάλει, όταν με εχθρότητα, με τη γροθιά ή στον κρόταφο. Αυτές οι πράξεις εξοργίζουν τους ανθρώπους και τους κάνουν έξω φρενών, όταν δεν είναι συνηθισμένοι να εξευτελίζονται. Κανένας, Αθηναίοι, περιγράφοντας αυτά τα γεγονότα δεν θα μπορούσε να αναπαραστήσει σε όσους ακούνε τη φοβερή προσβολή τόσο ζωηρά όσο η αλήθεια και η πραγματικότητα την κάνει να φαίνεται στο θύμα και στους αυτόπτες μάρτυρες. [73] Σκεφθείτε λοιπόν και, στο όνομα του Δία και των άλλων θεών, υπολογίστε, Αθηναίοι, πόσο περισσότερο δικαιολογημένος θα ήμουν να οργισθώ εγώ, όταν πάθαινα αυτά από τον Μειδία, παρά εκείνος ο Ευαίων, ο οποίος σκότωσε τον Βοιωτό. Αυτός κτυπήθηκε από γνωστό του, —ο οποίος μάλιστα ήταν μεθυσμένος— εμπρός στα μάτια έξι ή επτά ανθρώπων, που επίσης ήταν γνωστοί του· αυτοί είναι πιθανό να κατηγορούσαν τον ένα για την πράξη του και να επαινούσαν τον άλλο, αν μετά την προσβολή που δέχθηκε, έδειχνε ανοχή και συγκρατούσε την οργή του, και μάλιστα αφού είχε έλθει να δειπνήσει σε ένα σπίτι όπου μπορούσε και να μην είχε πάει· [74] αντίθετα σε εμένα επιτέθηκε ένας νηφάλιος εχθρός, πρωί, και το έκαμε για να με προσβάλει και όχι επειδή μέθυσε, μπροστά σε πολλούς, και ξένους και Αθηναίους, και μάλιστα σε ναό όπου, επειδή ήμουν χορηγός, ήμουν υποχρεωμένος να πάω. Νομίζω, Αθηναίοι, ότι σκέφθηκα με σύνεση, και μάλλον για καλή μου τύχη συγκρατήθηκα τότε και δεν παρασύρθηκα σε καμιάν ανεπανόρθωτη πράξη· αναγνωρίζω όμως ότι ο Ευαίων και οποιοσδήποτε άλλος, ο οποίος υπεράσπισε τον εαυτό του από προσβολές, είναι δικαιολογημένος. [75] Έχω την εντύπωση ότι και πολλοί από τους δικαστές είχαν τότε την ίδια γνώμη· γιατί πληροφορούμαι ότι καταδικάσθηκε με πλειοψηφία μιας μόνο ψήφου, και μάλιστα χωρίς να κλάψει ή να παρακαλέσει κανέναν από τους δικαστές, χωρίς να καταβάλει καμιά προσπάθεια, μικρή ή μεγάλη, για να κερδίσει την εύνοια του δικαστηρίου. Ας υποθέσουμε λοιπόν ότι αυτοί που τον καταδίκασαν τον καταψήφισαν όχι επειδή υπερασπίσθηκε τον εαυτόν του, αλλά επειδή τον υπερασπίσθηκε με τέτοιον τρόπο, ώστε να καταλήξει σε φόνο, ενώ όσοι τον αθώωσαν αναγνώρισαν το δικαίωμα ακόμη και αυτής της υπερβολικής εκδικήσεως σε έναν άνθρωπο ο οποίος δέχθηκε βίαιες προσβολές κατά πρόσωπο. [76] Λοιπόν; Από πού πρέπει να περιμένω ικανοποίηση για όσα υπέφερα εγώ που προνόησα τόσο για να μη συμβεί κάτι το ανεπανόρθωτο ώστε ούτε καν υπεράσπισα τον εαυτό μου; Κατά τη γνώμη μου, πρέπει να μου δοθεί ικανοποίηση από σας και τους νόμους και να γίνει παράδειγμα σε όλους τους άλλους ότι δεν πρέπει να υπερασπίζουν τον εαυτό τους, όταν τους κυριεύει οργή, εναντίον όλων γενικά των υβριστών και βίαιων, αλλά να τους φέρνουν μπροστά σας, γιατί σεις εξασφαλίζετε και διαφυλάσσετε την προστασία την οποία προβλέπουν οι νόμοι για όσους αδικήθηκαν.