[78] Αν λοιπόν εμείς εξακολουθούμε να διοικούμε την πόλη κατά τον ίδιο τρόπο όπως και σήμερα, σίγουρα και θα σκεφτόμαστε και θα πολεμούμε και θα ζούμε και θα πάθουμε και θα κάνουμε σχεδόν όλα όσα ακριβώς και τώρα και στο παρελθόν πάθαμε και κάναμε. Αν όμως αλλάξουμε το πολίτευμα, όπως ακριβώς ήταν τα πράγματα την εποχή των προγόνων μας με την ίδια αναλογία, προφανώς, τέτοια θα είναι και για μας. Γιατί κατ᾽ ανάγκην από τα ίδια πολιτεύματα προκύπτουν πάντοτε όμοιες ή παραπλήσιες ενέργειες.
[79] Πρέπει όμως, αφού θέσουμε τη μια δίπλα στην άλλη τις πιο σπουδαίες από αυτές τις ενέργειες, να σκεφτούμε ποιές οφείλουμε να επιλέξουμε. Και πρώτα πρώτα ας εξετάσουμε ποιά ήταν η στάση των Ελλήνων και των βαρβάρων απέναντι σε εκείνο το πολίτευμα και ποιά είναι τώρα απέναντί μας. Γιατί τα δύο αυτά έθνη συμβάλλουν κατά ένα μεγάλο ποσοστό στην ευημερία μας, όταν βέβαια η στάση τους απέναντί μας είναι αυτή που πρέπει. [80] Οι Έλληνες λοιπόν είχαν τόσο μεγάλη εμπιστοσύνη στους πολιτικούς μας εκείνη την εποχή, ώστε οι περισσότεροι από αυτούς αυθόρμητα έθεσαν εαυτούς στην υπηρεσία της πόλης. Οι βάρβαροι, εξάλλου, απέφευγαν τόσο πολύ να αναμειγνύονται στα ελληνικά πράγματα, ώστε ούτε με πολεμικά σκάφη έπλεαν δώθε από τη Φάσηλη ούτε με το πεζικό τους προωθούνταν πέρα από τον ποταμό Άλυ, αλλά δεν προέβαιναν σε καμιάν ενέργεια. [81] Σήμερα όμως τα πράγματα έχουν φτάσει σε τέτοιο σημείο, ώστε οι μεν Έλληνες μισούν την πόλη μας, οι δε βάρβαροι μας περιφρονούν. Και σχετικά με το μίσος των Ελλήνων, έχετε προσωπικά ακούσει από τους ίδιους τους στρατηγούς· όσο για τις διαθέσεις του βασιλιά της Περσίας απέναντί μας, τις έδειξε με τις επιστολές που μας έστειλε.
[82] Εκτός όμως από αυτά, κάτω από την καλή τάξη των πραγμάτων εκείνης της εποχής οι πολίτες εκπαιδεύτηκαν στην αρετή με τέτοιο τρόπο, ώστε στις μεταξύ τους σχέσεις να μην ενοχλεί ο ένας τον άλλον, και μαχόμενοι όλοι ενωμένοι να νικούν τους εισβολείς στο έδαφός μας. Εμείς, αντίθετα, δεν περνάει ημέρα που να μην προξενούμε κακά ο ένας στον άλλον· όσον αφορά δε στα προς τον πόλεμο, έχουμε δείξει τέτοιαν αμέλεια, ώστε δεν τολμούμε να προσέλθουμε ούτε και σε στρατιωτικές ασκήσεις, εκτός και αν πληρωνόμαστε. [83] Και το σπουδαιότερο: εκείνη την εποχή κανένας πολίτης δεν στερούνταν τα πλέον απαραίτητα ούτε και ντρόπιαζε την πόλη επαιτώντας από τους περαστικούς· σήμερα, αντίθετα, οι άποροι είναι περισσότεροι από τους πλούσιους. Εάν οι φτωχοί δεν ενδιαφέρονται καθόλου για τα κοινά, αλλά φροντίζουν από πού θα εξοικονομήσουν τα απαραίτητα για να περάσουν την ημέρα, είναι άξιοι πολλής συγγνώμης.
[84] Εγώ λοιπόν από τη μεριά μου παρουσιάστηκα ενώπιόν σας και έχω αναπτύξει σε σας όλα αυτά, επειδή έχω τη γνώμη ότι, αν μιμηθούμε τους προγόνους μας, και θα απαλλαγούμε από αυτά τα κακά και θα γίνουμε σωτήρες όχι μόνο της πόλης μας αλλά και όλων των Ελλήνων· εσείς τώρα από τη μεριά σας, αφού αναλογισθείτε όλα αυτά, αποφασίστε ό,τι κατά τη γνώμη σας εξυπηρετεί περισσότερο το συμφέρον της πόλης.