Γραφικό

Μνημοσύνη
Ψηφιακή Βιβλιοθήκη της Αρχαίας Ελληνικής Γραμματείας

Μνημοσύνης δ᾽ ἐξαῦτις ἐράσσατο καλλικόμοιο,
ἐξ ἧς οἱ Μοῦσαι χρυσάμπυκες ἐξεγένοντο
ἐννέα, τῇσιν ἅδον θαλίαι καὶ τέρψις ἀοιδῆς. Ησίοδος, Θεογονία 915-7

ΑΡΡΙΑΝΟΣ

Ἀλεξάνδρου Ἀνάβασις (1.9.9-1.10.6)

[1.9.9] Τοῖς δὲ μετασχοῦσι τοῦ ἔργου ξυμμάχοις, οἷς δὴ καὶ ἐπέτρεψεν Ἀλέξανδρος τὰ κατὰ τὰς Θήβας διαθεῖναι, τὴν μὲν Καδμείαν φρουρᾷ κατέχειν ἔδοξε, τὴν πόλιν δὲ κατασκάψαι ἐς ἔδαφος καὶ τὴν χώραν κατανεῖμαι τοῖς ξυμμάχοις, ὅση μὴ ἱερὰ αὐτῆς· παῖδας δὲ καὶ γυναῖκας καὶ ὅσοι ὑπελείποντο Θηβαίων, πλὴν τῶν ἱερέων τε καὶ ἱερειῶν καὶ ὅσοι ξένοι Φιλίππου ἢ Ἀλεξάνδρου ἢ ὅσοι πρόξενοι Μακεδόνων ἐγένοντο, ἀνδραποδίσαι. [1.9.10] καὶ τὴν Πινδάρου δὲ τοῦ ποιητοῦ οἰκίαν καὶ τοὺς ἀπογόνους τοῦ Πινδάρου λέγουσιν ὅτι διεφύλαξεν Ἀλέξανδρος αἰδοῖ τῇ Πινδάρου. ἐπὶ τούτοις Ὀρχόμενόν τε καὶ Πλαταιὰς ἀναστῆσαί τε καὶ τειχίσαι οἱ ξύμμαχοι ἔγνωσαν.
[1.10.1] Ἐς δὲ τοὺς ἄλλους Ἕλληνας ὡς ἐξηγγέλθη τῶν Θηβαίων τὸ πάθος, Ἀρκάδες μὲν, ὅσοι βοηθήσοντες Θηβαίοις ἀπὸ τῆς οἰκείας ὡρμήθησαν, θάνατον κατεψηφίσαντο τῶν ἐπαράντων σφᾶς ἐς τὴν βοήθειαν· Ἠλεῖοι δὲ τοὺς φυγάδας σφῶν κατεδέξαντο, ὅτι ἐπιτήδειοι Ἀλεξάνδρῳ ἦσαν· [1.10.2] Αἰτωλοὶ δὲ πρεσβείας σφῶν κατὰ ἔθνη πέμψαντες ξυγγνώμης τυχεῖν ἐδέοντο, ὅτι καὶ αὐτοί τι πρὸς τὰ παρὰ τῶν Θηβαίων ἀπαγγελθέντα ἐνεωτέρισαν· Ἀθηναῖοι δέ, μυστηρίων τῶν μεγάλων ἀγομένων ὡς ἧκόν τινες τῶν Θηβαίων ἐξ αὐτοῦ τοῦ ἔργου, τὰ μὲν μυστήρια ἐκπλαγέντες ἐξέλιπον, ἐκ δὲ τῶν ἀγρῶν ἐσκευαγώγουν ἐς τὴν πόλιν. [1.10.3] ὁ δῆμος δὲ ἐς ἐκκλησίαν συνελθὼν Δημάδου γράψαντος δέκα πρέσβεις ἐκ πάντων Ἀθηναίων ἐπιλεξάμενος πέμπει παρὰ Ἀλέξανδρον, οὕστινας ἐπιτηδειοτάτους Ἀλεξάνδρῳ ἐγίγνωσκον, ὅτι τε σῶος ἐξ Ἰλλυριῶν καὶ Τριβαλλῶν ἐπανῆλθε χαίρειν τὸν δῆμον τῶν Ἀθηναίων οὐκ ἐν καιρῷ ἀπαγγελοῦντας καὶ ὅτι Θηβαίους τοῦ νεωτερισμοῦ ἐτιμωρήσατο. [1.10.4] ὁ δὲ τὰ μὲν ἄλλα φιλανθρώπως πρὸς τὴν πρεσβείαν ἀπεκρίνατο, ἐπιστολὴν δὲ γράψας πρὸς τὸν δῆμον ἐξῄτει τοὺς ἀμφὶ Δημοσθένην καὶ Λυκοῦργον· καὶ Ὑπερείδην δὲ ἐξῄτει καὶ Πολύευκτον καὶ Χάρητα καὶ Χαρίδημον καὶ Ἐφιάλτην καὶ Διότιμον καὶ Μοιροκλέα· [1.10.5] τούτους γὰρ αἰτίους εἶναι τῆς τε ἐν Χαιρωνείᾳ ξυμφορᾶς τῇ πόλει γενομένης καὶ τῶν ὕστερον ἐπὶ τῇ Φιλίππου τελευτῇ πλημμεληθέντων ἔς τε αὑτὸν καὶ ἐς Φίλιππον· καὶ Θηβαίοις δὲ τῆς [τε] ἀποστάσεως ἀπέφαινεν αἰτίους οὐ μεῖον ἢ τοὺς αὐτῶν Θηβαίων νεωτερίσαντας. [1.10.6] Ἀθηναῖοι δὲ τοὺς μὲν ἄνδρας οὐκ ἐξέδοσαν, πρεσβεύονται δὲ αὖθις παρὰ Ἀλέξανδρον, ἀφεῖναι δεόμενοι τὴν ὀργὴν τοῖς ἐξαιτηθεῖσι· καὶ Ἀλέξανδρος ἀφῆκε, τυχὸν μὲν αἰδοῖ τῆς πόλεως, τυχὸν δὲ σπουδῇ τοῦ ἐς τὴν Ἀσίαν στόλου, οὐκ ἐθέλων οὐδὲν ὕποπτον ἐν τοῖς Ἕλλησιν ὑπολείπεσθαι. Χαρίδημον μέντοι μόνον τῶν ἐξαιτηθέντων τε καὶ οὐ δοθέντων φεύγειν ἐκέλευσε· καὶ φεύγει Χαρίδημος ἐς τὴν Ἀσίαν παρὰ βασιλέα Δαρεῖον.

[1.9.9] Στους συμμάχους που πήραν μέρος στην επίθεση κατά των Θηβών ανέθεσε ο Αλέξανδρος να λάβουν την τελική απόφαση σχετικά με την τύχη της πόλεως. Αυτοί λοιπόν αποφάσισαν να τοποθετηθεί φρουρά στην Καδμεία, να κατασκάψουν όμως ως το έδαφος την πόλη και να μοιράσουν στους συμμάχους τη γη, εκτός από εκείνη που ήταν αφιερωμένη στους θεούς· τέλος, να πουλήσουν ως δούλους τα παιδιά, τις γυναίκες και τους Θηβαίους που επέζησαν, εκτός από τους ιερείς και τις ιέρειες, καθώς και όσους ήταν προσωπικοί φίλοι του Φιλίππου ή του Αλεξάνδρου ή όσους είχαν γίνει πρόξενοι των Μακεδόνων. [1.9.10] Λένε ακόμη ότι ο Αλέξανδρος διαφύλαξε το σπίτι του Πινδάρου καθώς και τους απογόνους του ποιητή από σεβασμό προς τον Πίνδαρο. Οι σύμμαχοι αποφάσισαν επίσης να ξαναχτίσουν και να τειχίσουν τον βοιωτικό Ορχομενό και τις Πλαταιές.
[1.10.1] Όταν έγινε γνωστό στους άλλους Έλληνες το πάθημα των Θηβαίων, όσοι Αρκάδες είχαν ξεκινήσει από τη χώρα τους για να βοηθήσουν τους Θηβαίους καταδίκασαν σε θάνατο αυτούς που τους ξεσήκωσαν να στείλουν τη βοήθεια. Οι Ηλείοι δέχθηκαν πίσω τους εξορίστους, γιατί είχαν φιλικές σχέσεις με τον Αλέξανδρο. [1.10.2] Οι Αιτωλοί απέστειλαν πρεσβείες από καθεμιά φυλή χωριστά παρακαλώντας τον Αλέξανδρο να τους συγχωρήσει, γιατί και αυτοί έδειξαν επαναστατικές διαθέσεις ύστερα από τις πληροφορίες που τους έφεραν οι Θηβαίοι. Οι Αθηναίοι πάλι που τελούσαν τα μεγάλα μυστήρια, μόλις έφτασαν στην Αθήνα μερικοί Θηβαίοι που είχαν ξεφύγει από την καταστροφή, παράτησαν από την κατάπληξή τους τα μυστήρια και άρχισαν να μεταφέρουν τα πράγματά τους από τα χωράφια στην πόλη. [1.10.3] Ο αθηναϊκός λαός συγκεντρώθηκε στην εκκλησία του δήμου και, με πρόταση του Δημάδη, διάλεξε από όλους τους Αθηναίους δέκα πρέσβεις γνωστούς για τις φιλικές τους διαθέσεις προς τον Αλέξανδρο και τους έστειλε σε αυτόν για να του αναγγείλουν, αν και κάπως παράκαιρα, ότι ο λαός των Αθηνών τον συγχαίρει γιατί επανήλθε σώος από τη χώρα των Ιλλυριών και Τριβαλλών, καθώς και γιατί τιμώρησε τους Θηβαίους που είχαν επαναστατήσει. [1.10.4] Ο Αλέξανδρος σε όλα απάντησε με φιλικό τόνο προς τους πρέσβεις, έγραψε όμως επιστολή προς την πόλη ζητώντας να του παραδώσει τους οπαδούς του Δημοσθένη και του Λυκούργου· ζητούσε ακόμη να του παραδοθούν ο Υπερείδης και ο Πολύευκτος και ο Χάρης και ο Χαρίδημος και ο Εφιάλτης και ο Διότιμος και ο Μοιροκλής· [1.10.5] γιατί αυτούς θεωρούσε αίτιους και για την καταστροφή που έπαθε η πόλη τους στη Χαιρώνεια και για τα έκτροπα που έγιναν αργότερα εναντίον του και εναντίον του πατέρα του με αφορμή τον θάνατο του Φιλίππου. Και τέλος υποστήριζε ότι αυτοί οι ίδιοι ήταν όχι λιγότερο υπεύθυνοι για την αποστασία των Θηβαίων από τους ίδιους τους Θηβαίους που επαναστάτησαν. [1.10.6] Οι Αθηναίοι δεν παρέδωσαν τους άνδρες, έστειλαν όμως δεύτερη πρεσβεία προς τον Αλέξανδρο παρακαλώντας τον να κατευνάσει την οργή του γι᾽ αυτούς που ζήτησε να του παραδοθούν. Και ο Αλέξανδρος πράγματι τους συγχώρεσε είτε από σεβασμό προς την πόλη είτε γιατί βιαζόταν να εκστρατεύσει στην Ασία και δεν ήθελε να αφήσει καμιάν αφορμή δυσαρέσκειας ανάμεσα στους Έλληνες. Διέταξε όμως να εξοριστεί ο Χαρίδημος, μόνος αυτός από όλους όσους ζήτησε να του παραδοθούν και δεν του παραδόθηκαν· τότε ο Χαρίδημος κατέφυγε στην Ασία, στην αυλή του βασιλιά Δαρείου.