Γραφικό

Μνημοσύνη
Ψηφιακή Βιβλιοθήκη της Αρχαίας Ελληνικής Γραμματείας

Μνημοσύνης δ᾽ ἐξαῦτις ἐράσσατο καλλικόμοιο,
ἐξ ἧς οἱ Μοῦσαι χρυσάμπυκες ἐξεγένοντο
ἐννέα, τῇσιν ἅδον θαλίαι καὶ τέρψις ἀοιδῆς. Ησίοδος, Θεογονία 915-7

ΘΟΥΚΥΔΙΔΗΣ

Ἱστορίαι (1.31.1-1.33.4)

[1.31.1] Τὸν δ᾽ ἐνιαυτὸν πάντα τὸν μετὰ τὴν ναυμαχίαν καὶ τὸν ὕστερον οἱ Κορίνθιοι ὀργῇ φέροντες τὸν πρὸς Κερκυραίους πόλεμον ἐναυπηγοῦντο καὶ παρεσκευάζοντο τὰ κράτιστα νεῶν στόλον, ἔκ τε αὐτῆς Πελοποννήσου ἀγείροντες καὶ τῆς ἄλληςἙλλάδος ἐρέτας, μισθῷ πείθοντες. [1.31.2] πυνθανόμενοι δὲ οἱ Κερκυραῖοι τὴν παρασκευὴν αὐτῶν ἐφοβοῦντο, καί (ἦσαν γὰρ οὐδενὸς Ἑλλήνων ἔνσπονδοι οὐδὲ ἐσεγράψαντο ἑαυτοὺς οὔτε ἐς τὰς Ἀθηναίων σπονδὰς οὔτε ἐς τὰς Λακεδαιμονίων) ἔδοξεν αὐτοῖς ἐλθοῦσιν ὡς τοὺς Ἀθηναίους ξυμμάχους γενέσθαι καὶ ὠφελίαν τινὰ πειρᾶσθαι ἀπ᾽ αὐτῶν εὑρίσκεσθαι. [1.31.3] οἱ δὲ Κορίνθιοι πυθόμενοι ταῦτα ἦλθον καὶ αὐτοὶ ἐς τὰς Ἀθήνας πρεσβευσόμενοι, ὅπως μὴ σφίσι πρὸς τῷ Κερκυραίων ναυτικῷ καὶ τὸ αὐτῶν προσγενόμενον ἐμπόδιον γένηται θέσθαι τὸν πόλεμον ᾗ βούλονται. [1.31.4] καταστάσης δὲ ἐκκλησίας ἐς ἀντιλογίαν ἦλθον, καὶ οἱ μὲν Κερκυραῖοι ἔλεξαν τοιάδε.
[1.32.1] «Δίκαιον, ὦ Ἀθηναῖοι, τοὺς μήτε εὐεργεσίας μεγάλης μήτε ξυμμαχίας προυφειλομένης ἥκοντας παρὰ τοὺς πέλας ἐπικουρίας, ὥσπερ καὶ ἡμεῖς νῦν, δεησομένους ἀναδιδάξαι πρῶτον, μάλιστα μὲν ὡς καὶ ξύμφορα δέονται, εἰ δὲ μή, ὅτι γε οὐκ ἐπιζήμια, ἔπειτα δὲ ὡς καὶ τὴν χάριν βέβαιον ἕξουσιν· εἰ δὲ τούτων μηδὲν σαφὲς καταστήσουσι, μὴ ὀργίζεσθαι ἢν ἀτυχῶσιν. [1.32.2] Κερκυραῖοι δὲ μετὰ τῆς ξυμμαχίας τῆς αἰτήσεως καὶ ταῦτα πιστεύοντες ἐχυρὰ ὑμῖν παρέξεσθαι ἀπέστειλαν ἡμᾶς. [1.32.3] τετύχηκε δὲ τὸ αὐτὸ ἐπιτήδευμα πρός τε ὑμᾶς ἐς τὴν χρείαν ἡμῖν ἄλογον καὶ ἐς τὰ ἡμέτερα αὐτῶν ἐν τῷ παρόντι ἀξύμφορον. [1.32.4] ξύμμαχοί τε γὰρ οὐδενός πω ἐν τῷ πρὸ τοῦ χρόνῳ ἑκούσιοι γενόμενοι νῦν ἄλλων τοῦτο δεησόμενοι ἥκομεν, καὶ ἅμα ἐς τὸν παρόντα πόλεμον Κορινθίων ἐρῆμοι δι᾽ αὐτὸ καθέσταμεν. καὶ περιέστηκεν ἡ δοκοῦσα ἡμῶν πρότερον σωφροσύνη, τὸ μὴ ἐν ἀλλοτρίᾳ ξυμμαχίᾳ τῇ τοῦ πέλας γνώμῃ ξυγκινδυνεύειν, νῦν ἀβουλία καὶ ἀσθένεια φαινομένη. [1.32.5] τὴν μὲν οὖν γενομένην ναυμαχίαν αὐτοὶ κατὰ μόνας ἀπεωσάμεθα Κορινθίους· ἐπειδὴ δὲ μείζονι παρασκευῇ ἀπὸ Πελοποννήσου καὶ τῆς ἄλλης Ἑλλάδος ἐφ᾽ ἡμᾶς ὥρμηνται καὶ ἡμεῖς ἀδύνατοι ὁρῶμεν ὄντες τῇ οἰκείᾳ μόνον δυνάμει περιγενέσθαι, καὶ ἅμα μέγας ὁ κίνδυνος εἰ ἐσόμεθα ὑπ᾽ αὐτοῖς, ἀνάγκη καὶ ὑμῶν καὶ ἄλλου παντὸς ἐπικουρίας δεῖσθαι, καὶ ξυγγνώμη εἰ μὴ μετὰ κακίας, δόξης δὲ μᾶλλον ἁμαρτίᾳ τῇ πρότερον ἀπραγμοσύνῃ ἐναντία τολμῶμεν.
[1.33.1] «Γενήσεται δὲ ὑμῖν πειθομένοις καλὴ ἡ ξυντυχία κατὰ πολλὰ τῆς ἡμετέρας χρείας, πρῶτον μὲν ὅτι ἀδικουμένοις καὶ οὐχ ἑτέρους βλάπτουσι τὴν ἐπικουρίαν ποιήσεσθε, ἔπειτα περὶ τῶν μεγίστων κινδυνεύοντας δεξάμενοι ὡς ἂν μάλιστα μετ᾽ αἰειμνήστου μαρτυρίου τὴν χάριν καταθήσεσθε· ναυτικόν τε κεκτήμεθα πλὴν τοῦ παρ᾽ ὑμῖν πλεῖστον. [1.33.2] καὶ σκέψασθε· τίς εὐπραξία σπανιωτέρα ἢ τίς τοῖς πολεμίοις λυπηροτέρα, εἰ ἣν ὑμεῖς ἂν πρὸ πολλῶν χρημάτων καὶ χάριτος ἐτιμήσασθε δύναμιν ὑμῖν προσγενέσθαι, αὕτη πάρεστιν αὐτεπάγγελτος ἄνευ κινδύνων καὶ δαπάνης διδοῦσα ἑαυτήν, καὶ προσέτι φέρουσα ἐς μὲν τοὺς πολλοὺς ἀρετήν, οἷς δὲ ἐπαμυνεῖτε χάριν, ὑμῖν δ᾽ αὐτοῖς ἰσχύν· ἃ ἐν τῷ παντὶ χρόνῳ ὀλίγοις δὴ ἅμα πάντα ξυνέβη, καὶ ὀλίγοι ξυμμαχίας δεόμενοι οἷς ἐπικαλοῦνται ἀσφάλειαν καὶ κόσμον οὐχ ἧσσον διδόντες ἢ ληψόμενοι παραγίγνονται. [1.33.3] τὸν δὲ πόλεμον, δι᾽ ὅνπερ χρήσιμοι ἂν εἶμεν, εἴ τις ὑμῶν μὴ οἴεται ἔσεσθαι, γνώμης ἁμαρτάνει καὶ οὐκ αἰσθάνεται τοὺς Λακεδαιμονίους φόβῳ τῷ ὑμετέρῳ πολεμησείοντας καὶ τοὺς Κορινθίους δυναμένους παρ᾽ αὐτοῖς καὶ ὑμῖν ἐχθροὺς ὄντας καὶ προκαταλαμβάνοντας ἡμᾶς νῦν ἐς τὴν ὑμετέραν ἐπιχείρησιν, ἵνα μὴ τῷ κοινῷ ἔχθει κατ᾽ αὐτοὺς μετ᾽ ἀλλήλων στῶμεν μηδὲ δυοῖν φθάσαι ἁμάρτωσιν, ἢ κακῶσαι ἡμᾶς ἢ σφᾶς αὐτοὺς βεβαιώσασθαι. [1.33.4] ἡμέτερον δέ γ᾽ αὖ ἔργον προτερῆσαι, τῶν μὲν διδόντων, ὑμῶν δὲ δεξαμένων τὴν ξυμμαχίαν, καὶ προεπιβουλεύειν αὐτοῖς μᾶλλον ἢ ἀντεπιβουλεύειν.

[1.31.1] Για δύο ολόκληρα χρόνια οι Κορίνθιοι, οργισμένοι με τον πόλεμο της Κέρκυρας, ναυπηγούσαν καράβια κι ετοίμαζαν, με όλες τους τις δυνάμεις, ναυτική εκστρατεία. Ναυτολογούσαν πληρώματα από την Πελοπόννησο και από την υπόλοιπη Ελλάδα προσφέροντας καλό μισθό. [1.31.2] Άμα πληροφορήθηκαν τις προετοιμασίες αυτές, οι Κερκυραίοι, που δεν είχαν συμμαχία με καμιά ελληνική πόλη ούτε ήσαν μέλη της Αθηναϊκής ή της Σπαρτιάτικης Συμμαχίας, φοβήθηκαν και αποφάσισαν να έρθουν στην Αθήνα, να επιδιώξουν να γίνουν σύμμαχοι και να προσπαθήσουν να επιτύχουν κάποια βοήθεια. [1.31.3] Αλλά και οι Κορίνθιοι, όταν το έμαθαν, ήρθαν και αυτοί στην Αθήνα με πρεσβεία για να εμποδίσουν να βοηθήσει ο αθηναϊκός στόλος τον κερκυραϊκό, πράγμα που θα τους εμπόδιζε να τερματίσουν νικηφόρα τον πόλεμο. [1.31.4] Έγινε Εκκλησία του Δήμου και η κάθε πλευρά είπε τα επιχειρήματά της. Οι Κερκυραίοι είπαν περίπου τα ακόλουθα:
[1.32.1] «Αθηναίοι! Όσοι έρχονται, σαν και μας τώρα, να ζητήσουν βοήθεια από άλλους χωρίς να τους έχουν προσφέρει ποτέ μεγάλες υπηρεσίες και χωρίς να είναι σύμμαχοί τους, σωστό είναι να τους αποδείξουν, πρώτον ότι η παροχή της βοήθειας είναι συμφέρουσα ή τουλάχιστον δεν είναι επιζήμια και, δεύτερον ότι η βοήθεια αυτή θα προκαλέσει ευγνωμοσύνη. Αν δεν κατορθώσομε ν᾽ αποδείξομε ούτε το ένα ούτε το άλλο, τότε δεν πρέπει να πικραθούμε αν αποτύχομε στην προσπάθειά μας. [1.32.2] Οι Κερκυραίοι όμως που μας έστειλαν για να ζητήσομε την συμμαχία σας, έχουν την πεποίθηση ότι μπορούν και τα δύο αυτά να σας εγγυηθούν. [1.32.3] Το γεγονός είναι ότι η έως τώρα πολιτική μας απέναντι σας είναι παράλογη και διόλου εξυπηρετική για τα παρόντα συμφέροντά μας. [1.32.4] Και τούτο επειδή, ενώ δεν θελήσαμε ποτέ να συμμαχήσομε στο παρελθόν με κανέναν, ερχόμαστε σήμερα να ζητήσομε εμείς την συμμαχία σας. Η πολιτική μας βέβαια αυτή μας οδήγησε ν᾽ αναλάβομε μόνοι τον πόλεμο εναντίον της Κορίνθου. Έτσι, εκείνο που άλλοτε θεωρούσαμε σωφροσύνη, δηλαδή να μην μετέχομε σε συμμαχίες για να μην διατρέχομε κινδύνους που θα ήσαν συνέπεια της πολιτικής άλλων, είναι τώρα αφροσύνη και αιτία αδυναμίας. [1.32.5] Είναι αλήθεια, βέβαια, ότι μόνοι μας, χωρίς καμιά βοήθεια, νικήσαμε τους Κορινθίους στην ναυμαχία που έγινε. Αλλά τώρα που άρχισαν να ετοιμάζονται εναντίον μας με δυνάμεις απ᾽ όλη την Πελοπόννησο και την υπόλοιπη Ελλάδα, βλέπομε ότι δεν θα μπορέσομε να αντεπεξέλθομε μόνοι μας εναντίον τους με τις δυνάμεις μας και ότι θα κινδυνεύσομε τα έσχατα αν μας νικήσουν. Βρισκόμαστε στην ανάγκη να ζητήσομε βοήθεια και από σας και από οποιουσδήποτε άλλους και θα πρέπει να μας συγχωρηθεί το ότι σφάλαμε πρωτύτερα περισσότερο από αφροσύνη παρά από εχθρότητα κι ερχόμαστε τώρα να ζητήσομε πράγματα αντίθετα προς την προηγούμενη πολιτική μας.
[1.33.1] »Αν δεχθείτε την πρότασή μας, τότε η ανάγκη στην οποία βρισκόμαστε, θα αποδειχθεί για σας ευτυχής συγκυρία που θα σας ωφελήσει πολλαπλά. Πρώτα, θα βοηθήσετε μια πολιτεία που, ενώ δεν αδικεί κανέναν, αδικείται. Ύστερα, αν μας δεχθείτε στην συμμαχία σας τώρα που κινδυνεύουν τα ζωτικότερα συμφέροντά μας, θα εξασφαλίσετε την αιώνια ευγνωμοσύνη μας. [1.33.2] Τέλος, είμαστε η μεγαλύτερη ναυτική δύναμη μετά από σας. Σκεφθείτε πόσο μοναδική θα είναι η επιτυχία σας ή, αν θέλετε, η πίκρα των εχθρών σας, αν μια πολιτεία για την συμμαχία της οποίας θα ήσαστε έτοιμοι να ξοδέψετε πολλά χρήματα και θα της είχατε και μεγάλη ευγνωμοσύνη, έρχεται απρόσκλητη να προσφέρει την συμμαχία της χωρίς κινδύνους και δαπάνες για σας και σας εξασφαλίζει την εκτίμηση των άλλων, την ευγνωμοσύνη εκείνων που θα προστατέψετε και την ενίσχυση την δική σας. Σπάνια έτυχε να προσφέρονται ποτέ ταυτόχρονα τόσα πλεονεκτήματα, αλλά και σπάνια παρουσιάστηκαν άνθρωποι που έχουν ανάγκη μιας συμμαχίας, οι οποίοι όμως προσφέρουν σ᾽ εκείνους από τους οποίους ζητούν βοήθεια ίση ασφάλεια και τιμή μ᾽ εκείνην που θα λάβουν. [1.33.3] Αν κανείς από σας νομίζει ότι ο πόλεμος στον οποίο μπορούμε να σας φανούμε χρήσιμοι δεν θα γίνει, πλανάται και δεν καταλαβαίνει ότι οι Λακεδαιμόνιοι, επειδή σας φοβούνται, επιδιώκουν τον πόλεμο, ότι οι Κορίνθιοι, οι οποίοι είναι εχθροί σας, έχουν μεγάλη επιρροή απάνω τους και ότι ο σημερινός εναντίον μας πόλεμος είναι προετοιμασία της εναντίον σας αναμέτρησης, και τούτο για να μην μπορέσομε, κινημένοι από κοινή έχθρα, να συγκροτήσομε κοινό μέτωπο εναντίον τους προτού κατορθώσουν ένα από τα δύο: ή να μας εξασθενίσουν ή να ενισχυθούν. [1.33.4] Χρέος μας είναι να τους προλάβομε, εμείς προσφέροντας την συμμαχία μας κι εσείς δεχόμενοι την προσφορά μας. Θα προλάβομε έτσι τα σχέδια τους αντί να προσπαθήσομε να τα ματαιώσομε εκ των υστέρων.