Γραφικό

Μνημοσύνη
Ψηφιακή Βιβλιοθήκη της Αρχαίας Ελληνικής Γραμματείας

Μνημοσύνης δ᾽ ἐξαῦτις ἐράσσατο καλλικόμοιο,
ἐξ ἧς οἱ Μοῦσαι χρυσάμπυκες ἐξεγένοντο
ἐννέα, τῇσιν ἅδον θαλίαι καὶ τέρψις ἀοιδῆς. Ησίοδος, Θεογονία 915-7

ΗΡΟΔΟΤΟΣ

Ἱστορίαι (4.36.1-4.41.1)

[4.36.1] Καὶ ταῦτα μὲν Ὑπερβορέων πέρι εἰρήσθω. τὸν γὰρ περὶ Ἀβάριος λόγον τοῦ λεγομένου εἶναι Ὑπερβορέου οὐ λέγω, [λέγων] ὡς τὸν ὀϊστὸν περιέφερε κατὰ πᾶσαν γῆν οὐδὲν σιτεόμενος. εἰ δέ εἰσι ὑπερβόρεοί τινες ἄνθρωποι, εἰσὶ καὶ ὑπερνότιοι ἄλλοι. [4.36.2] γελῶ δὲ ὁρῶν γῆς περιόδους γράψαντας πολλοὺς ἤδη καὶ οὐδένα νόον ἐχόντως ἐξηγησάμενον. οἳ Ὠκεανόν τε ῥέοντα γράφουσι πέριξ τὴν γῆν, ἐοῦσαν κυκλοτερέα ὡς ἀπὸ τόρνου, καὶ τὴν Ἀσίην τῇ Εὐρώπῃ ποιεύντων ἴσην. ἐν ὀλίγοισι γὰρ ἐγὼ δηλώσω μέγαθός τε ἑκάστης αὐτέων καὶ οἵη τίς ἐστι ἐς γραφὴν ἑκάστη.
[4.37.1] Πέρσαι οἰκέουσι κατήκοντες ἐπὶ τὴν νοτίην θάλασσαν τὴν Ἐρυθρὴν καλεομένην· τούτων δ᾽ ὑπεροικέουσι πρὸς βορέην ἄνεμον Μῆδοι, Μήδων δὲ Σάσπειρες, Σασπείρων δὲ Κόλχοι κατήκοντες ἐπὶ τὴν βορηίην θάλασσαν, ἐς τὴν Φᾶσις ποταμὸς ἐκδιδοῖ. ταῦτα τέσσερα ἔθνεα οἰκέει ἐκ θαλάσσης ἐς θάλασσαν. [4.38.1] ἐνθεῦτεν δὲ τὸ πρὸς ἑσπέρης ἀκταὶ διφάσιαι ἀπ᾽ αὐτῆς κατατείνουσι ἐς θάλασσαν, τὰς ἐγὼ ἀπηγήσομαι. [4.38.2] ἔνθεν μὲν ἡ ἀκτὴ ἡ ἑτέρη τὰ πρὸς βορέην ἀπὸ Φάσιος ἀρξαμένη παρατέταται ἐς θάλασσαν παρά τε τὸν Πόντον καὶ τὸν Ἑλλήσποντον μέχρι Σιγείου τοῦ Τρωϊκοῦ, τὰ δὲ πρὸς νότου ἡ αὐτὴ αὕτη ἀκτὴ ἀπὸ τοῦ Μυριανδρικοῦ κόλπου τοῦ πρὸς Φοινίκῃ κειμένου τείνει τὰ ἐς θάλασσαν μέχρι Τριοπίου ἄκρης. οἰκέει δ᾽ ἐν τῇ ἀκτῇ ταύτῃ ἔθνεα ἀνθρώπων τριήκοντα. [4.39.1] αὕτη μέν νυν ἡ ἑτέρη τῶν ἀκτέων, ἡ δὲ δὴ ἑτέρη ἀπὸ Περσέων ἀρξαμένη παρατέταται ἐς τὴν Ἐρυθρὴν θάλασσαν, ἥ τε Περσικὴ καὶ ἀπὸ ταύτης ἐκδεκομένη ἡ Ἀσσυρίη καὶ ἀπὸ Ἀσσυρίης ἡ Ἀραβίη· λήγει δὲ αὕτη, οὐ λήγουσα εἰ μὴ νόμῳ, ἐς τὸν κόλπον τὸν Ἀράβιον, ἐς τὸν Δαρεῖος ἐκ τοῦ Νείλου διώρυχα ἐσήγαγε. [4.39.2] μέχρι μέν νυν Φοινίκης ἀπὸ Περσέων χῶρος πλατὺς καὶ πολλός ἐστι, τὸ δ᾽ ἀπὸ Φοινίκης παρήκει διὰ τῆσδε τῆς θαλάσσης ἡ ἀκτὴ αὕτη παρά τε Συρίην τὴν Παλαιστίνην καὶ Αἴγυπτον, ἐς τὴν τελευτᾷ· ἐν τῇ ἔθνεά ἐστι τρία μοῦνα. [4.40.1] ταῦτα μὲν ἀπὸ Περσέων τὰ πρὸς ἑσπέρης τῆς Ἀσίης ἔχοντά ἐστι, τὰ δὲ κατύπερθε Περσέων καὶ Μήδων καὶ Σασπείρων καὶ Κόλχων, τὰ πρὸς ἠῶ τε καὶ ἥλιον ἀνατέλλοντα, ἔνθεν μὲν ἡ Ἐρυθρὴ παρήκει θάλασσα, πρὸς βορέω δὲ ἡ Κασπίη τε θάλασσα καὶ ὁ Ἀράξης ποταμός, ῥέων πρὸς ἥλιον ἀνίσχοντα. [4.40.2] μέχρι δὲ τῆς Ἰνδικῆς οἰκέεται ἡ Ἀσίη· τὸ δὲ ἀπὸ ταύτης ἔρημος ἤδη τὸ πρὸς τὴν ἠῶ, οὐδὲ ἔχει οὐδεὶς φράσαι οἷον δή τι ἐστί. [4.41.1] τοιαύτη μὲν καὶ τοσαύτη ἡ Ἀσίη ἐστί, ἡ δὲ Λιβύη ἐν τῇ ἀκτῇ τῇ ἑτέρῃ ἐστί· ἀπὸ γὰρ Αἰγύπτου Λιβύη ἤδη ἐκδέκεται. κατὰ μέν νυν Αἴγυπτον ἡ ἀκτὴ αὕτη στεινή ἐστι· ἀπὸ γὰρ τῆσδε τῆς θαλάσσης ἐς τὴν Ἐρυθρὴν θάλασσαν δέκα μυριάδες εἰσὶ ὀργυιέων, αὗται δ᾽ ἂν εἶεν χίλιοι στάδιοι· τὸ δὲ ἀπὸ τοῦ στεινοῦ τούτου κάρτα πλατέα τυγχάνει ἐοῦσα ἡ ἀκτὴ ἥτις Λιβύη κέκληται.

[4.36.1] Με αυτά είπαμε ό,τι είχαμε να πούμε για τους Υπερβορείους. Γιατί δε θα κάνω λόγο για όσα λέγονται σχετικά με τον Άβαρη, που λένε ότι ήταν Υπερβόρειος, πως τάχα περιπλανιόταν σ᾽ ολόκληρο τον κόσμο περιφέροντας το βέλος του χωρίς να βάζει τίποτα στο στόμα του. Κι αν τέλος πάντων υπάρχει λαός Υπερβορείων, θα υπάρχει και λαός Υπερνοτίων. [4.36.2] Γελώ ακόμα και βλέποντας ότι πολλοί κιόλας σχεδίασαν χάρτες της οικουμένης, κι όμως κανείς δεν έδωσε λογικές εξηγήσεις απ᾽ αυτούς που εικονίζουν τον Ωκεανό να κυλά τα ρεύματά του γύρω γύρω από τη γη, που την παρασταίνουν ολοστρόγγυλη, λες κι έγινε με τόρνο, και που κάνουν την Ασία και την Ευρώπη ίσες. Γιατί εγώ θα δώσω με λίγα λόγια και το μέγεθος της καθεμιάς από τις δυο και ποιά εικόνα παρουσιάζουν και η μια και η άλλη.
[4.37.1] Η χώρα όπου ζουν οι Πέρσες φτάνει στη θάλασσα του νότου, που ονομάζεται Ερυθρά· πιο πέρ᾽ απ᾽ αυτούς κατοικούν προς τον άνεμο του βοριά οι Μήδοι, πιο πέρ᾽ από τους Μήδους οι Σάσπειρες και πιο πέρα απ᾽ τους Σάσπειρες οι Κόλχοι, που η χώρα τους φτάνει στη θάλασσα του βοριά, όπου χύνεται ο ποταμός Φάσις. Αυτοί οι τέσσερες λαοί είναι που ζουν εδώ, από θάλασσα σε θάλασσα.
[4.38.1] Αποδώ με κατεύθυνση προς τα δυτικά φτάνουν στη θάλασσα δυο χερσόνησοι που θα τις περιγράψω. [4.38.2] Από τη μια μεριά η πρώτη χερσόνησος, ξεκινώντας στο βόρειο μέρος της από τον ποταμό Φάση, προχωρά ακολουθώντας την παραλία του Πόντου και του Ελλήσποντου ώς το ακρωτήριο της Τρωάδας, το Σίγειο, ενώ, στο νότιο μέρος της, αυτή ακριβώς η ίδια χερσόνησος, ξεκινώντας από τον Μυριανδικό κόλπο, που γειτονεύει με τη Φοινίκη, προχωρά παραθαλάσσια ώς το ακρωτήριο Τριόπιο. Σ᾽ αυτή τη χερσόνησο ζουν τριάντα έθνη ανθρώπων.
[4.39.1] Αυτή λοιπόν είναι η μια απ᾽ τις δυο χερσονήσους, ενώ η άλλη αρχίζει από τη χώρα των Περσών και προχωρά ώς την Ερυθρά θάλασσα, δηλαδή την αποτελούν η Περσία και η γειτονική της χώρα, η Ασσυρία και, μετά την Ασσυρία, η Αραβία· το τέρμα της —ένα τέρμα απλώς συμβατικό— είναι ο Αραβικός κόλπος, προς τον οποίο ο Δαρείος χάραξε διώρυγα που η αρχή της είναι στο Νείλο. [4.39.2] Λοιπόν, από τη χώρα των Περσών ώς τη Φοινίκη η περιοχή είναι πλατιά και εκτεταμένη, αλλά από τη Φοινίκη και μετά η χερσόνησος συνεχίζεται στη γραμμή της παραλίας της δικής μας θάλασσας, με τη Συρία, την Παλαιστίνη και την Αίγυπτο, όπου και το τέρμα της· αυτή τη χερσόνησο την κατοικούν μόνο τρία έθνη.
[4.40.1] Αυτά λοιπόν τα μέρη της Ασίας συναντά κανείς δυτικά απ᾽ τη χώρα των Περσών, ενώ τα πιο πέρα απ᾽ τους Πέρσες και τους Μήδους και τους Σάσπειρες και τους Κόλχους, αυτά που βρίσκονται προς το φως της μέρας και την ανατολή του ήλιου, ορίζονται απ᾽ τη μια μεριά από την Ερυθρά θάλασσα κι από την άλλη, από το βοριά, από την Κασπία θάλασσα και τον ποταμό Αράξη, που κυλά το ρέμα του προς την ανατολή του ήλιου. [4.40.2] Λοιπόν η Ασία είναι κατοικημένη ώς και τη χώρα των Ινδών· αλλά αποκεί και πέρα, ανατολικά, τα μέρη της είναι ακατοίκητα και κανείς δεν μπορεί να πει τί λογής είναι.
[4.41.1] Λοιπόν αυτό το σχήμα κι αυτό το μέγεθος έχει η Ασία, ενώ η Λιβύη βρίσκεται στην άλλη χερσόνησο· γιατί απ᾽ την Αίγυπτο πια αρχίζει η Λιβύη. Λοιπόν, όσο είμαστε στην Αίγυπτο, η χερσόνησος αυτή είναι στενή (αφού από τη θάλασσά μας ώς την Ερυθρά θάλασσα η απόσταση είναι εκατό χιλιάδες οργιές, που κάνουν περίπου χίλιους σταδίους), ενώ ύστερ᾽ από αυτή τη στενή περιοχή έρχεται και γίνεται πολύ πλατιά η χερσόνησος, που ονομάζεται Λιβύη.