Γραφικό

Μνημοσύνη
Ψηφιακή Βιβλιοθήκη της Αρχαίας Ελληνικής Γραμματείας

Μνημοσύνης δ᾽ ἐξαῦτις ἐράσσατο καλλικόμοιο,
ἐξ ἧς οἱ Μοῦσαι χρυσάμπυκες ἐξεγένοντο
ἐννέα, τῇσιν ἅδον θαλίαι καὶ τέρψις ἀοιδῆς. Ησίοδος, Θεογονία 915-7

ΣΟΦΟΚΛΗΣ

Οἰδίπους Τύραννος (345-379)


345ΟΙ. καὶ μὴν παρήσω γ᾽ οὐδέν, ὡς ὀργῆς ἔχω,
ἅπερ ξυνίημ᾽. ἴσθι γὰρ δοκῶν ἐμοὶ
καὶ ξυμφυτεῦσαι τοὔργον, εἰργάσθαι θ᾽, ὅσον
μὴ χερσὶ καίνων· εἰ δ᾽ ἐτύγχανες βλέπων,
καὶ τοὔργον ἂν σοῦ τοῦτ᾽ ἔφην εἶναι μόνου.
350ΤΕ. ἄληθες; ἐννέπω σὲ τῷ κηρύγματι
ᾧπερ προεῖπας ἐμμένειν, κἀφ᾽ ἡμέρας
τῆς νῦν προσαυδᾶν μήτε τούσδε μήτ᾽ ἐμέ,
ὡς ὄντι γῆς τῆσδ᾽ ἀνοσίῳ μιάστορι.
ΟΙ. οὕτως ἀναιδῶς ἐξεκίνησας τόδε
355τὸ ῥῆμα; καὶ ποῦ τοῦτο φεύξεσθαι δοκεῖς;
ΤΕ. πέφευγα· τἀληθὲς γὰρ ἰσχῦον τρέφω.
ΟΙ. πρὸς τοῦ διδαχθείς; οὐ γὰρ ἔκ γε τῆς τέχνης.
ΤΕ. πρὸς σοῦ· σὺ γάρ μ᾽ ἄκοντα προυτρέψω λέγειν.
ΟΙ. ποῖον λόγον; λέγ᾽ αὖθις, ὡς μᾶλλον μάθω.
360ΤΕ. οὐχὶ ξυνῆκας πρόσθεν; ἢ ᾽κπειρᾷ λόγων;
ΟΙ. οὐχ ὥστε γ᾽ εἰπεῖν γνωστόν· ἀλλ᾽ αὖθις φράσον.
ΤΕ. φονέα σε φημὶ τἀνδρὸς οὗ ζητεῖς κυρεῖν.
ΟΙ. ἀλλ᾽ οὔ τι χαίρων δίς γε πημονὰς ἐρεῖς.
ΤΕ. εἴπω τι δῆτα κἄλλ᾽, ἵν᾽ ὀργίζῃ πλέον;
365ΟΙ. ὅσον γε χρῄζεις· ὡς μάτην εἰρήσεται.
ΤΕ. λεληθέναι σε φημὶ σὺν τοῖς φιλτάτοις
αἴσχισθ᾽ ὁμιλοῦντ᾽, οὐδ᾽ ὁρᾶν ἵν᾽ εἶ κακοῦ.
ΟΙ. ἦ καὶ γεγηθὼς ταῦτ᾽ ἀεὶ λέξειν δοκεῖς;
ΤΕ. εἴπερ τί γ᾽ ἔστὶ τῆς ἀληθείας σθένος.
370ΟΙ. ἀλλ᾽ ἔστι, πλὴν σοί· σοὶ δὲ τοῦτ᾽ οὐκ ἔστ᾽, ἐπεὶ
τυφλὸς τά τ᾽ ὦτα τόν τε νοῦν τά τ᾽ ὄμματ᾽ εἶ.
ΤΕ. σὺ δ᾽ ἄθλιός γε ταῦτ᾽ ὀνειδίζων, ἃ σοὶ
οὐδεὶς ὃς οὐχὶ τῶνδ᾽ ὀνειδιεῖ τάχα.
ΟΙ. μιᾶς τρέφει πρὸς νυκτός, ὥστε μήτ᾽ ἐμὲ
375μήτ᾽ ἄλλον, ὅστις φῶς ὁρᾷ, βλάψαι ποτ᾽ ἄν.
ΤΕ. οὐ γάρ σε μοῖρα πρός γ᾽ ἐμοῦ πεσεῖν, ἐπεὶ
ἱκανὸς Ἀπόλλων, ᾧ τάδ᾽ ἐκπρᾶξαι μέλει.
ΟΙ. Κρέοντος, ἢ τοῦ ταῦτα τἀξευρήματα;
ΤΕ. Κρέων δέ σοι πῆμ᾽ οὐδέν, ἀλλ᾽ αὐτὸς σὺ σοί.


ΟΙΔ. Λοιπόν αφρίζοντας από θυμό
τίποτα δε θα κρύψω
και θα σου πω ξεκάθαρα τί σκέφτομαι.
Βάλ᾽ το καλά στο νου σου
πως έχω σχηματίσει την πεποίθηση
πως είσαι συνεργός, συνένοχος στο φόνο.
Δεν ισχυρίζομαι πως είσαι αυτουργός,
αν όμως τύχαινε να βλέπεις
θα ᾽λεγα πως τον ξέκανες
με τα δικά σου χέρια.
350ΤΕΙ. Αλήθεια το λες; Μείνε λοιπόν
με τις δημόσιες δεσμεύσεις σου
κι απ᾽ την ημέρα τούτη εδώ
μήτε σε μένα να μιλάς μηδέ σ᾽ αυτούς·
γιατί σκορπάς εσύ το μίασμα
τ᾽ απαίσιο στην πόλη.
ΟΙΔ. Έχεις το θράσος να ξερνάς
αυτές τις λέξεις;
Και να πιστεύεις ύστερα πως θα γλιτώσεις;
ΤΕΙ. Έχω γλιτώσει,
γιατί με θρέφει της αλήθειας η ισχύς.
ΟΙΔ. Ποιός σου την έμαθε;
Μην πεις η μαντική σου τέχνη;
ΤΕΙ. Εσύ μου τη δασκάλεψες.
Με το στανιό μ᾽ ανάγκασες
να σου μιλήσω.
ΟΙΔ. Και μου είπες τί; Πες το ξανά
για να το μάθω πιο καλά.
360ΤΕΙ. Δεν το κατάλαβες πρωτύτερα;
Ή δοκιμάζεις την αντοχή μου;
ΟΙΔ. Δεν ξεκαθάρισα καλά το νόημα.
Πες το ξανά.
ΤΕΙ. Λέω πως είσαι ο φονιάς
που ψάχνεις να βρεις.
ΟΙΔ. Δεν θα χαρείς και δεύτερη φορά
το θράσος σου.
ΤΕΙ. Θα πω κι άλλα πολλά κι απ᾽ το θυμό θ᾽ αφρίσεις.
ΟΙΔ. Ό, τι κι αν σου κατέβει, πες το.
Μιλάς ματαίως.
ΤΕΙ. Μέσα στης λησμονιάς το πέπλο τυλιγμένος
αισχρά μ᾽ αγαπημένους συγγενείς κοιμάσαι
και δε θωρείς μες στη θολούρα το κακό.
ΟΙΔ. Θαρείς πως για πολύ θα ᾽φχαριστιέσαι τέτοια λόγια;
ΤΕΙ. Αν η αλήθεια κύρος έχει πάντα.
370ΟΙΔ. Έχει· χωρίς εσένα.
Εσύ δεν έχεις κύρος κανένα·
είσαι τυφλός στ᾽ αυτιά, στα μάτια και στο νου.
ΤΕΙ. Και συ πανάθλιος που με το φως
των οφθαλμών μου παίζεις.
Με τη δική σου τύφλα γρήγορα
ο κόσμος θα γελάει.
ΟΙΔ. Έχεις βουλιάξει σε νύχτα βαθιά.
Δε σε φοβάται πια κανείς ανοιχτομάτης.
ΤΕΙ. Η μοίρα δεν το γράφει
πως από με θα συντριβείς.
Ο Φοίβος Απόλλων να σε ξεγράψει μπορεί.
ΟΙΔ. Ποιός τα σοφίστηκε όλα αυτά;
Ο Κρέων;
ΤΕΙ. Δε σ᾽ έβλαψε ποτέ ο Κρέων.
Μονάχος σου τον εαυτό σου βλάπτεις.


ΟΙΔ. Κι εγώ λοιπόν, έτσι που είμαι οργισμένος,
τίποτα δε θ᾽ αφήσω απ᾽ όσα νιώθω·
γιατί μάθε πως έχω την ιδέα
ότι εσύ και συνέργησες στην πράξη
κι εσύ την έχεις κάμει, μόνο όσο
να μη σκότωσες με τα ίδια σου χέρια·
κι αν τύχαινε να βλέπεις, θα ᾽λεγα
ολόδική σου πράξη αυτό το φόνο.
350ΤΕΙ. Αλήθεια, σε προστάζω κι εγώ τότε
στο κήρυγμα πὄβγαλες πριν να μείνεις,
κι απ᾽ την ημέρ᾽ αυτή να μην αλλάξεις
λόγο μήτε μ᾽ αυτούς μήτε μ᾽ εμένα,
γιατί᾽ είσ᾽ εσύ το ανόσιο μόλυσμά μας.
ΟΙΔ. Έτσι αδιάντροπα κίνησες αυτό σου
το λόγο, και πού λες να τον ξεφύγεις;
ΤΕΙ. Τον ξέφυγα, γιατί μέσα μου θρέφω
της αλήθειας τη δύναμη. ΟΙΔ. Από ποιόν
την έμαθες; βέβαια απ᾽ την τέχνη σου όχι.
ΤΕΙ. Από σένα· γιατί εσύ κι άθελά μου
με βίασες να μιλήσω. ΟΙΔ. Τί ᾽ναι πού ειπες;
γιά ξαναπέ το πιο καλά να νιώσω.
360ΤΕΙ. Δε μ᾽ ένιωσες πρωτύτερα, ή το κάνεις
για να με δοκιμάσεις; ΟΙΔ. Τουλάχιστο όχι
και πολύ καθαρά· μα ξαναπέ το.
ΤΕΙ. Εσύ ᾽σαι, ξαναλέω, ο φονιάς του ανθρώπου
που ζητάς το φονιά του. ΟΙΔ. Τέτοια φρίκη
δεν θα πεις δυο φορές χωρίς να κλάψεις.
ΤΕΙ. Να πω κι άλλα λοιπόν, για να θυμώσεις
ακόμα πιο πολύ; ΟΙΔ. Λέγε όσο θέλεις,
γιατί του κάκου όσα κι αν πεις θα πάνε.
ΤΕΙ. Δεν ξέρεις, λέω, πως ο πιο ντροπιασμένος
δεσμός σ᾽ ενώνει με τα φίλτατά σου
κι ουδέ βλέπεις σε τί κακό είσαι μέσα.
ΟΙΔ. Και θαρρείς ατιμώρητος για πάντα
θα μιλάς έτσι; ΤΕΙ. Ναι, αν τουλάχιστον έχει
370κάποια δύναμ᾽ η αλήθεια. ΟΙΔ. Βέβαια κι έχει,
μα όχι για σένα, που τυφλός εσύ ᾽σαι
κι απ᾽ τ᾽ αυτιά κι απ᾽ το νου κι από τα μάτια.
ΤΕΙ. Άθλιος και συ μ᾽ αυτά που μ᾽ ονειδίζεις,
που όλοι για σένα θα τα λεν σε λίγο.
ΟΙΔ. Μες σε μια νύχτα ζεις, ώστε ούτ᾽ εμένα
ούτ᾽ άλλον που φως βλέπει να τον βλάψεις.
ΤΕΙ. Γιατί δεν είναι μοίρα σου να πέσεις
από μένα· ο Απόλλωνας σου φτάνει
που τα ᾽χει πάρει απάνω του όλα τούτα.
ΟΙΔ. Του Κρέοντα να ᾽ναι ή δικά σου αυτά
τα ευρήματα; ΤΕΙ. Σε τίποτα δε σου είναι
ο Κρέοντας φταίχτης, μα ο ίδιος του εαυτού σου.


ΟΙΔ. Και δε θα κρύψω, στο θυμό μου, τί έχω
στο νου μου. Θαρρώ, μάθε, πως το κρίμα
βόηθησες συ να γίνει, όσο κι αν ο ίδιος
δε σκότωσες. Μα αν έβλεπες, κι ο φόνος
θενά ᾽λεγα πως είναι έργο δικό σου.
350ΤΕΙ. Αλήθεια; Κι εγώ λέω τις προσταγές σου
να μην ξεχάσεις, κι απ᾽ τη μέρα τούτη
να μη μιλάς σ᾽ αυτούς, μήτε σε μένα,
γιατί εσύ ανίερα αυτή τη γη μολύνεις.
ΟΙΔ. Έτσι αδιάντροπα αυτά λαλείς τα λόγια;
Κι ό,τι σου πρέπει λες πως θα ξεφύγεις;
ΤΕΙ. Το λέω, γιατί αναδεύει εντός μου η αλήθεια.
ΟΙΔ. Ποιός σ᾽ την έμαθε; Τάχα η μαντική σου;
ΤΕΙ. Συ, που άθελά μου μ᾽ έκανες να λέω.
ΟΙΔ. Ποιό λόγο; Πες ξανά, να μάθω κάλλιο.
360ΤΕΙ. Δεν ένιωσες, ή θέλεις να με μπλέξεις;
ΟΙΔ. Όχι, θαρρώ, καθαρά. Μίλα πάλι.
ΤΕΙ. Συ είσαι ο φονιάς του αντρός, λέω, που γυρεύεις.
ΟΙΔ. Ατιμώρητα πάλι δε θα βρίσεις.
ΤΕΙ. Να πω θες κι άλλα, να φουντώσει η οργή σου;
ΟΙΔ. Όσο ποθείς· του κάκου θα μιλήσεις.
ΤΕΙ. Με τους πιο αγαπητούς σου, ανίδεα, έχεις
δεσμούς αισχρούς, σου λέω, και δεν το βλέπεις.
ΟΙΔ. Λεύτερα έτσι, θαρρείς, θα μιλάς πάντα;
ΤΕΙ. Ναι, αν έχει κάποια δύναμη κι η αλήθεια.
370ΟΙΔ. Έχει, μα όχι για σένα. Γιατί εσύ
τυφλός στ᾽ αυτιά, στο νου, στα μάτια σου είσαι.
ΤΕΙ. Κι άραχνος συ, κατηγορώντας μου όσα
κι ο ίδιος ταχιά πικρά θ᾽ ακούς απ᾽ όλους.
ΟΙΔ. Σε σκέπει η νύχτα, κι έτσι εμέ να βλάψεις
δεν μπορείς, μήτε κι άλλον που φως βλέπει.
ΤΕΙ. Γραφτό δε σου είναι από μένα να πάθεις.
Μπορεί αυτό μόνος να το κάνει ο Φοίβος.
ΟΙΔ. Ο Κρέοντας τα σοφίστη αυτά ή εσύ;
ΤΕΙ. Η συφορά σου είσαι ο ίδιος κι όχι ο Κρέοντας.