Γραφικό

Μνημοσύνη
Ψηφιακή Βιβλιοθήκη της Αρχαίας Ελληνικής Γραμματείας

Μνημοσύνης δ᾽ ἐξαῦτις ἐράσσατο καλλικόμοιο,
ἐξ ἧς οἱ Μοῦσαι χρυσάμπυκες ἐξεγένοντο
ἐννέα, τῇσιν ἅδον θαλίαι καὶ τέρψις ἀοιδῆς. Ησίοδος, Θεογονία 915-7

ΔΗΜΟΣΘΕΝΗΣ

Κατὰ Φιλίππου β΄ (6) (1-5)


[1] Ὅταν, ὦ ἄνδρες Ἀθηναῖοι, λόγοι γίγνωνται περὶ ὧν Φίλιππος πράττει καὶ βιάζεται παρὰ τὴν εἰρήνην, ἀεὶ τοὺς ὑπὲρ ἡμῶν λόγους καὶ δικαίους καὶ φιλανθρώπους ὁρῶ φαινομένους, καὶ λέγειν μὲν ἅπαντας ἀεὶ τὰ δέοντα δοκοῦντας τοὺς κατηγοροῦντας Φιλίππου, γιγνόμενον δ᾽ οὐδὲν ὡς ἔπος εἰπεῖν τῶν δεόντων, οὐδ᾽ ὧν εἵνεκα ταῦτ᾽ ἀκούειν ἄξιον· [2] ἀλλ᾽ εἰς τοῦτ᾽ ἤδη προηγμένα τυγχάνει πάντα τὰ πράγματα τῇ πόλει, ὥσθ᾽ ὅσῳ τις ἂν μᾶλλον καὶ φανερώτερον ἐξελέγχῃ Φίλιππον καὶ τὴν πρὸς ὑμᾶς εἰρήνην παραβαίνοντα καὶ πᾶσι τοῖς Ἕλλησιν ἐπιβουλεύοντα, τοσούτῳ τὸ τί χρὴ ποιεῖν συμβουλεῦσαι χαλεπώτερον. [3] αἴτιον δὲ τούτων, ὅτι πάντες, ὦ ἄνδρες Ἀθηναῖοι, τοὺς πλεονεκτεῖν ζητοῦντας ἔργῳ κωλύειν καὶ πράξεσιν, οὐχὶ λόγοις δέον, πρῶτον μὲν ἡμεῖς οἱ παριόντες τούτων μὲν ἀφέσταμεν καὶ γράφειν καὶ συμβουλεύειν, τὴν πρὸς ὑμᾶς ἀπέχθειαν ὀκνοῦντες, οἷα ποιεῖ δ᾽, ὡς δεινά, καὶ τοιαῦτα διεξερχόμεθα· ἔπειθ᾽ ὑμεῖς οἱ καθήμενοι, ὡς μὲν ἂν εἴποιτε δικαίους λόγους καὶ λέγοντος ἄλλου συνείητε, ἄμεινον Φιλίππου παρεσκεύασθε, ὡς δὲ κωλύσαιτ᾽ ἂν ἐκεῖνον πράττειν ταῦτ᾽ ἐφ᾽ ὧν ἐστι νῦν, παντελῶς ἀργῶς ἔχετε. [4] συμβαίνει δὴ πρᾶγμ᾽ ἀναγκαῖον, οἶμαι, καὶ ἴσως εἰκός· ἐν οἷς ἑκάτεροι διατρίβετε καὶ περὶ ἃ σπουδάζετε, ταῦτ᾽ ἄμεινον ἑκατέροις ἔχει, ἐκείνῳ μὲν αἱ πράξεις, ὑμῖν δ᾽ οἱ λόγοι. εἰ μὲν οὖν καὶ νῦν λέγειν δικαιότερ᾽ ὑμῖν ἐξαρκεῖ, ῥᾴδιον, καὶ πόνος οὐδεὶς πρόσεστι τῷ πράγματι· [5] εἰ δ᾽ ὅπως τὰ παρόντ᾽ ἐπανορθωθήσεται δεῖ σκοπεῖν καὶ μὴ προελθόντ᾽ ἔτι πορρωτέρω λήσει πάνθ᾽ ἡμᾶς, μηδ᾽ ἐπιστήσεται μέγεθος δυνάμεως πρὸς ἣν οὐδ᾽ ἀντᾶραι δυνησόμεθα, οὐχ ὁ αὐτὸς τρόπος ὅσπερ πρότερον τοῦ βουλεύεσθαι, ἀλλὰ καὶ τοῖς λέγουσιν ἅπασι καὶ τοῖς ἀκούουσιν ὑμῖν τὰ βέλτιστα καὶ τὰ σώσοντα τῶν ῥᾴστων καὶ τῶν ἡδίστων προαιρετέον.


ΠΡΟΟΙΜΙΟ (§§ 1-5)
[1] Αθηναίοι, κάθε φορά που γίνονται συζητήσεις για ενέργειες και βίαιες πράξεις, στις οποίες παρά την ειρήνη προβαίνει ο Φίλιππος, διαπιστώνω πάντοτε πως οι ευνοϊκοί για μας λόγοι είναι πράγματι όλο δικαιοσύνη και ανθρωπιά και πως όλοι όσοι κατηγορούν τον Φίλιππο, σας δίνουν την εντύπωση ότι πάντα λένε τα σωστά· αλλά γενικά δεν γίνεται τίποτε από αυτά που πρέπει ούτε και από εκείνα για τα οποία θα άξιζε τον κόπο να ακούει κανείς αυτά. [2] Αλλά η όλη κατάσταση της πόλης συμβαίνει να έχει οδηγηθεί σε τέτοιο σημείο, ώστε, όσο πιο πολύ και πιο καθαρά αποδεικνύει κανείς ότι ο Φίλιππος και παραβαίνει τους όρους της συνομολογηθείσης με εσάς ειρήνης και επιβουλεύεται όλους τους Έλληνες, τόσο πιο δύσκολο είναι γι᾽ αυτόν να συμβουλεύσει τι πρέπει να κάνετε. [3] Αιτία όλων αυτών, Αθηναίοι, είναι ότι, ενώ όλοι πρέπει να εμποδίζουμε με έργα και με πράξεις, όχι με λόγια, αυτούς που δείχνουν επεκτατικές διαθέσεις, πρωτίστως εμείς, όσοι ανεβαίνουμε στο βήμα, φοβούμενοι την εκ μέρους σας δυσαρέσκεια, κρατάμε αποστάσεις από αυτά, αποφεύγουμε να κάνουμε προτάσεις και να δίνουμε συμβουλές, αλλά αναπτύσσουμε λεπτομερώς και λέμε πόσο φοβερά είναι αυτά που κάνει ο Φίλιππος και τα παρόμοια. Έπειτα, εσείς που κάθεστε εδώ, όσον αφορά τον τρόπο με τον οποίο θα μπορείτε να εκφωνείτε λόγους όλο δικαιοσύνη και θα συμφωνείτε με τα λεγόμενα κάποιου άλλου, είστε καλύτερα προετοιμασμένοι από τον Φίλιππο· αντίθετα, παραμένετε εντελώς αδρανείς όσον αφορά τον τρόπο με τον οποίο θα μπορέσετε να τον εμποδίσετε να πετύχει αυτά με τα οποία τώρα ασχολείται. [4] Κατά τη γνώμη μου λοιπόν συμβαίνει κάτι αναπόφευκτο και ίσως φυσικό· σε όσα δηλαδή ο καθένας αφιερώνει χρόνο και για όσα ενδιαφέρεται, σ᾽ αυτά υπερτερεί· εκείνος στα έργα, εσείς στα λόγια. Επομένως, αν σας ικανοποιεί και τώρα να σας λέει κανείς μόνο σωστά λόγια, αυτό είναι το μόνο εύκολο και δεν χρειάζεται καθόλου κόπος· [5] αν όμως πρέπει να εξετάσουμε πώς θα διορθωθεί η παρούσα κατάσταση και πώς, χωρίς καλά καλά να το καταλάβουμε, δεν θα επιδεινωθούν όλα ακόμη περισσότερο και πώς ακόμη ο Φίλιππος δεν θα μπορέσει να συγκροτήσει μια τόσο μεγάλη δύναμη, προς την οποία ούτε καν θα μπορέσουμε να αντισταθούμε, τότε δεν ενδείκνυται ο ίδιος τρόπος σκέψης, όπως στο παρελθόν· αλλά όλοι, τόσο οι ρήτορες όσο και εσείς οι ακροατές, πρέπει να επιλέγετε τα πιο σωστά και τα πλέον σωτήρια παρά τα πιο εύκολα και τα πιο ευχάριστα.