Γραφικό

Μνημοσύνη
Ψηφιακή Βιβλιοθήκη της Αρχαίας Ελληνικής Γραμματείας

Μνημοσύνης δ᾽ ἐξαῦτις ἐράσσατο καλλικόμοιο,
ἐξ ἧς οἱ Μοῦσαι χρυσάμπυκες ἐξεγένοντο
ἐννέα, τῇσιν ἅδον θαλίαι καὶ τέρψις ἀοιδῆς. Ησίοδος, Θεογονία 915-7

ΞΕΝΟΦΩΝ

Οἰκονομικός (1.1-1.7)


[1.1] Ἤκουσα δέ ποτε αὐτοῦ καὶ περὶ οἰκονομίας τοιάδε διαλεγομένου· Εἰπέ μοι, ἔφη, ὦ Κριτόβουλε, ἆρά γε ἡ οἰκονομία ἐπιστήμης τινὸς ὄνομά ἐστιν, ὥσπερ ἡ ἰατρικὴ καὶ ἡ χαλκευτικὴ καὶ ἡ τεκτονική;
Ἔμοιγε δοκεῖ, ἔφη ὁ Κριτόβουλος.
[1.2] Ἦ καὶ ὥσπερ τούτων τῶν τεχνῶν ἔχοιμεν ἂν εἰπεῖν ὅ τι ἔργον ἑκάστης, οὕτω καὶ τῆς οἰκονομίας δυναίμεθ᾽ ἂν εἰπεῖν ὅ τι ἔργον αὐτῆς ἐστι;
Δοκεῖ γοῦν, ἔφη ὁ Κριτόβουλος, οἰκονόμου ἀγαθοῦ εἶναι εὖ οἰκεῖν τὸν ἑαυτοῦ οἶκον.
[1.3] Ἦ καὶ τὸν ἄλλου δὲ οἶκον, ἔφη ὁ Σωκράτης, εἰ ἐπιτρέποι τις αὐτῷ, οὐκ ἂν δύναιτο, εἰ βούλοιτο, εὖ οἰκεῖν, ὥσπερ καὶ τὸν ἑαυτοῦ; ὁ μὲν γὰρ τεκτονικὴν ἐπιστάμενος ὁμοίως ἂν καὶ ἄλλῳ δύναιτο ἐργάζεσθαι ὅ τι περ καὶ ἑαυτῷ, καὶ ὁ οἰκονομικός γ᾽ ἂν ὡσαύτως.
Ἔμοιγε δοκεῖ, ὦ Σώκρατες.
[1.4] Ἔστιν ἄρα, ἔφη ὁ Σωκράτης, τὴν τέχνην ταύτην ἐπισταμένῳ, καὶ εἰ μὴ αὐτὸς τύχοι χρήματα ἔχων, τὸν ἄλλου οἶκον οἰκονομοῦντα ὥσπερ καὶ οἰκοδομοῦντα μισθοφορεῖν;
Νὴ Δία καὶ πολύν γε μισθόν, ἔφη ὁ Κριτόβουλος, φέροιτ᾽ ἄν, εἰ δύναιτο οἶκον παραλαβὼν τελεῖν τε ὅσα δεῖ καὶ περιουσίαν ποιῶν αὔξειν τὸν οἶκον.
[1.5] Οἶκος δὲ δὴ τί δοκεῖ ἡμῖν εἶναι; ἆρα ὅπερ οἰκία, ἢ καὶ ὅσα τις ἔξω τῆς οἰκίας κέκτηται, πάντα τοῦ οἴκου ταῦτά ἐστιν;
Ἐμοὶ γοῦν, ἔφη ὁ Κριτόβουλος, δοκεῖ, καὶ εἰ μηδ᾽ ἐν τῇ αὐτῇ πόλει εἴη τῷ κεκτημένῳ, πάντα τοῦ οἴκου εἶναι ὅσα τις κέκτηται.
[1.6] Οὐκοῦν καὶ ἐχθροὺς κέκτηνταί τινες;
Νὴ Δία καὶ πολλούς γε ἔνιοι.
Ἦ καὶ κτήματα αὐτῶν φήσομεν εἶναι τοὺς ἐχθρούς;
Γελοῖον μεντἂν εἴη, ἔφη ὁ Κριτόβουλος, εἰ ὁ τοὺς ἐχθροὺς αὔξων προσέτι καὶ μισθὸν τούτου φέροι.
[1.7] Ὅτι τοι ἡμῖν ἐδόκει οἶκος ἀνδρὸς εἶναι ὅπερ κτῆσις.
Νὴ Δί᾽, ἔφη ὁ Κριτόβουλος, ὅ τι γε τις ἀγαθὸν κέκτηται· οὐ μὰ Δί᾽ οὐκ εἴ τι κακόν, τοῦτο κτῆμα ἐγὼ καλῶ.
Σὺ δ᾽ ἔοικας τὰ ἑκάστῳ ὠφέλιμα κτήματα καλεῖν.
Πάνυ μὲν οὖν, ἔφη· τὰ δέ γε βλάπτοντα ζημίαν ἔγωγε νομίζω μᾶλλον ἢ χρήματα.


[1.1] Τον άκουσα επίσης μια μέρα να κάνει μια τέτοια συζήτηση και για την οικιακή οικονομία.
ΣΩΚΡΑΤΗΣ. Πες μου, Κριτόβουλε, άραγε η οικιακή οικονομία είναι το όνομα μιας γνώσης, όπως εκείνη του γιατρού, του μεταλλουργού ή του ξυλουργού;
ΚΡΙΤΟΒΟΥΛΟΣ. Ναι, το πιστεύω αυτό.
[1.2] ΣΩΚΡΑΤΗΣ. Αλήθεια! Και επομένως, όπως μπορούμε να καθορίσουμε ποιό είναι το αντικείμενο καθεμιάς ξεχωριστά από αυτές τις ενασχολήσεις, με τον ίδιο τρόπο μπορούμε να μιλήσουμε για το αντικείμενο της οικιακής οικονομίας;
ΚΡΙΤΟΒΟΥΛΟΣ. Εγώ, τουλάχιστον, έχω τη γνώμη πως είναι χαρακτηριστικό ενός ικανού οικονόμου να διοικεί καλά τα του «οίκου» του.
[1.3] ΣΩΚΡΑΤΗΣ. Πράγματι. Και αν του εμπιστευόταν τον οίκο ενός άλλου, δεν θα μπορούσε, αν ήθελε, να τον διοικήσει τόσο καλά όπως και τον δικό του; γιατί ένας μαραγκός μπορεί να εργάζεται εξίσου καλά για έναν άλλο όπως και για τον εαυτό του· παρόμοια μήπως μπορεί να εργάζεται και ο γνώστης της οικιακής οικονομίας;
ΚΡΙΤΟΒΟΥΛΟΣ. Το πιστεύω, Σωκράτη, μπορεί.
[1.4] ΣΩΚΡΑΤΗΣ. Επομένως, αυτός που γνωρίζει την τέχνη της οικονομίας, ακόμη και αν τύχει ο ίδιος να μην έχει χρήματα, είναι δυνατόν, επειδή είναι διαχειριστής του οίκου ενός άλλου, να παίρνει μιαν αμοιβή όπως ο κατασκευαστής του;
ΚΡΙΤΟΒΟΥΛΟΣ. Ναι, μά τον Δία, και μάλιστα θα μπορούσε να παίρνει μιαν υπολογίσιμη αμοιβή, αν αναλαμβάνοντας τον «οίκο» θα μπορούσε να πληρώνει όσα έξοδα απαιτούνται και επιπλέον να κάνει περίσσευμα και να ευημερεί ο «οίκος» του.
[1.5] ΣΩΚΡΑΤΗΣ. Τί νομίζουμε, λοιπόν, πως είναι ένας «οίκος»; Μήπως είναι το ίδιο πράγμα με μια οικία; ή και όλα αυτά που κατέχει κάποιος έξω από την οικία του, ρωτώ, αποτελούν ένα μέρος του «οίκου»;
ΚΡΙΤΟΒΟΥΛΟΣ. Εγώ, βέβαια, έχω αυτή τη γνώμη, και αν ακόμη όλα τα αγαθά που κατέχει κάποιος δεν είναι μέσα στην ίδια πόλη που κατοικεί, αποτελούν όλα μέρος της οικογενειακής περιουσίας του.
[1.6] ΣΩΚΡΑΤΗΣ. Λοιπόν, μερικοί άνθρωποι κατέχουν επίσης εχθρούς;
ΚΡΙΤΟΒΟΥΛΟΣ. Ναι, μά τον Δία, και μερικοί πολλούς.
ΣΩΚΡΑΤΗΣ. Θα πούμε, στ᾽ αλήθεια, πως και οι εχθροί τους αποτελούν μέρος των περιουσιακών τους αγαθών;
ΚΡΙΤΟΒΟΥΛΟΣ. Θα ήταν πραγματικά γελοίο, αν κάποιος αυξάνοντας τον αριθμό των εχθρών του έπαιρνε από πάνω γι᾽ αυτό έναν μισθό.
[1.7] ΣΩΚΡΑΤΗΣ. Ακόμη, θεωρήσαμε πως ο «οίκος» ενός ανθρώπου είναι το ίδιο με την περιουσία του.
ΚΡΙΤΟΒΟΥΛΟΣ. Ναι, μά τον Δία, οτιδήποτε έχει κανείς χρήσιμο, αλλά, όταν έχει ένα κακό πράγμα, μά τον Δία, δεν θα το ονόμαζα αυτό περιουσία.
ΣΩΚΡΑΤΗΣ. Μου δίνεις την εντύπωση ότι ονομάζεις περιουσία αυτά που είναι ωφέλιμα στον καθένα.
ΚΡΙΤΟΒΟΥΛΟΣ. Βεβαιότατα, γιατί αυτά που βλάπτουν πιστεύω πως είναι περισσότερο ζημία παρά αγαθά.