[12] Αφού τελειώσαμε τη συζήτηση των θεμάτων αυτών, ας εξετάσουμε τώρα και το αν η ευδαιμονία είναι από τα πράγματα που αξίζουν τον έπαινο ή μήπως μάλλον από τα πράγματα που αξίζουν την τιμή και τον σεβασμό μας — ότι δεν είναι από τα πράγματα που απλώς μπορούν να είναι αγαθά, αυτό είναι, βέβαια, φανερό. Είναι φανερό ότι κάθε φορά που επαινούμε κάτι, το επαινούμε α) επειδή έχει μια συγκεκριμένη ιδιότητα, και β) επειδή βρίσκεται σε κάποια συγκεκριμένη σχέση προς κάτι άλλο. Επαινούμε, πράγματι, τον δίκαιο, τον ανδρείο και γενικά τον καλό άνθρωπο και την αρετή εξαιτίας των πράξεων και των έργων τους· επαινούμε, επίσης, τον δυνατό αθλητή, τον δρομέα και όλους τους υπόλοιπους επειδή έχουν κάποιες φυσικές ιδιότητες και επειδή βρίσκονται σε κάποια συγκεκριμένη σχέση με κάτι καλό και αξιόλογο. Αυτό γίνεται φανερό και από τους επαίνους που λέγονται για τους θεούς: οι έπαινοι αυτοί φαίνονται αστείοι, γιατί οι θεοί επαινούνται με τα μέτρα που ισχύουν για μας τους ανθρώπους· αυτό όμως συμβαίνει, επειδή ο έπαινος γίνεται, όπως είπαμε, ενσχέσει με κάτι άλλο. Αν ο έπαινος είναι για πράγματα σαν αυτά που περιγράψαμε, είναι φανερό ότι για τα άριστα πράγματα δεν ταιριάζει ο έπαινος, αλλά κάτι μεγαλύτερο και καλύτερο, όπως δείχνουν και τα ίδια τα πράγματα· τις λέξεις, πράγματι, «μακαρίζω» και «ευδαιμονίζω» τις λέμε για τους θεούς και, ύστερα, και για τους πιο θεϊκούς μεταξύ των ανθρώπων. Το ίδιο και για τα αγαθά· κανένας, πράγματι, δεν επαινεί την ευδαιμονία όπως επαινεί τη δικαιοσύνη, αλλά τη μακαρίζει, σαν κάτι το θεϊκότερο και καλύτερο. Έτσι και ο Εύδοξος άσκησε με πολλή επιτυχία το έργο του συνηγόρου υποστηρίζοντας την απονομή του αριστείου στην ηδονή: ήταν, δηλαδή, της γνώμης ότι το γεγονός πως η ηδονή, παρόλο ότι είναι ένα από τα αγαθά, δεν επαινείται, δηλώνει ότι είναι κάτι ανώτερο από τα πράγματα στα οποία ταιριάζει να απονέμεται έπαινος· τέτοια θεωρούσε ότι είναι η περίπτωση του θεού και του υπέρτατου αγαθού — γιατί όλα τα άλλα κρίνονται ενσχέσει με αυτά. Ο έπαινος είναι για την αρετή (αυτή κάνει τον άνθρωπο ικανό να πράττει το ωραίο), ενώ τα εγκώμια προορίζονται για τις πράξεις, τις πράξεις του σώματος και τις πράξεις της ψυχής. Ίσως όμως η διαπίστωση και η διατύπωση λεπτών διακρίσεων στα θέματα αυτά ανήκει περισσότερο σ᾽ αυτούς που έχουν ασχοληθεί με τα εγκώμια. Για μας έχει γίνει φανερό από όσα [1102a] ειπώθηκαν ότι η ευδαιμονία είναι από τα πράγματα που, ως τέλεια, αξίζουν την τιμή και τον σεβασμό μας. Ότι έτσι έχει το πράγμα προκύπτει λογικά και από το ότι η ευδαιμονία είναι αρχή· για χάρη της πράγματι κάνουμε όλοι όλα τα άλλα. Αυτό όμως που είναι η αρχή και η αιτία των αγαθών λέμε ότι είναι κάτι το άξιο τιμής, κάτι το θεϊκό. |