Γραφικό

Μνημοσύνη
Ψηφιακή Βιβλιοθήκη της Αρχαίας Ελληνικής Γραμματείας

Μνημοσύνης δ᾽ ἐξαῦτις ἐράσσατο καλλικόμοιο,
ἐξ ἧς οἱ Μοῦσαι χρυσάμπυκες ἐξεγένοντο
ἐννέα, τῇσιν ἅδον θαλίαι καὶ τέρψις ἀοιδῆς. Ησίοδος, Θεογονία 915-7

ΘΟΥΚΥΔΙΔΗΣ

Ἱστορίαι (5.48.1-5.50.4)

[5.48.1] Αἱ μὲν σπονδαὶ καὶ ἡ ξυμμαχία οὕτως ἐγένοντο, καὶ αἱ τῶν Λακεδαιμονίων καὶ Ἀθηναίων οὐκ ἀπείρηντο τούτου ἕνεκα οὐδ᾽ ὑφ᾽ ἑτέρων. [5.48.2] Κορίνθιοι δὲ Ἀργείων ὄντες ξύμμαχοι οὐκ ἐσῆλθον ἐς αὐτάς, ἀλλὰ καὶ γενομένης πρὸ τούτου Ἠλείοις καὶ Ἀργείοις καὶ Μαντινεῦσι ξυμμαχίας, τοῖς αὐτοῖς πολεμεῖν καὶ εἰρήνην ἄγειν, οὐ ξυνώμοσαν, ἀρκεῖν δ᾽ ἔφασαν σφίσι τὴν πρώτην γενομένην ἐπιμαχίαν, ἀλλήλοις βοηθεῖν, ξυνεπιστρατεύειν δὲ μηδενί. [5.48.3] οἱ μὲν Κορίνθιοι οὕτως ἀπέστησαν τῶν ξυμμάχων καὶ πρὸς τοὺς Λακεδαιμονίους πάλιν τὴν γνώμην εἶχον.
[5.49.1] Ὀλύμπια δ᾽ ἐγένετο τοῦ θέρους τούτου, οἷς Ἀνδροσθένης Ἀρκὰς παγκράτιον τὸ πρῶτον ἐνίκα· καὶ Λακεδαιμόνιοι τοῦ ἱεροῦ ὑπὸ Ἠλείων εἴρχθησαν ὥστε μὴ θύειν μηδ᾽ ἀγωνίζεσθαι, οὐκ ἐκτίνοντες τὴν δίκην αὐτοῖς ἣν ἐν τῷ Ὀλυμπιακῷ νόμῳ Ἠλεῖοι κατεδικάσαντο αὐτῶν φάσκοντες ‹ἐς› σφᾶς ἐπὶ Φύρκον τε τεῖχος ὅπλα ἐπενεγκεῖν καὶ ἐς Λέπρεον αὐτῶν ὁπλίτας ἐν ταῖς Ὀλυμπιακαῖς σπονδαῖς ἐσπέμψαι. ἡ δὲ καταδίκη δισχίλιαι μναῖ ἦσαν, κατὰ τὸν ὁπλίτην ἕκαστον δύο μναῖ, ὥσπερ ὁ νόμος ἔχει. [5.49.2] Λακεδαιμόνιοι δὲ πρέσβεις πέμψαντες ἀντέλεγον μὴ δικαίως σφῶν καταδεδικάσθαι, λέγοντες μὴ ἐπηγγέλθαι πω ἐς Λακεδαίμονα τὰς σπονδάς, ὅτ᾽ ἐσέπεμψαν τοὺς ὁπλίτας. [5.49.3] Ἠλεῖοι δὲ τὴν παρ᾽ αὐτοῖς ἐκεχειρίαν ἤδη ἔφασαν εἶναι (πρώτοις γὰρ σφίσιν αὐτοῖς ἐπαγγέλλουσιν), καὶ ἡσυχαζόντων σφῶν καὶ οὐ προσδεχομένων ὡς ἐν σπονδαῖς, αὐτοὺς λαθεῖν ἀδικήσαντας. [5.49.4] οἱ δὲ Λακεδαιμόνιοι ὑπελάμβανον οὐ χρεὼν εἶναι αὐτοὺς ἐπαγγεῖλαι ἔτι ἐς Λακεδαίμονα, εἰ ἀδικεῖν γε ἤδη ἐνόμιζον αὐτούς, ἀλλ᾽ οὐχ ὡς νομίζοντας τοῦτο δρᾶσαι, καὶ ὅπλα οὐδαμόσε ἔτι αὐτοῖς ἐπενεγκεῖν. [5.49.5] Ἠλεῖοι δὲ τοῦ αὐτοῦ λόγου εἴχοντο, ὡς μὲν οὐκ ἀδικοῦσι μὴ ἂν πεισθῆναι, εἰ δὲ βούλονται σφίσι Λέπρεον ἀποδοῦναι, τό τε αὑτῶν μέρος ἀφιέναι τοῦ ἀργυρίου, καὶ ὃ τῷ θεῷ γίγνεται αὐτοὶ ὑπὲρ ἐκείνων ἐκτίσειν. [5.50.1] ὡς δ᾽ οὐκ ἐσήκουον, αὖθις τάδε ἠξίουν, Λέπρεον μὲν μὴ ἀποδοῦναι, εἰ μὴ βούλονται, ἀναβάντας δὲ ἐπὶ τὸν βωμὸν τοῦ Διὸς τοῦ Ὀλυμπίου, ἐπειδὴ προθυμοῦνται χρῆσθαι τῷ ἱερῷ, ἐπομόσαι ἐναντίον τῶν Ἑλλήνων ἦ μὴν ἀποδώσειν ὕστερον τὴν καταδίκην. [5.50.2] ὡς δὲ οὐδὲ ταῦτα ἤθελον, Λακεδαιμόνιοι μὲν εἴργοντο τοῦ ἱεροῦ [θυσίας καὶ ἀγώνων] καὶ οἴκοι ἔθυον, οἱ δὲ ἄλλοι Ἕλληνες ἐθεώρουν πλὴν Λεπρεατῶν. [5.50.3] ὅμως δὲ οἱ Ἠλεῖοι δεδιότες μὴ βίᾳ θύσωσι, ξὺν ὅπλοις τῶν νεωτέρων φυλακὴν εἶχον· ἦλθον δὲ αὐτοῖς καὶ Ἀργεῖοι καὶ Μαντινῆς, χίλιοι ἑκατέρων, καὶ Ἀθηναίων ἱππῆς, οἳ ἐν Ἁρπίνῃ ὑπέμενον τὴν ἑορτήν. [5.50.4] δέος δ᾽ ἐγένετο τῇ πανηγύρει μέγα μὴ ξὺν ὅπλοις ἔλθωσιν οἱ Λακεδαιμόνιοι, ἄλλως τε καὶ ἐπειδὴ καὶ Λίχας ὁ Ἀρκεσιλάου Λακεδαιμόνιος ἐν τῷ ἀγῶνι ὑπὸ τῶν ῥαβδούχων πληγὰς ἔλαβεν, ὅτι νικῶντος τοῦ ἑαυτοῦ ζεύγους καὶ ἀνακηρυχθέντος Βοιωτῶν δημοσίου κατὰ τὴν οὐκ ἐξουσίαν τῆς ἀγωνίσεως προελθὼν ἐς τὸν ἀγῶνα ἀνέδησε τὸν ἡνίοχον, βουλόμενος δηλῶσαι ὅτι ἑαυτοῦ ἦν τὸ ἅρμα· ὥστε πολλῷ δὴ μᾶλλον ἐπεφόβηντο πάντες καὶ ἐδόκει τι νέον ἔσεσθαι. οἱ μέντοι Λακεδαιμόνιοι ἡσύχασάν τε καὶ ἡ ἑορτὴ αὐτοῖς οὕτω διῆλθεν.

[5.48.1] Μ᾽ αυτόν τον τρόπο έγινε η συμμαχία και οι σπονδές, αλλά ούτε οι Αθηναίοι, ούτε οι Λακεδαιμόνιοι καταγγείλαν, γι᾽ αυτό, την μεταξύ τους ειρήνη και συμμαχία. [5.48.2] Οι Κορίνθιοι, αν και σύμμαχοι των Αργείων, δεν προσχώρησαν στην συμμαχία αυτή. Αλλά και όταν είχε γίνει συμμαχία μεταξύ Ηλείων, Αργείων και Μαντινέων που όριζε ότι θα κάνουν από κοινού πόλεμο και ειρήνη, οι Κορίνθιοι είχαν αρνηθεί να προσχωρήσουν και δήλωσαν ότι αρκούσε η αρχική αμυντική συμμαχία με την οποία οι πολιτείες είχαν αναλάβει υποχρέωση να κάνουν κοινό επιθετικό πόλεμο. [5.48.3] Οι Κορίνθιοι άρχισαν, έτσι, ν᾽ απομακρύνονται από τους συμμάχους τους και να στρέφονται πάλι προς τους Λακεδαιμονίους.
[5.49.1] Το καλοκαίρι εκείνο έγιναν οι Ολυμπιακοί αγώνες στους οποίους ο Ανδροσθένης από την Αρκαδία νίκησε, για πρώτη φορά, στο παγκράτιο. Οι Ηλείοι απόκλεισαν από τον ιερό χώρο τους Λακεδαιμονίους οι οποίοι ούτε θυσίες μπόρεσαν να προσφέρουν, ούτε να πάρουν μέρος στους αγώνες. Είχαν αρνηθεί να πληρώσουν το πρόστιμο που τους είχαν επιβάλει οι Ηλείοι σύμφωνα με τον ολυμπιακό νόμο, επειδή είχαν εκστρατεύσει εναντίον του φρουρίου Φύρκος και είχαν στείλει οπλίτες στο Λέπρεο κατά την διάρκεια της ολυμπιακής ανακωχής. Το πρόστιμο, σύμφωνα με τον νόμο, ήταν δυο χιλιάδες μνες, δηλαδή δύο μνες κατά οπλίτη. [5.49.2] Οι Λακεδαιμόνιοι έστειλαν πρέσβεις και διαμαρτυρήθηκαν λέγοντας ότι ήταν άδικη η καταδίκη τους και ισχυρίζονταν ότι, όταν είχαν στείλει τους οπλίτες, η ολυμπιακή ανακωχή δεν είχε ακόμα αναγγελθεί στην Λακεδαίμονα. [5.49.3] Οι Ηλείοι αποκρίθηκαν ότι η ανακωχή είχε κιόλας αρχίσει να ισχύει στην χώρα τους —και πραγματικά αναγγέλλεται πρώτα στην Ηλεία— και ότι ενώ οι ίδιοι ησύχαζαν και ήσαν ανύποπτοι, αφού υπήρχε εκεχειρία, οι Λακεδαιμόνιοι είχαν επιτεθεί αιφνιδιαστικά. [5.49.4] Οι Λακεδαιμόνιοι αποκρίθηκαν ότι αν οι Ηλείοι θεωρούσαν ότι οι Σπαρτιάτες τούς είχαν αδικήσει, δεν έπρεπε ν᾽ αναγγείλουν την ανακωχή και στην Λακεδαίμονα. Την είχαν, όμως, αναγγείλει δείχνοντας έτσι ότι δεν θεωρούσαν πως είχαν αδικηθεί και από τότε δεν είχε γίνει καμιά εχθροπραξία εναντίον τους. [5.49.5] Αλλά οι Ηλείοι επέμειναν στα επιχειρήματά τους και είπαν ότι κανείς δεν θα τους έπειθε πως οι Λακεδαιμόνιοι δεν τους είχαν αδικήσει. Αν όμως δέχονταν οι Λακεδαιμόνιοι να τους αποδώσουν το Λέπρεο, τότε ήσαν έτοιμοι να παραιτηθούν από το πρόστιμο και θα πλήρωναν οι ίδιοι στον θεό, για λογαριασμό των Λακεδαιμονίων, το μερίδιο που του αναλογούσε.
[5.50.1] Οι Λακεδαιμόνιοι δεν το δέχτηκαν και οι Ηλείοι έκαναν άλλη πρόταση. Να μην αποδώσουν οι Λακεδαιμόνιοι το Λέπρεον, αν επέμεναν στην άρνησή τους, αλλά αφού επιθυμούσαν τόσο ζωηρά να χρησιμοποιήσουν τον ιερό χώρο, ν᾽ ανεβούν στον βωμό του Ολυμπίου Διός και να ορκιστούν μπροστά στους Έλληνες ότι θα πληρώσουν το πρόστιμο αργότερα. [5.50.2] Αλλά ούτε αυτό δέχτηκαν οι Λακεδαιμόνιοι. Αποκλείστηκαν από το ιερό και από τους αγώνες και έκαναν τις θυσίες στην Σπάρτη, ενώ όλοι οι άλλοι Έλληνες, εκτός από τους Λεπρεάτες, πήραν μέρος στους αγώνες. [5.50.3] Οι Ηλείοι φοβόνταν μήπως οι Λακεδαιμόνιοι μπουν με την βία για να κάνουν θυσίες. Όπλισαν τους νέους και τους έβαλαν φρουρούς. Ήρθαν να τους ενισχύσουν χίλιοι Αργείοι και άλλοι τόσοι Μαντινείς και ιππείς Αθηναίοι που περίμεναν στην Αρπίνη ν᾽ αρχίσουν οι αγώνες. [5.50.4] Επικρατούσε μεγάλη ανησυχία στην εορτή, μήπως οι Λακεδαιμόνιοι έρθουν ένοπλοι και κορυφώθηκε η ταραχή όταν, μέσα στον στίβο, οι ραβδούχοι χτύπησαν τον Λακεδαίμονα Λίχα του Αρκεσιλάου. Είχε νικήσει το δίζυγο άρμα του κι επειδή δεν είχε δικαίωμα ν᾽ αγωνιστεί, ανακηρύχτηκε νικητής το Δημόσιο των Βοιωτών —στ᾽ όνομα του οποίου είχε εγγραφεί το άρμα του— και τότε αυτός προχώρησε στον στίβο και στεφάνωσε τον ηνίοχό του για να δείξει φανερά ότι το άρμα ήταν δικό του. Όλοι τρόμαξαν με το επεισόδιο και περίμεναν ότι θα συμβούν γεγονότα. Αλλά οι Λακεδαιμόνιοι δεν έκαναν τίποτε και η εορτή τέλειωσε ομαλά.