[32] Ότι και η διαδικασία ανακήρυξης του στεφάνου που προτείνει στο ψήφισμα ο Κτησιφών είναι παράνομη, και επ᾽ αυτού θα σας ενημερώσω. Ο νόμος ορίζει ρητά, εάν πρόκειται να στεφανώσει κάποιον η Βουλή, η ανακήρυξη να γίνεται στο Βουλευτήριο, εάν όμως ο λαός, η ανακήρυξη να γίνεται στον χώρο της Εκκλησίας του Δήμου, «πουθενά αλλού». Κάνε μου τη χάρη, γραμματέα, και διάβασε τον νόμο.
ΝΟΜΟΣ
[33] Αυτός ο νόμος, Αθηναίοι, είναι πολύ σωστός. Γιατί, φαντάζομαι, ο νομοθέτης πίστευε ότι δεν πρέπει ο ρήτορας να κάνει επίδειξη μπροστά στους ξένους θεατές, αλλά να είναι ευχαριστημένος που μέσα στην ίδια του την πόλη τιμάται από τον λαό και όχι να επιδιώκει πολιτική εκμετάλλευση με τα κηρύγματα στο θέατρο. Έτσι σκέφτηκε ο νομοθέτης· πώς όμως σκέφτηκε ο Κτησιφών; Διάβασε το ψήφισμα.
ΨΗΦΙΣΜΑ
[34] Ακούτε, Αθηναίοι, ότι ο νομοθέτης ορίζει, όποιος στεφανώνεται από τον λαό, να γίνεται η ανακήρυξη ενώπιον του λαού στην Πνύκα, όπου συνέρχεται η Εκκλησία του Δήμου, «πουθενά αλλού». Ο Κτησιφών όμως πρότεινε να γίνει η ανακήρυξη στο θέατρο· έτσι, όχι μόνο παρέβη τους νόμους, αλλά άλλαξε και τον τόπο της τελετής, και όχι σε ώρα συνεδρίασης των Αθηναίων, αλλά κατά τη διδασκαλία των νέων τραγωδιών, πράγμα που σημαίνει όχι μόνο ενώπιον του αθηναϊκού κοινού αλλά και ενώπιον των Ελλήνων, για να μάθουν και αυτοί μαζί με εμάς ποιον άνδρα τιμούμε.
[35] Ενώ λοιπόν ο Κτησιφών έχει προτείνει παράνομο ψήφισμα τόσο απροκάλυπτα, θα προσπαθήσει μαζί με τον Δημοσθένη να επιτεθεί στους νόμους με διάφορα τεχνάσματα. Αυτά εγώ θα σας τα αποκαλύψω και θα σας προειδοποιήσω, για να μην εξαπατηθείτε χωρίς να το καταλάβετε. Γιατί αυτοί δεν θα μπορέσουν να υποστηρίξουν ότι δεν απαγορεύουν οι νόμοι να γίνεται η απονομή του στεφάνου εκτός της Εκκλησίας του Δήμου γι᾽ αυτόν που στεφανώνεται από τον λαό. Θα επικαλεστούν όμως κατά την απολογία τους τον Διονυσιακό νόμο, και μάλιστα θα κάνουν χρήση μέρους του νόμου αυτού, για να σας εξαπατήσουν. [36] Με τον τρόπο αυτόν θα παρουσιάσουν έναν νόμο εντελώς άσχετο με αυτή την καταγγελία και θα ισχυριστούν πως υπάρχουν τάχα στην πόλη δύο νόμοι για τις ανακηρύξεις στεφάνων. Ο ένας είναι αυτός που παρουσίασα τώρα εγώ και που ρητά απαγορεύει να γίνεται η ανακήρυξη αυτού που στεφανώνεται από το λαό εκτός Εκκλησίας του Δήμου. Θα υποστηρίξουν όμως ότι υπάρχει και δεύτερος νόμος αντίθετος προς αυτόν, που δίνει τη δυνατότητα να γίνεται η ανακήρυξη του στεφάνου στο θέατρο κατά τη διδασκαλία νέων τραγωδιών «εφόσον το αποφασίσει ο λαός». Και, προφανώς, θα υποστηρίξουν ότι ο Κτησιφών έχει προτείνει το ψήφισμα σύμφωνα με αυτόν τον νόμο.
[37] Αλλά εγώ, για να αντικρούσω τα τεχνάσματά τους, θα παρουσιάσω συνηγόρους τους νόμους σας, πράγμα που φροντίζω να κάνω συνεχώς σε όλη τη διάρκεια της δίκης. Γιατί, αν είναι αλήθεια αυτό, αν δηλαδή έχει παρεισφρήσει στο πολίτευμά μας μια τέτοια συνήθεια, ώστε άκυροι νόμοι να συμπεριλαμβάνονται ανάμεσα στους έγκυρους και να υπάρχουν δύο αντίθετοι μεταξύ τους για την ίδια περίπτωση, πώς θα μπορούσε πια να ονομάσει κανείς ένα τέτοιο πολίτευμα, στο οποίο τα ίδια πράγματα ο ένας νόμος επιτρέπει να γίνονται, ο άλλος τα απαγορεύει; [38] Δεν είναι όμως έτσι τα πράγματα· μακάρι να μη φτάσετε ποτέ σε τέτοια αναρχία των νόμων· ούτε ο νομοθέτης που έβαλε τα θεμέλια της δημοκρατίας έχει αδιαφορήσει γι᾽ αυτές τις περιπτώσεις. Αντίθετα μάλιστα, έχει δώσει ρητή εντολή στους θεσμοθέτες να προβαίνουν κάθε χρόνο σε διόρθωση των νόμων σε συνεδριάσεις του Δήμου, ύστερα από προσεκτική εξέταση και έρευνα μήπως έχει συμπεριληφθεί στη νομοθεσία κάποιος νόμος αντίθετος προς άλλον ή άκυρος ανάμεσα στους έγκυρους ή αν έχουν συμπεριληφθεί περισσότεροι του ενός νόμοι για την ίδια περίπτωση. [39] Αν οι θεσμοθέτες διαπιστώσουν κάτι τέτοιο, ορίζει ο νομοθέτης να το γράψουν σε πινακίδες και να το θέσουν σε κοινή θέα μπροστά από τα αγάλματα των Επώνυμων ηρώων· στη συνέχεια, οι πρυτάνεις να ορίζουν τους νομοθέτες και να καλούν τον λαό σε συνέλευση, ο επιστάτης των προέδρων να δίνει στον λαό τη δυνατότητα να αποφασίζει με χειροτονία για ακύρωση των μεν ή διατήρηση των δε, για να υπάρχει ένας νόμος και όχι περισσότεροι για κάθε περίπτωση. Κάνε μου τη χάρη, γραμματέα, και διάβασε τους νόμους.
ΝΟΜΟΙ