[17] Σχετικά με το ακαταμάχητο τάχα επιχείρημα που προβάλλει ο Δημοσθένης, θέλω να πω προκαταβολικά λίγα λόγια. Θα ισχυριστεί δηλαδή αυτός: «είμαι επιστάτης της επισκευής των τειχών· το παραδέχομαι· ξόδεψα όμως για την πόλη από δικά μου χρήματα εκατό μνες και έχω κάνει το έργο μεγαλύτερο από ό,τι είχε προγραμματιστεί. Για ποιο πράγμα λοιπόν είμαι υποχρεωμένος να λογοδοτήσω; Εκτός και αν και η ευεργεσία υπόκειται σε έλεγχο». Στη δικαιολογία αυτή του Δημοσθένη, ακούστε τώρα τη δική μου απάντηση, λόγια δίκαια και ωφέλιμα. Σ᾽ αυτήν την πόλη, την τόσο παλαιά και τόσο μεγάλη, κανένας από όσους έχουν αναλάβει ένα οποιοδήποτε λειτούργημα προς το δημόσιο δεν είναι απαλλαγμένος από τον έλεγχο. [18] Θα σας αναφέρω πρώτα τις πιο απίθανες περιπτώσεις. Για παράδειγμα, ο νόμος ορίζει οι ιερείς και οι ιέρειες να υπόκεινται σε έλεγχο, τόσο όλοι μαζί όσο και ο καθένας χωριστά, και εκείνοι που παίρνουν από σας μόνο τις ιερές προσφορές και αυτοί που προσεύχονται στους θεούς για σας, και όχι μόνο κατ᾽ ιδίαν ο καθένας αλλά και από κοινού τα διάφορα ιερατικά γένη, οι Ευμολπίδες, οι Κήρυκες και όλοι οι υπόλοιποι.
[19] Εξάλλου, ο νόμος υποχρεώνει σε έλεγχο και τους τριηράρχους, μολονότι δεν διαχειρίζονται χρήματα του δημοσίου ούτε και υπεξαιρούν μεγάλα χρηματικά ποσά από τα δικά σας εισοδήματα και, καταθέτοντας λίγα, να ισχυρίζονται ότι κάνουν δωρεές, ενώ σας επιστρέφουν τα δικά σας χρήματα. Αυτοί, κατά κοινή ομολογία, έχουν δαπανήσει την πατρική περιουσία με τη φιλοδοξία να σας υπηρετήσουν. Ακόμη, όχι μόνο οι τριήραρχοι αλλά και τα ανώτατα συνέδρια της πόλης υπόκεινται στην κρίση των δικαστηρίων. [20] Πρώτα πρώτα λοιπόν ορίζει ο νόμος η Βουλή του Άρειου Πάγου να δίνει στους λογιστές έγγραφη αιτιολογία των πράξεων και της διαχείρισής της και οδηγεί υπό τον έλεγχό σας το αυστηρό αυτό και αρμόδιο σώμα για τα πιο σημαντικά ζητήματα της πολιτείας. Δεν πρέπει άραγε να στεφανωθεί η Βουλή του Άρειου Πάγου; Όχι, γιατί κάτι τέτοιο δεν είναι πατροπαράδοτο γι᾽ αυτούς. Άραγε οι Αρεοπαγίτες δεν αγαπούν τις τιμητικές διακρίσεις; Και πολύ μάλιστα. Ωστόσο, δεν αρκούνται στο να μην παραβιάζουν τους νόμους, αλλά, εάν κάποιος από αυτούς υποπίπτει σε κάποιο σφάλμα, τον τιμωρούν. Οι δικοί σας όμως ρήτορες δεν ενοχλούνται από κάτι τέτοια. [21] Αλλά και τη Βουλή των πεντακοσίων έχει καταστήσει ο νομοθέτης υπεύθυνη λογοδοσίας. Και τόσο λίγη εμπιστοσύνη έχει στους υπόχρεους σε λογοδοσία, ώστε στην αρχή ακόμη του νόμου διευκρινίζει: «άρχοντας υπόχρεος σε λογοδοσία απαγορεύεται να φύγει από την πόλη». «Μα τον Ηρακλή», θα μπορούσε να διαμαρτυρηθεί κάποιος, «να μην απομακρυνθώ από την πόλη, επειδή άσκησα κάποιαν εξουσία! Ναι, για να μη δραπετεύσεις, παίρνοντας μαζί σου χρήματα ή έγγραφα της πόλης». Ακόμη, στον υπόχρεο σε λογοδοσία απαγορεύει ο νομοθέτης να αφιερώνει την περιουσία του, να κάνει αναθήματα και να υιοθετείται, ακόμη να διαθέτει τα υπάρχοντά του και άλλα πολλά. Με μια λέξη, ο νομοθέτης δεσμεύει τις περιουσίες των υπόλογων αρχόντων, μέχρις ότου λογοδοτήσουν στα αρμόδια όργανα της πόλης. [22] «Ναι, αλλά μπορεί να υπάρχει και κάποιος που δεν έχει πάρει καθόλου χρήματα από το δημόσιο ούτε και ξόδεψε τίποτε, ανέλαβε όμως κάποιο δημόσιο λειτούργημα». Ο νόμος ορίζει να λογοδοτεί και αυτός στους λογιστές. «Μα πώς ένας που δεν πήρε ούτε ξόδεψε χρήματα του δημοσίου είναι υποχρεωμένος να λογοδοτήσει;» Ο ίδιος ο νόμος απαντά και εξηγεί όσα πρέπει να γράψει· ορίζει δηλαδή να δηλώσει εγγράφως τούτο ακριβώς: «ούτε πήρα τίποτε από το δημόσιο ούτε ξόδεψα.» Κανένας στην πόλη δεν είναι ανέλεγκτος· αντίθετα, υπόκειται σε έρευνα και σε εξέταση. Για την αλήθεια των όσων λέω, ακούστε τους ίδιους τους νόμους.
ΝΟΜΟΙ
[23] Όταν λοιπόν με τόσο θράσος ο Δημοσθένης ισχυρίζεται ότι δεν είναι υποχρεωμένος να λογοδοτήσει για τη δωρεά, δώστε του την εξής απάντηση: Δεν έπρεπε, Δημοσθένη, να αφήσεις τον κήρυκα των λογιστών να κάνει το πατροπαράδοτο και νόμιμο κήρυγμα: «ποιος επιθυμεί να διατυπώσει κατηγορία;» Δώσε το δικαίωμα σε όποιον πολίτη θέλει να σου αμφισβητήσει ότι έκανες δωρεά, και να υποστηρίξει ότι από ένα μεγάλο ποσό που είχες στην κατοχή σου για την επισκευή των τειχών ξόδεψες λίγα, ενώ είχες πάρει από την πόλη δέκα τάλαντα γι᾽ αυτόν τον σκοπό. Μην αρπάζεις λοιπόν τις τιμές μήτε να αποσπάς τις ψήφους μέσα από τα χέρια των δικαστών μήτε και να προηγείται των νόμων η πολιτική σου καριέρα, αλλά πρώτα οι νόμοι και ύστερα αυτή.