Γραφικό

Μνημοσύνη
Ψηφιακή Βιβλιοθήκη της Αρχαίας Ελληνικής Γραμματείας

Μνημοσύνης δ᾽ ἐξαῦτις ἐράσσατο καλλικόμοιο,
ἐξ ἧς οἱ Μοῦσαι χρυσάμπυκες ἐξεγένοντο
ἐννέα, τῇσιν ἅδον θαλίαι καὶ τέρψις ἀοιδῆς. Ησίοδος, Θεογονία 915-7

ΑΡΡΙΑΝΟΣ

Ἀλεξάνδρου Ἀνάβασις (3.27.1-3.28.3)

[3.27.1] Λέγουσι δὲ καὶ Ἀμύνταν τὸν Ἀνδρομένους κατὰ τὸν αὐτὸν χρόνον ὑπαχθῆναι ἐς κρίσιν καὶ Πολέμωνα καὶ Ἄτταλον καὶ Σιμμίαν τοὺς Ἀμύντου ἀδελφούς, ὡς ξυμμετασχόντας καὶ αὐτοὺς τῆς ἐπιβουλῆς τῆς κατ᾽ Ἀλεξάνδρου κατὰ πίστιν τε καὶ ἑταιρίαν τὴν Φιλώτα. [3.27.2] καὶ ἐδόκει πιστοτέρα ἡ ἐπιβουλὴ ἐς τὸ πλῆθος, ὅτι Πολέμων, εἷς τῶν ἀδελφῶν τῶν Ἀμύντου, ξυλληφθέντος Φιλώτα ἔφυγεν ἐς τοὺς πολεμίους. ἀλλ᾽ Ἀμύντας γε ξὺν τοῖς ἀδελφοῖς ὑπομείνας τὴν δίκην καὶ ἀπολογησάμενος ἐν Μακεδόσι καρτερῶς ἀφίεται τῆς αἰτίας· καὶ εὐθὺς ὡς ἀπέφυγεν ἐν τῇ ἐκκλησίᾳ ἠξίωσεν ἐφεθῆναί οἱ ἐλθεῖν παρὰ τὸν ἀδελφὸν καὶ ἐπαναγαγεῖν αὐτὸν παρ᾽ Ἀλέξανδρον· καὶ οἱ Μακεδόνες ξυγχωροῦσιν. [3.27.3] ὁ δὲ ἀπελθὼν αὐτῇ τῇ ἡμέρᾳ τὸν Πολέμωνα ἐπανήγαγε· καὶ ταύτῃ πολὺ ἔτι μᾶλλον ἢ πρόσθεν ἔξω αἰτίας ἐφάνη Ἀμύντας. ἀλλὰ ὀλίγον γὰρ ὕστερον κώμην τινὰ πολιορκῶν τοξευθεὶς ἐκ τῆς πληγῆς ἐτελεύτησεν, ὥστε οὐδὲν πλέον αὐτῷ γίγνεται τὴν κρίσιν ἀποφυγόντι ὅτι μὴ ἀγαθῷ νομιζομένῳ ἀποθανεῖν.
[3.27.4] Ἀλέξανδρος δέ, καταστήσας ἐπὶ τοὺς ἑταίρους ἱππάρχας δύο, Ἡφαιστίωνά τε τὸν Ἀμύντορος καὶ Κλεῖτον τὸν Δρωπίδου, καὶ δίχα διελὼν τὴν τάξιν τῶν ἑταίρων, ὅτι οὐδὲ φίλτατον ἂν ἠβούλετο ἕνα τοσούτων ἱππέων, ἄλλως τε καὶ τῶν κρατίστων τοῦ παντὸς ἱππικοῦ κατά τε ἀξίωσιν καὶ τὴν ἄλλην ἀρετήν, ἐξηγεῖσθαι, ἀφικνεῖται ἐς τοὺς πάλαι μὲν Ἀριάσπας καλουμένους, ὕστερον δὲ Εὐεργέτας ἐπονομασθέντας, ὅτι Κύρῳ τῷ Καμβύσου ξυνεπελάβοντο τῆς ἐς Σκύθας ἐλάσεως. [3.27.5] καὶ τούτους Ἀλέξανδρος ὧν τε ἐς Κῦρον ὑπῆρξαν οἱ πρόγονοι αὐτῶν τιμήσας καὶ αὐτοὺς καταμαθὼν ἄνδρας οὐ κατὰ τοὺς ἄλλους τοὺς ταύτῃ βαρβάρους πολιτεύοντας, ἀλλὰ τοῦ δικαίου ἴσα καὶ τοῖς κρατίστοις τῶν Ἑλλήνων μεταποιουμένους, ἐλευθέρους τε ἀφῆκεν καὶ χώραν τῆς ὁμόρου ὅσην αὐτοὶ σφίσιν ᾔτησαν, οὐ πολλὴν δὲ οὐδ᾽ αὐτοὶ ᾔτησαν, προσέθηκεν. ἐνταῦθα θύσας τῷ Ἀπόλλωνι Δημήτριον μὲν ἕνα τῶν σωματοφυλάκων ὑποπτεύσας μετασχεῖν Φιλώτᾳ τῆς ἐπιβουλῆς ξυνέλαβε· σωματοφύλακα δὲ ἀντὶ Δημητρίου ἀπέδειξε Πτολεμαῖον τὸν Λάγου.
[3.28.1] Ταῦτα δὲ διαπραξάμενος προῄει ὡς ἐπὶ Βάκτρα τε καὶ Βῆσσον, Δράγγας τε καὶ Γαδρωσοὺς ἐν τῇ παρόδῳ παραστησάμενος. παρεστήσατο δὲ καὶ τοὺς Ἀραχώτας καὶ σατράπην κατέστησεν ἐπ᾽ αὐτοῖς Μένωνα. ἐπῆλθε δὲ καὶ τῶν Ἰνδῶν τοὺς προσχώρους Ἀραχώταις. ξύμπαντα δὲ ταῦτα τὰ ἔθνη διὰ χιόνος τε πολλῆς καὶ ξὺν ἀπορίᾳ τῶν ἐπιτηδείων καὶ τῶν στρατιωτῶν ταλαιπωρίᾳ ἐπῆλθε. [3.28.2] μαθὼν δὲ τοὺς Ἀρείους αὖθις ἀφεστάναι, Σατιβαρζάνου ἐς τὴν χώραν αὐτῶν ἐμβαλόντος σὺν ἱππεῦσι δισχιλίοις, οὓς παρὰ Βήσσου ἔλαβεν, ἀποστέλλει παρ᾽ αὐτοὺς Ἀρτάβαζόν τε τὸν Πέρσην καὶ Ἐριγύϊον καὶ Κάρανον τῶν ἑταίρων. προσέταξε δὲ καὶ Φραταφέρνην τὸν τῶν Παρθυαίων σατράπην ξυνεμβαλεῖν αὐτοῖς ἐς τοὺς Ἀρείους. [3.28.3] καὶ γίγνεται μάχη τοῖς ἀμφὶ Ἐριγύϊον καὶ Κάρανον πρὸς Σατιβαρζάνην καρτερά, οὐδὲ πρόσθεν οἱ βάρβαροι ἐνέκλιναν πρὶν Σατιβαρζάνην ξυμπεσόντα Ἐριγυΐῳ πρὸς Ἐριγυΐου πληγέντα δόρατι ἐς τὸ πρόσωπον ἀποθανεῖν. τότε δὲ ἐγκλίναντες οἱ βάρβαροι προτροπάδην ἔφευγον.

[3.27.1] Λένε ότι κατά την ίδια εποχή δικάστηκαν ο Αμύντας, ο γιος του Ανδρομένη, και οι αδελφοί του Πολέμων, Άτταλος και Σιμμίας, με την κατηγορία ότι συμμετείχαν και αυτοί στη συνωμοσία εναντίον του Αλεξάνδρου εξαιτίας της αφοσιώσεως και της φιλίας τους με τον Φιλώτα. [3.27.2] Και φάνηκε πιο πιστευτή η συνωμοσία στο πλήθος, επειδή ο Πολέμων, ένας από τους αδελφούς του Αμύντα, κατέφυγε στους εχθρούς, μόλις πιάστηκε ο Φιλώτας. Ο Αμύντας όμως, αφού δικάστηκε μαζί με τους αδελφούς του και απολογήθηκε με θάρρος μπροστά στους Μακεδόνες, αθωώθηκε από την κατηγορία· μόλις αθωώθηκε, ζήτησε την άδεια από τη συνέλευση να του επιτραπεί να πάει στον αδελφό του και να τον φέρει πίσω στον Αλέξανδρο· οι Μακεδόνες του το επέτρεψαν. [3.27.3] Ο Αμύντας αναχώρησε και την ίδια μέρα έφερε πίσω τον Πολέμωνα. Με την πράξη του αυτή αποδείχθηκε καλύτερα από πριν ότι ήταν αθώος. Λίγο αργότερα όμως, ενώ πολιορκούσε κάποιο χωριό, χτυπήθηκε με βέλος και πέθανε από την πληγή του· έτσι τίποτε άλλο δεν κέρδισε από την αθώωσή του παρά μόνο ότι σκοτώθηκε με την υπόληψή του αποκατεστημένη.
[3.27.4] Ο Αλέξανδρος τοποθέτησε στο ιππικό των εταίρων δύο ιππάρχους, τον Ηφαιστίωνα, τον γιο του Αμύντορα, και τον Κλείτο, τον γιο του Δρωπίδη, και διαίρεσε έτσι σε δυο τμήματα το στρατιωτικό αυτό σώμα, επειδή δεν ήθελε ένας και μόνο άνδρας, ακόμη και αν αυτός ήταν στενός φίλος του, να διοικεί τόσο πολλούς ιππείς, οι οποίοι μάλιστα ήταν κατά την υπόληψη και την πολεμική ανδρεία οι καλύτεροι από ολόκληρο το ιππικό του· κατόπιν έφθασε σε ένα λαό που παλαιότερα ονομάζονταν Αριάσπες, αλλ᾽ αργότερα επονομάστηκαν Ευεργέτες, γιατί βοήθησαν τον Κύρο, τον γιο του Καμβύση, στην εκστρατεία του εναντίον των Σκυθών. [3.27.5] Τους Αριάσπες αυτούς τίμησε ο Αλέξανδρος και για τις υπηρεσίες που οι πρόγονοί τους είχαν προσφέρει στον Κύρο και γιατί αντιλήφθηκε ότι οι άνθρωποι αυτοί διοικούσαν τις πόλεις τους όχι όπως οι άλλοι βάρβαροι της περιοχής, αλλά απένεμαν δικαιοσύνη όπως και οι δικαιότερες ελληνικές πόλεις· τους άφησε λοιπόν ελεύθερους και πρόσθεσε στα εδάφη τους όση γειτονική γη οι ίδιοι του ζήτησαν — και πραγματικά δεν του ζήτησαν πολλή. Στο μέρος αυτό, αφού πρόσφερε θυσία στον Απόλλωνα, συνέλαβε έναν από τους σωματοφύλακές του, τον Δημήτριο, επειδή τον υποψιάστηκε ότι είχε συμπράξει στη συνωμοσία του Φιλώτα· στη θέση του Δημητρίου διόρισε ως σωματοφύλακά του τον Πτολεμαίο, τον γιο του Λάγου.
[3.28.1] Αφού τακτοποίησε όλα αυτά, προχώρησε εναντίον των Βάκτρων και του Βήσσου υποτάσσοντας κατά την πορεία του τους Δράγγες και τους Γαδρωσούς. Υπέταξε επίσης τους Αραχωσίους και όρισε σατράπη τους τον Μένωνα. Επιτέθηκε και στους Ινδούς που γειτόνευαν με τους Αραχωσίους. Υποδούλωσε όλους αυτούς τους λαούς περνώντας μέσα από πολύ χιόνι, έχοντας έλλειψη τροφίμων και ταλαιπωρώντας τους στρατιώτες του. [3.28.2] Παρ᾽ όλα αυτά, όταν πληροφορήθηκε ότι επαναστάτησαν ξανά οι Άρειοι, επειδή εισέβαλε στη χώρα τους ο Σατιβαρζάνης με δύο χιλιάδες ιππείς που πήρε από τον Βήσσο, τους έστειλε τον Πέρση Αρτάβαζο και δύο εταίρους, τον Εριγύιο και τον Κάρανο. Διέταξε επίσης τον Φραταφέρνη, τον σατράπη της Παρθίας, να επιτεθεί μαζί με αυτούς εναντίον των Αρείων. [3.28.3] Οι στρατιώτες του Εριγύιου και του Καράνου συνήψαν πεισματώδη μάχη με τον Σατιβαρζάνη και οι βάρβαροι δεν υποχώρησαν, πριν σκοτωθεί ο Σατιβαρζάνης, ο οποίος χτυπήθηκε με δόρυ στο πρόσωπο από τον Εριγύιο σε μονομαχία μαζί του. Τότε λοιπόν υποχώρησαν οι βάρβαροι και τράπηκαν σε ακράτητη φυγή.