Γραφικό

Μνημοσύνη
Ψηφιακή Βιβλιοθήκη της Αρχαίας Ελληνικής Γραμματείας

Μνημοσύνης δ᾽ ἐξαῦτις ἐράσσατο καλλικόμοιο,
ἐξ ἧς οἱ Μοῦσαι χρυσάμπυκες ἐξεγένοντο
ἐννέα, τῇσιν ἅδον θαλίαι καὶ τέρψις ἀοιδῆς. Ησίοδος, Θεογονία 915-7

ΠΛΟΥΤΑΡΧΟΣ

Σόλων (28.1-28.6)


[28.1] Ὁ δὲ λογοποιὸς Αἴσωπος, ἐτύγχανε γὰρ εἰς Σάρδεις μετάπεμπτος γεγονὼς ὑπὸ Κροίσου καὶ τιμώμενος, ἠχθέσθη τῷ Σόλωνι μηδεμιᾶς τυχόντι φιλανθρωπίας, καὶ προτρέπων αὐτόν «ὦ Σόλων» ἔφη, «τοῖς βασιλεῦσι δεῖ ὡς ἥκιστα ἢ ὡς ἥδιστα ὁμιλεῖν». καὶ ὁ Σόλων «μὰ Δία» εἶπεν, «ἀλλ᾽ ὡς ἥκιστα ἢ ὡς ἄριστα».
[28.2] Τότε μὲν οὖν ὁ Κροῖσος οὕτω τοῦ Σόλωνος κατεφρόνησεν. ἐπεὶ δὲ Κύρῳ συμβαλὼν ἐκρατήθη μάχῃ, καὶ τὴν πόλιν ἀπώλεσε, καὶ ζῶν ἁλοὺς αὐτὸς ἔμελλε καταπίμπρασθαι, καὶ γενομένης πυρᾶς ἀνεβιβάσθη δεδεμένος, θεωμένων Περσῶν ἁπάντων καὶ Κύρου παρόντος, ἐφ᾽ ὅσον ἐξικνεῖτο καὶ δυνατὸς ἦν τῇ φωνῇ φθεγξάμενος ἀνεβόησε τρὶς «ὦ Σόλων». [28.3] θαυμάσας οὖν ὁ Κῦρος ἔπεμψε τοὺς ἐρησομένους, ὅστις ἀνθρώπων ἢ θεῶν οὗτός ἐστιν ὁ Σόλων, ὃν ἐν τύχαις ἀπόροις μόνον ἀνακαλεῖται. [28.4] καὶ ὁ Κροῖσος οὐδὲν ἀποκρυψάμενος εἶπεν ὅτι «τῶν παρ᾽ Ἕλλησι σοφῶν εἷς οὗτος ἦν ὁ ἀνήρ, ὃν ἐγὼ μετεπεμψάμην, οὐκ ἀκοῦσαί τι βουλόμενος οὐδὲ μαθεῖν ὧν ἐνδεὴς ἤμην, ἀλλ᾽ ὡς δή μοι θεατὴς γένοιτο καὶ μάρτυς ἀπίοι τῆς εὐδαιμονίας ἐκείνης, ἣν ἀποβαλεῖν ἄρα μεῖζον ἦν κακὸν ἢ λαβεῖν ἀγαθόν. [28.5] λόγος γὰρ ἦν καὶ δόξα τἀγαθὸν παρούσης· αἱ μεταβολαὶ δέ μοι αὐτῆς εἰς πάθη δεινὰ καὶ συμφορὰς ἀνηκέστους ἔργῳ τελευτῶσι. καὶ ταῦτ᾽ ἐκεῖνος ὁ ἀνήρ, ἐκ τῶν τότε τὰ νῦν τεκμαιρόμενος, ἐκέλευε τὸ τέλος τοῦ βίου σκοπεῖν, καὶ μὴ θρασυνόμενον ἀβεβαίοις ὑπονοίαις ὑβρίζειν». [28.6] ἐπεὶ δὲ ταῦτ᾽ ἀνηνέχθη πρὸς τὸν Κῦρον, ἅτε δὴ σοφώτερος ὢν τοῦ Κροίσου, καὶ τὸν λόγον τοῦ Σόλωνος ἰσχυρὸν ἐν τῷ παραδείγματι βλέπων, οὐ μόνον ἀφῆκε τὸν Κροῖσον, ἀλλὰ καὶ τιμῶν ἐφ᾽ ὅσον ἔζη διετέλεσε, καὶ δόξαν ἔσχεν ὁ Σόλων, ἑνὶ λόγῳ τὸν μὲν σώσας, τὸν δὲ παιδεύσας τῶν βασιλέων.


[28.1] Ο μυθοποιός Αίσωπος —έτυχε τότε να είναι προσκεκλημένος στις Σάρδεις από τον Κροίσο και τιμώμενο πρόσωπο— στενοχωρήθηκε που ο Σόλων δεν είχε ευγενική αντιμετώπιση από τον Κροίσο, και με φιλικό τρόπο του είπε: «στους βασιλιάδες τα λόγια μας πρέπει να είναι όσο το δυνατό πιο λίγα ή όσο γίνεται πιο ευχάριστα». Και ο Σόλων τού απάντησε «όχι, μά τον Δία, δεν συμφωνώ, ή όσο το δυνατό πιο λίγα ή όσο το δυνατό πιο καλά».
[28.2] Τότε λοιπόν ο Κροίσος έδειξε μεγάλη περιφρόνηση προς τον Σόλωνα. Όταν όμως συγκρούστηκε με τον Κύρο και ηττήθηκε στη μάχη και έχασε την πόλη του και, καθώς είχε πιαστεί αιχμάλωτος και επρόκειτο ο Κύρος να τον κάψει ζωντανό, ενώ είχε ετοιμαστεί η πυρά και είχε ανεβεί δεμένος, τότε μπροστά σε όλους τους Πέρσες, παρόντος και του Κύρου, υψώνοντας τη φωνή του ώστε να φτάσει όσο γίνεται πιο μακριά και με όση δύναμη είχε φώναξε δυνατά τρεις φορές «Ω Σόλων». [28.3] Ο Κύρος απόρησε και έστειλε ανθρώπους του να τον ρωτήσουν ποιός άνθρωπος ή θεός ήταν αυτός ο Σόλων, που μόνο αυτόν ζήταγε στη δύσκολη θέση στην οποία βρισκόταν. [28.4] Και ο Κροίσος χωρίς να κρύψει τίποτε είπε: «αυτός ο άνθρωπος ήταν ένας από τους σοφούς των Ελλήνων, που εγώ τον είχα προσκαλέσει, όχι επειδή ήθελα να ακούσω ούτε και να μάθω κάτι από όσα χρειαζόμουν, αλλά για να γίνει θεατής και να φύγει μάρτυρας και κήρυκας της ευτυχίας μου εκείνης, που το να τη χάσω, όπως βλέπω, ήταν μεγάλο κακό, αλλά και το να την αποχτήσω δεν ήταν κανένα καλό. [28.5] Γιατί όταν την είχα, το καλό της ήταν μόνο λόγια και ιδέα· οι μεταπτώσεις της όμως καταλήγουν έμπρακτα σε δεινά φοβερά και σε συμφορές αγιάτρευτες. Εκείνος λοιπόν ο άνθρωπος, συμπεραίνοντας αυτά τα σημερινά από τα τότε, με συμβούλευσε να περιμένω το τέλος της ζωής και να μην αποθρασύνομαι στηριζόμενος σε αβέβαιες και επισφαλείς εντυπώσεις».
[28.6] Όταν αναφέρθηκαν αυτά στον Κύρο, καθώς ήταν σοφότερος από τον Κροίσο και έβλεπε ότι ο λόγος του Σόλωνα επαληθευόταν στην πράξη, όχι μόνο άφησε ελεύθερο τον Κροίσο αλλά και συνέχισε να τον τιμά όσο ζούσε. Και ο Σόλων απόκτησε φήμη, αφού με έναν του λόγο έσωσε τον έναν βασιλιά κι έγινε δάσκαλος του άλλου.