[507a] Θα ήθελα βέβαια κι εγώ να ξοφλούσα μια και καλή μαζί σας και σεις να πάρετε το δίκιο σας κι όχι μονάχα τους τόκους, όπως τώρα. Αρκεστείτε όμως οπωσδήποτε με τον τόκο και με το παιδί του ίδιου του αγαθού. Προσέξετε μονάχα μήπως και χωρίς να το θέλω σας γελάσω και σας δώσω λαθεμένο το λογαριασμό του τόκου.
Έγνοια σου και θα λάβομε όλα μας τα μέτρα· μόνο λέγε.
Αφού όμως πρώτα βεβαιωθώ πως παραδέχεστε και θυμάστε εκείνα που είπαμε πριν και που τόσες άλλες φορές τα έχουμε ως τώρα ειπωμένα.
[507b] Τα ποιά;
Ωραία πράματα και αγαθά πράματα πολλά λέμε πως υπάρχουν και το καθένα τους πως είναι τέτοιο και τέτοιο και το ξεχωρίζομε με ιδιαίτερο όνομα.
Μάλιστα, το είπαμε.
Υπάρχει όμως και το καθαυτό ωραίο και το καθαυτό αγαθό και έτσι κι όλα τ᾽ άλλα, όσα θεωρούσαμε τότε ως πολλά, και αντίστροφα τώρα, σύμφωνα με την ιδέα του καθενός των, που είναι μία, προσθέτομε αυτό το όνομα και ονομάζομε το καθένα «εκείνο που είναι».
Έτσι μάλιστα.
Και λέμε για κείνα τα πολλά πως τα βλέπομε και όχι πως τα νοούμε, ενώ για τις ιδέες πως τις νοούμε, δεν τις βλέπομε όμως.
Σωστότατα.
[507c] Με τί λοιπόν βλέπομε εκείνα που βλέπομε;
Με την όραση.
Και με την ακοή βέβαια όσα ακούομε και με τις άλλες αισθήσεις όλα τα αισθητά.
Πώς όχι;
Αλλά έβαλες ποτέ στο νου σου πόσο ο δημιουργός των αισθήσεων εδημιούργησε πολυτελέστερη από τις άλλες αισθήσεις τη δύναμη που βλέπομε και που βλέπεται ένα πράγμα;
Δεν το πολυπρόσεξα αυτό.
Μα κάμε αυτή τη σκέψη: η ακοή και η φωνή έχουν ανάγκη από κανένα πράγμα άλλου είδους, ώστε εκείνη ν᾽ ακούει και η φωνή ν᾽ ακούεται, και που, [507d] αν δεν προστεθεί ως τρίτο, ούτ᾽ εκείνη θ᾽ ακούει ούτ᾽ αυτή θ᾽ ακούεται;
Όχι δεν έχουν.
Και υποθέτω ακόμα πως κι οι περισσότερες οι άλλες, για να μην πω καμιά, δεν έχουν ανάγκη από τίποτα τέτοιο. Ή μήπως εσύ ξέρεις καμιά;
Εγώ τουλάχιστον όχι.
Η όραση όμως και το ορατό δεν βλέπεις πως χρειάζονται;
Πώς;
Όσο και να᾽ χουν τα μάτια τη δύναμη να βλέπουν, και αν επιχειρήσει εκείνος που την έχει να τη μεταχειριστεί και αν τα αντικείμενα που θέλει να δει έχουν τα χρώματά τους, ξέρεις πως ούτε η όραση θα δει τίποτα και τα χρώματα θα μείνουν αόρατα, αν δεν [507e] υπάρξει και ένα τρίτο ακόμα, προορισμένο από τη φύση γι᾽ αυτόν ακριβώς το σκοπό.
Ποιό εννοείς;
Αυτό που λες εσύ φως.
Έχεις δίκιο.
Η αίσθηση λοιπόν που βλέπει και η δύναμη [508a] που βλέπονται τα αντικείμενα έχουν ζευχτεί μ᾽ έναν ζυγό όχι μικρής σημασίας και πολυτιμότερο από κάθε άλλη σύζευξη, αν βέβαια το φως δεν είναι πράγμα χωρίς αξία.
Μα βέβαια κάθε άλλο παρά δίχως αξία είναι.
Και ποιόν τάχα από τους θεούς του ουρανού θεωρείς αίτιο και κύριον της ενέργειας, που μ᾽ αυτή κάνει το φως και τα μάτια να βλέπουν και τα αντικείμενα να βλέπουνται όσο γίνεται καλύτερα;
Τον ίδιο που και συ και οι άλλοι· γιατί τον ήλιο βέβαια εννοείς με την ερώτησή σου.
Και να᾽ χει τάχα την ακόλουθη σχέση η όψη μ᾽ αυτό το θεό;
Ποιά σχέση;
Δεν είναι ήλιος βέβαια ούτε η ίδια η όραση ούτε το όργανό της, [508b] το μάτι.
Όχι βέβαια.
Έχει όμως τη μεγαλύτερη ομοιότητα και αναλογία με τον ήλιο από τα άλλα αισθητήρια όργανα.
Και πολύ μάλιστα.
Και αυτή τη δύναμη που έχει δεν την αποταμιεύει απ᾽ αυτόν, έτσι καθώς ρέει άφθονη, και τη φυλάγει;
Βεβαιότατα.
Δεν είναι λοιπόν ο ήλιος όχι βέβαια όραση και ο ίδιος αλλά ο αίτιός της, που όμως πάλι βλέπεται απ᾽ αυτή την ίδια;
Έτσι είναι.
Αυτόν λοιπόν να φαντασθείς πως εννοώ, όταν μιλώ για το παιδί του αγαθού, που το γέννησε το αγαθό ανάλογο με τον εαυτό του, και ό,τι [508c] είναι αυτό στον νοητό κόσμο σχετικά με το νου και τα νοούμενα, το ίδιο είναι και το παιδί του, ο ήλιος, στον ορατό κόσμο σχετικά με την όραση και τα ορατά αντικείμενα.
Πώς δηλαδή; εξήγησέ μου το καλύτερα.
Τα μάτια δεν ξέρεις πως, όταν τα στρέφει κανείς επάνω σε αντικείμενα που στην επιφάνειά τους δεν απλώνεται πια το φως της ημέρας αλλά η νυχτερινή αντιφεγγιά, δεν καλοβλέπουν και μοιάζουν επάνω κάτω τυφλά, σαν να μην υπάρχει μέσα τους καθαρή όψη;
Μάλιστα, το ξέρω.