[360e] Για να κρίνομε τώρα πώς ζουν αυτοί οι δυο άνθρωποι που λέμε, θα είμαστε σε θέση να κάμομε σωστή την κρίση μας, αν πάρομε κι εξετάσομε χωριστά έναν δικαιότατο κι έναν αδικότατο άνθρωπο· αλλιώς όχι. Και πώς θα γίνει το ξεχώρισμα αυτό; να, έτσι: Τίποτα να μην αφαιρέσομε ούτε από την αδικία του αδίκου, ούτε από τη δικαιοσύνη του δικαίου, αλλά να πάρομε και τον ένα και τον άλλο τέλειο στο είδος της ζωής που κάνει. Πρώτα λοιπόν ο άδικος να είναι σαν οι πιο μοναδικοί τεχνίτες στη δουλειά τους· όπως λόγου χάριν ένας πρώτης τάξεως καπετάνιος ή ένας περιφημότατος γιατρός, που να παίρνει μεμιάς η ματιά του ποιά είναι αδύνατα και ποιά είναι δυνατά [361a] για την τέχνη του, κι αυτά αμέσως να τα επιχειρίζεται και να παρατά εκείνα τα άλλα· κι ακόμα αν πέσει κάπου σε κανένα λάθος, να είναι σε θέση να το διορθώνει. Έτσι λέγω και ο άδικος, με τόση επιδεξιότητα να βγάζει πέρα τις αδικίες του, που να είναι αδύνατο να πιαστεί· κι αν αφήσει να τον πιάσουν, δε θα ᾽ναι πια ο τέλειος άδικος, όπως τον δεχτήκαμε, αλλά άξιος για όλη μας την περιφρόνηση, γιατί το άκρον άωτον της αδικίας είναι να τον θεωρούν κανένα δίκαιο, ενώ δεν είναι. Ας δώσομε λοιπόν στον τέλειο άδικο την πιο τέλεια αδικία και ας μην του αφαιρέσομε, αλλ᾽ ας του αφήσομε το δικαίωμα, αν και θα διαπράττει τις μεγαλύτερες αδικίες, [361b] να εξασφαλίσει τη μεγαλύτερη υπόληψη δικαιοσύνης, κι αν κάπου πέσει έξω, να είναι σε θέση να επανορθώσει το λάθος του, και να έχει και αρκετή ευγλωττία, που να βγαίνει λάδι, αν τύχει και τον σύρουν στα δικαστήρια για καμιά του αδικία, κι αν η χρεία το καλέσει, και τη βία να βάζει σε ενέργεια, γιατί και ο ίδιος θα ᾽χει την τόλμη και τη δύναμη και φίλους και περιουσία θα έχει προετοιμάσει. Τώρα ας βάλομε πλάι σ᾽ αυτόν, σύμφωνα με την υπόθεσή μας, τον δίκαιο, έναν άνθρωπο άκακο και ειλικρινή, που καθώς λέγει ο Αισχύλος: να είναι θέλει και όχι να φαίνεται αγαθός. Ας του αφαιρέσομε λοιπόν το να θεωρείται δίκαιος· γιατί αν περνά για τέτοιος, [361c] θα τον φορτώνουν φυσικά με τιμές και με χαρίσματα και δε θα ᾽μαστε πια βέβαιοι αν θα ᾽ναι τέτοιος για τα δώρα και τις τιμές που θα ᾽χει, ή από αγάπη της δικαιοσύνης. Ας τον απογυμνώσουμε λοιπόν απ᾽ όλα τα άλλα, εκτός από τη δικαιοσύνη κι ας τον κάμομε να είναι ολωσδιόλου το αντίθετο από κείνο τον πρώτο· έτσι, χωρίς να έχει κάμει ποτέ την παραμικρότερη αδικία, ας τον θεωρούν για το χειρότερο κακούργο, για να περάσει η αρετή του από τις μεγαλύτερες δοκιμασίες, χωρίς να τον επηρεάζει η κακή ιδέα του κόσμου κι όσα προέρχονται απ᾽ αυτήν· κι ας μη παραστρατήσει από το δρόμο του ώσπου [361d] να πεθάνει, έτσι που να περνά σ᾽ όλη του τη ζωή για άδικος, ενώ αυτός ήταν ο πιο δίκαιος άνθρωπος. Έτσι λοιπόν που θα έχουμε μπρος μας τα δυο αυτά πρότυπα, της πιο τέλειας δικαιοσύνης το ένα και της πιο τέλειας αδικίας το άλλο, θα είμαστε σε θέση να κρίνομε τίνος από τους δυο η ζωή είναι πιο ευτυχισμένη.
Πω, πω, καλέ μου Γλαύκων, είπα εγώ, με πόση επιτηδειότητα και δύναμη καθαρίζεις και τους δυο, σαν να ήταν αγάλματα, από το καθετί, για να υποβληθούν στην κρίση μας!
Όσο μπορώ καλύτερα, είπε· κι αφού τους πήραμε τέτοιους, καθόλου δύσκολο δεν είναι, μου φαίνεται, να εκθέσομε και [361e] τη ζωή που περιμένει τον καθένα τους. Ας αρχίσομε λοιπόν, αφού μόνο σε παρακαλέσω, Σωκράτη, αν τα λέγω κάπως πιο χοντρά, να μην το παίρνεις πως τα λέγω εγώ, αλλά εκείνοι που προτιμούν την αδικία από τη δικαιοσύνη. Και λοιπόν θα πουν αυτοί πως ο δίκαιος θα μαστιγωθεί, θα στρεβλωθεί, [362a] θα ριχτεί στις φυλακές, θα τυφλωθεί με πυρωμένο σίδερο και τελευταία, αφού περάσει απ᾽ όλα τα βασανιστήρια, θα ανασκολοπισθεί κι έτσι θα μάθει πως δεν είναι ανάγκη να θέλει να είναι κανείς δίκαιος, αλλά να περνά για τέτοιος. Και ο στίχος επομένως του Αισχύλου θα ήταν πιο σωστό να εφαρμόζεται για τον άδικο. Και τωόντι, επειδή αυτός έχει δοθεί σ᾽ ένα πράγμα που έχει αληθινή υπόσταση και δε ζει για την υπόληψη του κόσμου, θέλει όχι να νομίζεται άδικος, μα να είναι τέτοιος,
βαθύ καρπολογώντας μες στο νου του αυλάκι,
[362b] απ᾽ όπου οι καλοστόχαστες βουλές βλασταίνουν.
Και πρώτα πρώτα, αφού θα περνά για δίκαιος, θα έχει τα ανώτερα αξιώματα της πολιτείας, θα παίρνει γυναίκα απ᾽ όποιο σπίτι θέλει, με τον ίδιο τρόπο θα παντρεύει και τα παιδιά του, θα γίνεται συνέταιρος σε όσες επιχειρήσεις θέλει και σ᾽ όλ᾽ αυτά θα βγαίνει πάντα κερδημένος, γιατί βέβαια δε θα δυσκολεύεται καθόλου να εκμεταλλεύεται τους άλλους με τον αισχρότερο τρόπο· και σε δικαστικούς αγώνες αν μπλέξει, είτε ιδιωτικούς, είτε δημοσίους, θα τα ξεκεφαλώσει μια χαρά με ζημία των αντιπάλων του και ωφέλεια δική του· με τη μεγάλη περιουσία, που δίχως άλλο θ᾽ αποκτήσει από τις αδικίες του, [326c] θα είναι σε θέση να ευεργετεί τους φίλους του, να βλάπτει τους εχθρούς του, να κάνει στους θεούς μεγαλοπρεπείς θυσίες και πλούσια αφιερώματα και να αποκτά την εύνοια των θεών και όσων ανθρώπων θέλει πολύ ασφαλέστερα και βεβαιότερα, παρότι μπορεί να το κάμει ο δίκαιος· ώστε πολύ φυσικά να συμπεραίνει κανείς πως του αξίζει αυτός να είναι πιο αγαπητός στους θεούς από τον δίκαιο. Τέτοια λοιπόν ζωή, λέγουν έχει ετοιμασθεί για τον άδικο κι από μέρους των θεών κι από μέρους των ανθρώπων, πολύ βέβαια πιο ευτυχισμένη από τη ζωή του δικαίου.

Κατά τον Αδείμαντο, όσοι επαινούν τη δικαιοσύνη το κάνουν μόνο για τις ωφέλειες που πορίζει
[326d] Αφού είπε αυτά ο Γλαύκων, εγώ κάτι είχα στο νου μου ν᾽ απαντήσω. Μα πρόλαβε ο αδελφός του ο Αδείμαντος και μ᾽ αρώτησε· Φαντάζεσαι λοιπόν, Σωκράτη, να έχει αναπτυχθεί όσο χρειάζεται το θέμα;
Και γιατί όχι;
Εγώ λέγω πως παραλείφθηκε ίσα ίσα εκείνο, που δεν έπρεπε να παραλειφθεί.
Ε λοιπόν, καθώς λέει κι η παροιμία, αδερφός τον αδερφό βοηθά· ώστε και συ, αν έχει παραλείψει αυτός τίποτε, έλα σε βοήθειά του. Αν και αρκούν και όσα είπε να με θέσουν, εμένα, εκτός μάχης, και να με κάμουν ανίκανο να υπερασπισθώ τη δικαιοσύνη.
[326e] Άφηνέ τα αυτά τώρα, κι άκου τί θα πω και γω. Γιατί πρέπει να εξετάσομε το ζήτημα κι από την αντίθετή του όψη και ν᾽ ακούσομε και τα επιχειρήματα εκείνων που παίρνουν το μέρος της δικαιοσύνης και κατηγορούν την αδικία, για να καταδειχθεί σαφέστερα εκείνο που μου φαίνεται πως ήθελε ο Γλαύκων. Συνιστούν λοιπόν γενικώς και συμβουλεύουν οι πατέρες τα παιδιά των, και όλοι όσοι